Αλληλοεπικαλύψεις και συγχύσεις στη μεταμνημονιακή εποπτεία

Το Ευρωπαϊκό Ελεγκτικό Συνέδριο εξελίσσεται σε έναν όλο και πιο «ενοχλητικό» για την ευρωπαϊκή γραφειοκρατία θεσμό, φέρνοντας συχνά-πυκνά σε δύσκολη θέση την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Προχθές έδωσε στη δημοσιότητα την έκθεσή του για την εποπτεία που ασκεί η Κομισιόν στα κράτη-μέλη που βγήκαν από προγράμματα προσαρμογής, δηλαδή τα μνημόνια της περιόδου 2010-2013, που αφορούν την Κύπρο, την Ελλάδα, την Ιρλανδία, την Πορτογαλία και την Ισπανία, που πήραν συνολικά 468 δισ. ευρώ στήριξης μέσω διαφόρων μηχανισμών (όπως ο EFSF, πρόγονος του ESM) από το 2010 και μετά.

Τι λέει το Ευρωπαϊκό Ελεγκτικό Συνέδριο; Οτι η μεταμνημονιακή εποπτεία που άσκησε η Επιτροπή στα κράτη μετά τα μνημόνια ήταν μεν «κατάλληλη», αλλά χρειάζεται εξορθολογισμό. «Η αποδοτικότητά της περιορίστηκε από την ασάφεια των στόχων και από το γεγονός ότι η υλοποίηση χαρακτηριζόταν από έλλειψη ορθολογικής οργάνωσης και εστίασης», αναφέρει η έκθεση χαρακτηριστικά.

Σύμφωνα με την έκθεση, μέχρι τον περασμένο Μάιο και τα πέντε μνημονιακά κράτη-μέλη είχαν συμμορφωθεί με τις υποχρεώσεις αποπληρωμής των δανείων και είχαν ανακτήσει πρόσβαση στην αγορά με αποδεκτά επιτόκια, επομένως η μεταμνημονιακή εποπτεία συνέβαλε στην καθησύχαση των αγορών, «ωστόσο δεν υπάρχουν άλλα στοιχεία που να αποδεικνύουν ότι προήγαγε την υλοποίηση των μεταρρυθμίσεων, κάτι που οφείλεται εν μέρει στην απουσία κινήτρων και ισχυρών μέσων επιβολής».

Ακόμη, το Ελεγκτικό επισημαίνει ότι η εποπτεία της Κομισιόν αλληλοεπικαλύπτεται εν μέρει με την παράλληλη εποπτεία από τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας (ESM), και αυτό αφορά κυρίως την Ελλάδα, που βρίσκεται σε καθεστώς ενισχυμένης εποπτείας, ενώ -ακόμη χειρότερα- επισημαίνει αλληλοεπικάλυψη ανάμεσα σε παρεμφερείς δραστηριότητες της ίδιας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Πράγματι, πώς ακριβώς ξεχωρίζει η μεταμνημονιακή εποπτεία -δηλαδή οι γνωστές μας αξιολογήσεις- από τους ελέγχους που ασκούνται σε όλες τις χώρες της Ε.Ε. στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού εξαμήνου; Αυτό μόνο οι σχεδιαστές αυτών των διεργασιών το ξέρουν. Το Ελεγκτικό περιγράφει απλώς κόσμια και με ευγένεια τη μετεξέλιξη της Ε.Ε. μετά τη χρηματοπιστωτική κρίση σε ένα θεσμικό πάτσγουρκ.

Αξιοσημείωτη είναι η επισήμανση της έκθεσης ότι στις αξιολογήσεις της Κομισιόν οι πληροφορίες σε σχέση με την αποπληρωμή των δανείων ήταν διάσπαρτες στις εκθέσεις και οι αναλύσεις βιωσιμότητας χρέους απούσες ή αδύναμες, παρατήρηση κρίσιμη για την Ελλάδα και το παιχνίδι των θεσμών (Ε.Ε., ΔΝΤ, ΕΚΤ) με την αξιολόγηση του ελληνικού χρέους.

Ο συντάκτης της έκθεσης και μέλος της διοίκησης του Ευρωπαϊκού Ελεγκτικού Συνεδρίου (Alex Brenninkmeijer) εκφράζει την ελπίδα τα ευρήματά της να αξιοποιηθούν κατά την επανεξέταση των ρυθμίσεων οικονομικής διακυβέρνησης, δηλαδή τη μεταρρύθμιση του Συμφώνου Σταθερότητας, αλλά και για τον σχεδιασμό ενός μηχανισμού εποπτείας σε σχέση με την αποπληρωμή των δανείων που θα χορηγηθούν στο πλαίσιο του Μηχανισμού Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας.

Στα παραδείγματα που παραθέτει το Ευρωπαϊκό Ελεγκτικό Συνέδριο για την Ελλάδα, ως ενδείξεις αναποτελεσματικότητας της εποπτείας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής αναφέρονται η καθυστέρηση στην εφαρμογή της «ηλεκτρονικής δικαιοσύνης», που θα ολοκληρωθεί 3,5 χρόνια μετά την αρχική προθεσμία, και οι παλινωδίες με τον διορισμό μόνιμων διοικητικών γραμματέων.