Ο Γκι ντε Μοπασάν (1850-1893), ένας εκ των θεμελιωτών της γαλλικής διηγηματογραφίας, εκδίδει στα 1880 την Χοντρομπαλού, ένα από τα διασημότερα διηγήματά του, που έμελλε να τον εδραιώσει δίπλα στον Ζολά και στον Φλομπέρ. Διανύουμε την πρώτη περίοδο της νεωτερικότητας, με τα εθνικά αστικά κράτη να έχουν πια συγκροτηθεί. Κοντά σε αυτά, η διαμόρφωση της κοινωνικής στρωματογραφίας συντελείται, πλέον, με εντατικούς ρυθμούς.
Στο σύντομο αυτό κι έξοχο δείγμα νατουραλιστικής γραφής ο Μοπασάν πετυχαίνει να σκιαγραφήσει αδρά τα κοινωνικά και πολιτικά ήθη της σύγχρονής του περιόδου του γαλλοπρωσικού πολέμου. Με απλή γλώσσα και γραμμική χρονικά αφήγηση, ο Μοπασάν παραδίδει ένα διαχρονικό υπόδειγμα ανθρώπινων τύπων σε περιόδους κρίσης, χωρίς να γίνεται καταγγελτικός, διδακτικός ή ηθικοπλαστικός.
Η ιππήλατη άμαξα διαφυγής μεταφέρει από την αλωθείσα Ρουέν με προορισμό το λιμάνι της Χάβρης -μαινόμενου του γαλλοπρωσικού πολέμου- δέκα από τους χαρακτηριστικότερους εκπροσώπους της γαλλικής κοινωνίας της εποχής. Η σημειολογία των αντιπροσωπευτικών αναλογιών δεν θα μπορούσε να παραβλεφθεί: τα ζεύγη των Λουαζό, Λαμαντόν και του κόμη Ιμπέρ ντε Μπρεβίλ μετά της συζύγου, κόμισσας ντε Μπρεβίλ, αποτελούν έξι από τους πλέον τυπικούς εκπροσώπους της γαλλικής μπουρζουαζίας της εποχής, κατεξοχήν θιασώτες του αστικού καθωσπρεπισμού, του ιταμού ατομικισμού και της επίπλαστης ηθικολογίας. Τον κοινωνικό κανόνα και την πρέπουσα ηθική νόρμα πλαισιώνει η παρουσία δύο μοναχών, μίας νεαρής και μίας πρεσβύτερης. Στον δρόμο προς τη Χάβρη, με ενδιάμεσο σταθμό το πανδοχείο της Τοτ, οι χαμηλότονες εκπρόσωποι της εκκλησιαστικής τάξης θα συνηγορήσουν αποφασιστικά στα ανίερα σχέδια των αστών, προκειμένου η δεσπόζουσα πλειονότητα των ενοίκων της άμαξας να εξασφαλίσει τη διάνοιξη του δρόμου προς την ελευθερία, καθώς ο σκοπός μπορεί να αγιάσει τα μέσα.
Η ανθρωπογεωγραφία των ενοίκων της άμαξας αποτελεί ένα ισχυρό σημαίνον για την πολιτική δύναμη και την επίδραση που μπορεί να ασκήσει η αστική τάξη: είναι ζεύγη επώνυμων αστών υψηλής οικονομικής επιρροής που διατηρούν τη διαπραγματευτική επιλογή της εξώνητης ελευθερίας και εξασφαλίζουν με σχετική άνεση την πολυπόθητη άδεια μετακινήσεως, προκειμένου να συνεχίσουν αδιατάρακτα τις οικονομικές δραστηριότητες που θα εξασφάλιζαν πολυτελή τρόπο διαβίωσης.
Τη σύνθεση των επιβατών θα συμπληρώσουν οι λούμπεν εκπρόσωποι της γαλλικής κοινωνίας: ο δημοκράτης Κοριντέ, ο τρόμος των αξιοσέβαστων ανθρώπων, ο επαναστάτης που ανέμενε την παλινόρθωση της δημοκρατίας, προκειμένου να δρέψει τους καρπούς της αγωνιστικής του δράσης και η κατεξοχήν αποσυνάγωγος, η πλέον αναπάντεχη επιβάτις της άμαξας, η Χοντρομπαλού, η λαχταριστή και πολύφερνη γυναίκα ελευθερίων ηθών, που από την πρώτη στιγμή θα μπει στο στόχαστρο των συνεπιβατών της και θα σκανδαλίσει με την παρουσία της τα απύλωτα στόματα της ομήγυρης. Παρά τις φιλότιμες προσπάθειες, η Χοντρομπαλού σκοντάφτει διαρκώς σε ένα τείχος υποκριτικής ηθικής, πίσω από το οποίο παρέμενε συνασπισμένη η συντριπτική πλειονότητα των συνεπιβατών της.
Η Χοντρομπαλού, η οποία εγκαταλείπει τη Ρουέν ύστερα από προσωπική επίθεση ενάντια σε Πρώσο αξιωματούχο, είναι η ηρωίδα που θα μοιραστεί απλόχερα το πλουσιοπάροχο γεύμα της με όλους τους συνεπιβάτες κατά τη διάρκεια του δύσκολου ταξιδιού μέσα στην άμαξα. Στη συνέχεια, σε αντίθεση με ό,τι θα περίμενε κανείς από μια κοινή γυναίκα, η Χοντρομπαλού αντικρούει την ερωτική προσέγγιση του Κοριντέ, καταδεικνύοντας την αυτοδιάθεσή της και την ευχέρεια της επιλογής απέναντι στους ερωτικούς της συντρόφους. Τέλος, χάριν του κοινού καλού και παρά τη βδελυρή αποστροφή της, θα υπαναχωρήσει στις ερωτικές ορέξεις του Πρώσου αξιωματούχου στο πανδοχείο τής Τοτ. Εγκλωβισμένη από την ασφυκτική και με κάθε μέσο πίεση που της ασκούν οι συνταξιδιώτες της δρα παρά τη θέλησή της, προκειμένου ο αξιωματικός του αντιπάλου να επιτρέψει τη συνέχιση του ταξιδιού της άμαξας προς τη Χάβρη.
Παρά την προσωπική της θυσία για χάρη της συλλογικής απελευθέρωσης, η Χοντρομπαλού θα μπει στην τελική ευθεία προς τη Χάβρη, σε κλίμα κατακραυγής, περιθωριοποίησης και πλήρους απαξίωσης. Προσδεδεμένη στο σκληρό πεπρωμένο της πόρνης, η ηρωίδα δολιχοδρομεί ματαίως προς την κοινωνική αποδοχή και την ηθική δικαίωση.
Η Χοντρομπαλού, έργο διαχρονικό και επίκαιρο, κλείνει υπαινικτικά το μάτι στον αναγνώστη σχετικά με την ανθρώπινη φύση, τις καθολικές αξίες και τη συχνά αναπόδραστη μοίρα του ατόμου. Η παλμώδης μετάφραση της Αμαλίας Τσακνιά και το εξαιρετικό επίμετρο της κ. Λίζυς Τσιριμώκου πλαισιώνουν ιδανικά το βιβλίο.
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας