Και εγένετο πλαφόν... 180 ευρώ

Μπλούζες με σύνθημα «θα συγκαλέσουμε όσα Συμβούλια Υπουργών Ενέργειας χρειαστούν» φορούσαν στην τελική συνέντευξη Τύπου χθες ο υπουργός της Τσεχίας και η ομάδα του. Με αυτόν τον αστείο τρόπο θέλησαν να πανηγυρίσουν για τη συμφωνία που έκλεισε επιτέλους χθες για το πλαφόν στην τιμή του φυσικού αερίου.

Πράγματι, εννέα συνολικά συμβούλια πραγματοποίησε η τσεχική προεδρία για το ενεργειακό από τον Ιούνιο αφού ο πόλεμος της Ρωσίας στην Ουκρανία «εκτροχίαζε» τις τιμές της ενέργειας. Τα έξι από αυτά, τρία τακτικά και τρία έκτακτα, ήταν αφιερωμένα στις διαπραγματεύσεις για το πλαφόν στο φυσικό αέριο.

Χθες, επιτέλους, η συμφωνία ήρθε με ενισχυμένη πλειοψηφία. Το ύψος του πλαφόν, στο οποίο συμφώνησαν οι υπουργοί, είναι τα 180 ευρώ ανά μεγαβατώρα, 95 ευρώ λιγότερα δηλαδή από την απαράδεκτη αρχική πρόταση της Κομισιόν. Για να ενεργοποιηθεί ο μηχανισμός διόρθωσης τιμών, όπως αποκαλεί το πλαφόν η Κομισιόν, θα πρέπει η τιμή του φυσικού αερίου να ξεπεράσει τα 180 ευρώ και η διαφορά από την τιμή του LNG να είναι 35 ευρώ για 3 μέρες.

Είκοσι τέσσερις χώρες ψήφισαν υπέρ της συμφωνίας, με τη Γερμανία -που αρχικά ούτε να ακούσει ήθελε για πλαφόν- να συμμετέχει σε αυτήν με κάποια ανταλλάγματα που έχουν σχέση με την αδειοδότηση των έργων Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας. Επαιξε σημαντικό ρόλο σε αυτό το γεγονός ότι οι χώρες του Νότου -κυρίως- που επέμεναν στο πλαφόν, είχαν κρατήσει σε «ομηρία» τα θέματα της κοινής αγοράς φυσικού αερίου σε επίπεδο Ε.Ε. και την επιτάχυνση των αδειοδοτήσεων των ΑΠΕ. Από την ψηφοφορία απείχαν Ολλανδία και Αυστρία, ενώ το μόνο κράτος που ψήφισε κατά ήταν η Ουγγαρία.

Είναι η πρώτη φορά που σε τόσο σοβαρό θέμα ενέργειας περιθωριοποιείται η Ολλανδία και αναγκάζεται να... συρθεί η Γερμανία. Η Ελλάδα έπαιξε πρωταγωνιστικό ρόλο στις διαπραγματεύσεις και τελικά τα 180 ευρώ-ταβάνι είναι μια δικαίωση.

Ο μηχανισμός

Ο Τσέχος υπουργός Ενέργειας Γιόζεφ Σικέλα ανέφερε πως ήταν η πιο δύσκολη διαπραγμάτευση μέχρι στιγμής και ότι πιστεύει πως το αποτέλεσμα ήταν ένας «ισορροπημένος συμβιβασμός» με υποχωρήσεις και από τα δύο «στρατόπεδα», κάνοντας λόγο για έναν «αποτελεσματικό ρεαλιστικό μηχανισμό που θα προστατεύσει τους πολίτες από τις υψηλές τιμές» του περασμένου καλοκαιριού, στον οποίο προστέθηκαν δικλίδες ασφαλείας για την αγορά ενέργειας της Ε.Ε.

Ο μηχανισμός μπορεί να ενεργοποιηθεί μετά τις 15 Φεβρουαρίου. Πρόκειται ουσιαστικά για ένα δυναμικό πλαφόν, καθώς θα απαγορεύονται οι συναλλαγές που υπερβαίνουν το λεγόμενο «δυναμικό όριο προσφοράς», το οποίο ορίζεται στην τιμή αναφοράς για το LNG στις παγκόσμιες αγορές συν 35 ευρώ ανά μεγαβατώρα (αν η τιμή αναφοράς είναι κάτω από 145 ευρώ, το όριο παραμένει στο άθροισμα 145 συν 35).

Εφόσον ενεργοποιηθεί, το πλαφόν μπορεί να ισχύει για τουλάχιστον 20 εργάσιμες ημέρες και απενεργοποιείται αυτόματα αν η τιμή πέσει κάτω από τα 180 ευρώ για τρεις συνεχόμενες εργάσιμες ημέρες ή αν κηρυχθεί κατάσταση έκτακτης ανάγκης σε περιφερειακό ή πανευρωπαϊκό επίπεδο από την Κομισιόν, ιδιαίτερα σε συνθήκες που η κατάσταση οδηγήσει σε διακοπές παροχής.

Προβλέπεται επίσης μηχανισμός διακοπής του πλαφόν, ο οποίος θα ενεργοποιείται αν διαπιστωθούν κίνδυνοι στην ασφάλεια προμήθειας, την οικονομική σταθερότητα, τις ροές φυσικού αερίου εντός της Ε.Ε. ή κίνδυνοι αυξημένης ζήτησης. Επίσης, η Ευρωπαϊκή Αρχή Κινητών Αξιών και Αγορών (ESMA) και ο Οργανισμός Συνεργασίας Ρυθμιστικών Αρχών Ενέργειας (ACER) θα παρακολουθούν την κατάσταση για εντοπισμό τυχόν κινδύνων. Επίσης το πλαφόν θα αναστέλλεται αν η ζήτηση μειωθεί κατά 15% εντός ενός μήνα ή 10% εντός δυο, αν μειωθούν δραματικά οι εισαγωγές LNG ή αν μειωθεί σημαντικά ο όγκος συναλλαγών σε αέριο σε σχέση με την περσινή χρονιά. Τα μέτρα αυτά θα ισχύουν για συμβόλαια παραγώγων για τον επόμενο μήνα, τους επόμενους τρεις μήνες και το επόμενο έτος. Ο ESMA και ο ACER θα προχωρήσουν σε έκδοση προκαταρκτικής έκθεσης με την οποία θα αξιολογείται η εφαρμογή του μηχανισμού και στη συνέχεια η Κομισιόν θα προτείνει αλλαγές μεταξύ των οποίων για εξαίρεση κόμβων αγορών άλλων από το TTF.