Σε παύση εξυπηρέτησης χρέους καλεί ο ΟΗΕ

Tον κώδωνα του κινδύνου κρούει ο ΟΗΕ για τον βραχνά του δημόσιου χρέους που απαιτεί όλο και περισσότερα για την εξυπηρέτησή του, στερώντας πόρους ζωτικής σημασίας από τα δεκάδες επιπλέον εκατομμύρια ανθρώπων που βυθίστηκαν στη φτώχεια την τελευταία τριετία.

Περίπου 3,3 δισεκατομμύρια άνθρωποι -σχεδόν η μισή ανθρωπότητα- ζουν σήμερα σε χώρες που ξοδεύουν περισσότερα για την εξυπηρέτηση των χρεών τους πάρα για την παιδεία, την υγεία, την κοινωνική πρόνοια, επισημαίνει ο Οργανισμός σε μια εκ των εκθέσεων που δημοσιοποίησε τις τελευταίες ημέρες, καλώντας σε παύση πληρωμών.

Από το 2020, 165 εκατομμύρια άνθρωποι έχουν βυθιστεί κάτω από το όριο της φτώχειας, επιβιώνοντας με λιγότερα των 3,65 δολαρίων την ημέρα, ενώ εξ αυτών τα 75 εκατομμύρια βιώνουν καθεστώς ακραίας φτώχειας, με εισόδημα μικρότερο των 2,15 δολαρίων την ημέρα. «Ο μισός κόσμος βυθίζεται σε μια αναπτυξιακή καταστροφή, η οποία τροφοδοτείται από μια συντριπτική κρίση χρέους», διαμηνύει ο γενικός γραμματέας του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτέρες.

Το παγκόσμιο δημόσιο χρέος χτύπησε πέρυσι τα 92 τρισ. δολάρια που αποτελεί νέο ρεκόρ. Σε περιφερειακό επίπεδο, μεταξύ 2010 και 2022 αυξήθηκε σχεδόν 4 φορές στην Ασία και στον Ειρηνικό, 3 φορές στην Αφρική, 2,5 φορές στην Ευρώπη και την Κεντρική Ασία και 1,6 φορά στη Λατινική Αμερική και την Καραϊβική.

Παρ’ όλα αυτά δεν θεωρείται ότι συνιστά συστημικό κίνδυνο για το παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα καθώς επικεντρώνεται κυρίως στις φτωχές χώρες του πλανήτη. «Πρόκειται για μια οφθαλμαπάτη», λέει ο Γκουτέρες. «Οι χρηματοπιστωτικές αγορές μπορεί να φαίνεται ότι δεν υποφέρουν ακόμη - αλλά δισεκατομμύρια άνθρωποι υποφέρουν και τα επίπεδα του δημόσιου χρέους είναι συγκλονιστικά και αυξανόμενα», συμπληρώνει.

Ο ΟΗΕ αποδίδει την εκτόξευση του δημόσιου χρέους σε δύο κυρίως παράγοντες:

α. Τις αυξημένες δαπάνες των κυβερνήσεων για την αντιμετώπιση των διαδοχικών κρίσεων της πανδημίας COVID-19, του καλπασμού των τιμών ενέργειας και τροφίμων, του αυξανόμενου κόστους ζωής και της κλιματικής αλλαγής και

β. Την παγκόσμια χρηματοπιστωτική αρχιτεκτονική που καθιστά την πρόσβαση των αναπτυσσόμενων χωρών στις αγορές για τη χρηματοδότησή τους ανεπαρκή και δαπανηρή.

Σύμφωνα με τα στοιχεία του Οργανισμού, ο αριθμός των χωρών που αντιμετωπίζουν υψηλά επίπεδα χρέους έχει υπερδιπλασιαστεί τα τελευταία 11 χρονιά, από 22 το 2011 σε 59 το 2022. Συνολικά 52 χώρες, σχεδόν το 40% του αναπτυσσόμενου κόσμου, αντιμετωπίζουν σοβαρό πρόβλημα χρέους. Στην Αφρική, το ποσό που δαπανάται για πληρωμές τόκων είναι υψηλότερο από τις δαπάνες είτε για εκπαίδευση είτε για υγεία. Οι αναπτυσσόμενες χώρες της Ασίας και της Ωκεανίας (εξαιρουμένης της Κίνας) διαθέτουν περισσότερα χρήματα για πληρωμές τόκων παρά για την υγεία, ενώ στη Λατινική Αμερική και την Καραϊβική ξοδεύουν πιο πολλά για τοκοχρεολύσια παρά για επενδύσεις.

Ενα αυξανόμενο μερίδιο του χρέους των χωρών αυτών κατέχεται από ιδιώτες πιστωτές οι οποίοι χρεώνουν πιο υψηλά επιτόκια. Αποτέλεσμα είναι οι αφρικανικές χώρες, για παράδειγμα, να πληρώνουν κατά μέσο όρο 4 φορές υψηλότερο τόκο για τον δανεισμό τους απ’ ό,τι οι Ηνωμένες Πολιτείες και 8 φορές περισσότερο απ’ ό,τι οι πλουσιότερες χώρες της Ευρώπης. Αυτό το ραγδαία αυξανόμενο φορτίο χρέους των χωρών χαμηλού και μεσαίου εισοδήματος της υφηλίου καθιστά αναγκαία, σύμφωνα με τον ΟΗΕ, μια παύση στην εξυπηρέτησή του έως ότου προχωρήσει η διαδικασία αναδιάρθρωσής του. Μια παύση εξυπηρέτησης του χρέους, τονίζει, θα επέτρεπε στις κυβερνήσεις των αναπτυσσόμενων οικονομιών που πνίγονται από τα χρέη να μετριάσουν κάποιες από τις κοινωνικές επιπτώσεις των διαδοχικών κρίσεων.

Σύμφωνα με τους υπολογισμούς του Οργανισμού, το ετήσιο κόστος για την έξοδο των παραπάνω 165 εκατομμυρίων από τη φτώχεια είναι λίγο μεγαλύτερο των 14 δισ. δολαρίων, ποσό που ισοδυναμεί με το 0,009% του παγκόσμιου Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος και ήταν μικρότερο από το 4% της συνολικής εξυπηρέτησης του εξωτερικού δημόσιου χρέους πέρυσι (370 δισ. δολάρια).

Εάν συμπεριληφθούν και οι απώλειες εισοδήματος που είχαν οι ήδη φτωχοί της υφηλίου πριν από τις διαδοχικές κρίσεις, τότε το ετήσιο κόστος θα ανέλθει στα 107,11 δισεκατομμύρια δολάρια ΗΠΑ ή το 0,065% του παγκόσμιου ΑΕΠ και περίπου το 25% της συνολικής εξυπηρέτησης του εξωτερικού δημόσιου χρέους το 2022.