Κίνδυνοι και αστερίσκοι μετά τη συμφωνία για το πλαφόν στο αέριο

Με ιδιαίτερη ικανοποίηση (και... ανακούφιση) από τη μεγάλη πλειονότητα των χωρών-μελών της Ε.Ε. έγινε δεκτή η συμφωνία στην οποία έφτασαν τη Δευτέρα οι υπουργοί Ενέργειας της Ε.Ε., σχετικά με το πλαφόν στην τιμή του φυσικού αερίου. 

Ο πολύμηνος συμβιβασμός «έκλεισε» τελικά στα 180 ευρώ ανά μεγαβατώρα και στοχεύει στο να προστατευθούν τα ευρωπαϊκά νοικοκυριά και οι επιχειρήσεις από τις αυξήσεις των τιμών του φυσικού αερίου που σημειώθηκαν μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία και τις κυρώσεις κατά της Μόσχας που ακολούθησαν. Υπενθυμίζεται ότι οι υψηλές τιμές ενέργειας στην Ευρώπη έχουν συντελέσει σημαντικά στην εμφάνιση του υψηλότερου πληθωρισμού των τελευταίων δεκαετιών.

Ωστόσο, η συμφωνία για τον μηχανισμό διόρθωσης τιμών (όπως αποκαλεί το πλαφόν η Ε.Ε.) δεν έγινε δεκτή με ενθουσιασμό από όλους, ενώ συνοδεύεται με πολλούς... αστερίσκους. 

Ειδικότερα, άμεση ήταν η αντίδραση της Μόσχας που χαρακτήρισε «απαράδεκτο» το πλαφόν. «Αυτό είναι μια παραβίαση της διαδικασίας της αγοράς για τη διαμόρφωση τιμών», δήλωσε ο εκπρόσωπος του Κρεμλίνου Ντμίτρι Πεσκόφ, σύμφωνα με ρωσικά πρακτορεία ειδήσεων. «Οποιαδήποτε αναφορά σε "πλαφόν" (τιμών) είναι απαράδεκτη», συμπλήρωσε.

Την ίδια ώρα παράγοντες της αγοράς –συμπεριλαμβανομένου του διαχειριστή των Χρηματιστηρίων ICE που φιλοξενεί τις συναλλαγές TTF φυσικού αερίου– έχουν προειδοποιήσει την Επιτροπή να μην προχωρήσει στην υλοποίηση ενός τέτοιου σχεδίου. Σε ένα σημείωμα που εστάλη στην Επιτροπή, το οποίο είδε το Reuters, το ICE ανέφερε ότι το σχέδιο αυτό θα μπορούσε να αναγκάσει τους παρόχους να σταματήσουν να πωλούν συμβόλαια μελλοντικής εκπλήρωσης αερίου TTF, γεγονός που θα οδηγούσε τις τιμές σε υψηλότερα επίπεδα.

Η Ένωση Ευρωπαϊκών Χρηματιστηρίων Ενέργειας δήλωσε ότι το σχέδιο της ΕΕ θα μπορούσε να αποτελέσει σημαντικό κίνδυνο για τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα στις ενεργειακές αγορές της Ευρώπης και να αναγκάσει τις επιχειρήσεις κοινής ωφέλειας να προχωρήσουν σε πιο επικίνδυνες ιδιωτικές συναλλαγές για να αποφύγουν το ανώτατο όριο.

Στα παραπάνω προστίθεται και ο προβληματισμός που εξέφρασε προσφάτως η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ), προειδοποιώντας πως το σχέδιο αυτό μπορεί να θέσει σε κίνδυνο τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα στην Ευρώπη. 

Ο μηχανισμός θα ανασταλεί εάν...

Από την πλευρά της, η επίτροπος Ενέργειας Κάντρι Σίμσον ξεκαθάρισε ότι η Κομισιόν είναι έτοιμη να αναστείλει το πλαφόν στην τιμή του φυσικού αερίου, εάν μια ανάλυση από τις αρμόδιες ρυθμιστικές αρχές (όπως η ΕΚΤ) δείξει ότι οι κίνδυνοι από την εφαρμογή του σχεδίου αυτού, υπερβαίνουν τα οφέλη. Την εφαρμογή του μηχανισμού διόρθωσης τιμών, θα παρακολουθεί η Ευρωπαϊκή Αρχή Κινητών Αξιών και Αγορών (ESMA) και ο Οργανισμός Συνεργασίας Ρυθμιστικών Αρχών Ενέργειας (ACER).

Υπενθυμίζεται ότι με βάση τη συμφωνία της Ε.Ε., το ανώτατο όριο (πλαφόν) είναι τα 180 ευρώ ανά μεγαβατώρα και θα τεθεί σε εφαρμογή στις 15 Φεβρουαρίου. Για να ενεργοποιηθεί ο μηχανισμός θα πρέπει η τιμή του φυσικού αερίου να ξεπεράσει τα 180 ευρώ και η διαφορά από την τιμή του LNG να είναι 35 ευρώ για 3 μέρες.

Όπως μεταδίδει η ανταποκρίτρια της «Εφ.Συν.» στις Βρυξέλλες, Μαρία Ψαρά, εφόσον ενεργοποιηθεί, το πλαφόν μπορεί να ισχύει για τουλάχιστον 20 εργάσιμες ημέρες και απενεργοποιείται αυτόματα αν η τιμή πέσει κάτω από τα 180 ευρώ για τρεις συνεχόμενες εργάσιμες ημέρες ή αν κηρυχθεί κατάσταση έκτακτης ανάγκης σε περιφερειακό ή πανευρωπαϊκό επίπεδο από την Κομισιόν, ιδιαίτερα σε συνθήκες που η κατάσταση οδηγήσει σε διακοπές παροχής.

Στο πλαίσιο αυτό, έχει προβλεφθεί μηχανισμός διακοπής του πλαφόν, ο οποίος θα ενεργοποιείται αν διαπιστωθούν κίνδυνοι στην ασφάλεια προμήθειας, την οικονομική σταθερότητα, τις ροές φυσικού αερίου εντός της Ε.Ε. ή κίνδυνοι αυξημένης ζήτησης. Επίσης το πλαφόν θα αναστέλλεται αν η ζήτηση μειωθεί κατά 15% εντός ενός μήνα ή 10% εντός δυο, αν μειωθούν δραματικά οι εισαγωγές LNG ή αν μειωθεί σημαντικά ο όγκος συναλλαγών σε αέριο σε σχέση με την περσινή χρονιά.