Ο Γιάνης Βαρουφάκης μας προειδοποιεί: «Οταν διαβάζετε κείμενο οικονομολόγου (συμπεριλαμβανομένων και των δικών μου), να κρατάτε μικρό καλάθι. Να είστε καχύποπτοι. Να κρίνετε τα γραφόμενά μας σαν να σας τα είχε πει ο οδηγός ταξί που σας πήγε σπίτι –με την ίδια κριτική διάθεση». Το τελευταίο βιβλίο του, που εξιστορεί τη γένεση της μνημονιακής Ελλάδας, συγκεντρώνει κείμενα παρέμβασης στον δημόσιο διάλογο για την κρίση, δημοσιευμένα σε ιστότοπους (κυρίως στο protagon.gr), εφημερίδες και περιοδικά από τον Δεκέμβριο του 2009 ώς τον Μάιο του 2014. Από την αρχή της κρίσης, ο Βαρουφάκης εναντιώθηκε στην πολιτική των μνημονίων, υποστηρίζοντας ότι ήταν προτιμότερη η παραδοχή της πτώχευσης του ελληνικού Δημοσίου, η ρητή αναγνώριση δηλαδή του γεγονότος ότι το δημόσιο χρέος δεν ήταν βιώσιμο και επομένως έπρεπε να αναδιαρθρωθεί (να διαγραφεί ένα μεγάλο μέρος του) πριν από οποιονδήποτε νέο δανεισμό.
Αυτή η επιλογή θα απέτρεπε την περαιτέρω βύθιση της ελληνικής οικονομίας στο τέλμα της ύφεσης και της χρεοκοπίας, που είχε τις γνωστές καταστροφικές κοινωνικές συνέπειες. Αντί γι’ αυτό, οι εταίροι μας, επειδή φοβούνταν τις επιπτώσεις στις δικές τους τράπεζες και ήθελαν να κερδίσουν χρόνο, επέλεξαν να «κουκουλώσουν» την πτώχευση του ελληνικού Δημοσίου και να αντιμετωπίσουν προσωρινά το πρόβλημα με διακρατικό δανεισμό. Ετσι, ενώ είχαμε πτωχεύσει, πήραμε το μεγαλύτερο δάνειο στην ανθρώπινη ιστορία, υπό τον όρο ότι θα εφαρμόσουμε μια πολιτική «εσωτερικής υποτίμησης», δηλαδή δρακόντειας λιτότητας, η οποία οδηγούσε αναπόφευκτα στη μείωση του εθνικού εισοδήματος και τη δραματική επιδείνωση της ύφεσης και της χρεοκοπίας. Δεν χρειάζεται να είναι κανείς οικονομολόγος για να αντιληφθεί ότι μια τέτοια πολιτική δεν είχε καμία πιθανότητα επιτυχίας.
Το αναγκαίο και αναπόφευκτο κούρεμα του χρέους έγινε τελικά πολύ καθυστερημένα, με το δεύτερο μνημόνιο και το PSI, όταν ήδη η οικονομία ήταν τραγικά αποδυναμωμένη και ένα μεγάλο μέρος του χρέους είχε μεταφερθεί στους Ευρωπαίους φορολογούμενους. Το αποτέλεσμα ήταν το ελληνικό Δημόσιο, παρά τη διαγραφή δεκάδων δισεκατομμυρίων χρέους, να παραμείνει εξίσου πτωχευμένο, καθώς υποχρεώθηκε να φορτωθεί με νέα υπέρογκα δάνεια για την ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών. Εδώ γεννιέται βέβαια το εύλογο και κρίσιμο ερώτημα: και αν ακόμα υποθέσουμε ότι το 2010 το ελληνικό πολιτικό σύστημα ήταν ώριμο για να αποδεχθεί τις συνέπειες του «Δυστυχώς επτωχεύσαμεν» και τις επώδυνες αλλά καθαρτήριες επιπτώσεις της αναδιάρθρωσης του χρέους, πώς θα μπορούσε τότε η κυβέρνηση μιας χρεοκοπημένης χώρας να κάμψει τις αντιστάσεις των εταίρων, οι οποίοι -όπως όλοι θυμόμαστε- απέρριπταν κατηγορηματικά κάθε σκέψη για κούρεμα του ελληνικού χρέους;
Ο Βαρουφάκης απαντούσε ήδη από το 2010 ότι η Αθήνα μπορούσε και έπρεπε να πει «όχι» στο μνημονιακό δάνειο και να κηρύξει προσωρινή στάση πληρωμών, καλώντας ταυτόχρονα τους πιστωτές της σε διαπραγμάτευση για το κούρεμα του χρέους. Μολονότι ο ίδιος παραδέχεται ότι «το σοκ μιας σύγκρουσης με το Βερολίνο και τη Φραγκφούρτη το 2010 θα ήταν βεβαίως μεγάλο», εκτιμά ότι δεν υπήρχε καμία πιθανότητα εκπαραθύρωσης της χώρας μας από το ευρώ. Η ιδέα ότι η πτωχευμένη Ελλάδα διέθετε τόσο ισχυρούς μοχλούς πίεσης, ώστε αρκούσε ένα πρωθυπουργικό «όχι» και μια στάση πληρωμών για να συμμορφωθούν αμέσως με τη δική μας βούληση οι Βρυξέλλες και το Βερολίνο, γεννάει εκείνη την «καχυποψία» και την «κριτική διάθεση» που ο ίδιος ο Βαρουφάκης υποδείκνυε να υιοθετούμε απέναντι στις απόψεις των οικονομολόγων.
Η τωρινή υπουργική του εμπειρία φαίνεται άλλωστε να τον υποχρεώνει σε οδυνηρές αναδιπλώσεις και αναθεωρήσεις. Στο φως αυτής της εμπειρίας διαπιστώνουμε σήμερα ότι οι στόχοι που έθετε μια ορισμένη αντιμνημονιακή ρητορική, ακόμη και αν είναι ορθοί και δίκαιοι, δεν μπορούν να επιτευχθούν τόσο εύκολα και τόσο αναίμακτα όσο η ίδια δημαγωγικά προεξοφλούσε. Με άλλα λόγια, δεν αρκεί να επεξεργάζεται και να προτείνει κανείς ουσιαστικές λύσεις για την αντιμετώπιση της κρίσης. Χρειάζεται να μπορεί και να τις επιβάλει και γι’ αυτό πρέπει να επιδιώκεται η συμφωνία όλων των εμπλεκόμενων μερών – πράγμα που προσκρούει συχνά σε ανυπέρβλητες δυσκολίες.
Οι ιδέες που διατυπώνει ο Βαρουφάκης στη «Μετριοπαθή πρόταση για την επίλυση της κρίσης του ευρώ» (την οποία συνυπέγραψαν γνωστοί Ευρωπαίοι ηγέτες, όπως ο Ροκάρ, ο Αμάτο, ο Σοάρες κ.ά.) είναι εξαιρετικά ενδιαφέρουσες και επιβεβαιώνουν ότι υπάρχουν εναλλακτικές ορθολογικές επιλογές, η εφαρμογή των οποίων δεν προϋποθέτει ριζικές αλλαγές στη θεσμική αρχιτεκτονική της ευρωζώνης. Οι επιλογές αυτές σκιαγραφούν το περίγραμμα μιας Ευρωπαϊκής Ενωσης ικανής να παρεμβαίνει με αποτελεσματικές δράσεις αλληλεγγύης προς τα μέλη της που αντιμετωπίζουν δυσκολίες, αποτρέποντας έτσι τη μετατροπή της οικονομικής κρίσης σε απειλή για τη δημοκρατία.
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας