Πες της

«Πες της σ’ αγαπάω πολύ και δεν θα το ξανακάνω». Μια κούριερ περιπλανιέται από πόρτα σε πόρτα και από παράδοση σε παράδοση στους δρόμους της Αθήνας και της Ελλάδας. Ερχεται σε επαφή με τους ανθρώπους και τις ιστορίες τους, με το λίγο αυτό που μπορεί να αποκαλύψει μια σύντομη γνωριμία και άλλοτε με το πολύ που μπορεί να κουβαλά ένα βλέμμα, μiα ειλικρινής χειρονομία ή μια φράση που συμπυκνώνει ένα πρόσωπο και μια ζωή.

Σε οικείες γειτονιές και άγνωστες τοποθεσίες, σε μακρινά χωριά και αναγνωρίσιμες αθηναϊκές οδούς, στην οικειότητά μας και το άγνωστό μας. Και είναι όλα εκεί: οι κουβέντες στα μπαλκόνια και η καθημερινή βία, οι αρχαϊκοί άνθρωποι και οι πρεκάριοι που δεν γνωρίζουν πώς να βαδίσουν στη ζωή, οι ξεχασμένες ηλικίες και οι διαχωρισμοί, η ανία της σπατάλης και η ταχυκαρδία της επιβίωσης, η απογοήτευση μέσα στην προσδοκία και η ομορφιά μέσα στο καθημερινό.

Στο πέμπτο βιβλίο του (εκδόσεις Πόλις) ο Χρήστος Οικονόμου περνά από το διήγημα στη νουβέλα με τρόπο αρμονικό. Δεν αρνείται τη μικρή φόρμα. Αντίθετα την εντάσσει στη ροή μιας μεγάλης αφήγησης με υλικό τα σπαράγματα των μικρών συναντήσεων. Αλλοτε στιγμιότυπα και άλλοτε εκτενείς διηγήσεις, μικρά περιστατικά και καθοριστικά βιώματα συγκροτούν τον κόσμο όπως ξεδιπλώνεται μπροστά στα μάτια της πρωταγωνίστριας. «Εφτά χρόνια τώρα έχω δει πολλά κι έχω ακούσει άλλα τόσα, είναι η φύση της δουλειάς τέτοια, είναι και η δική μου, πάω πάντα παντού, ό,τι ώρα και μέρα να ’ναι, κοντά ή μακριά, με βροχή, καύσωνα ή χιόνι».

Το μωσαϊκό των μικρών ψηφίδων γίνεται τοιχογραφία όχι απλώς μέσα από το σταθερό μάτι που παρατηρεί, αλλά από την αναπαραγωγή των γεγονότων. Από τον διακριτό και ζωντανό ρυθμό του λόγου της πρωταγωνίστριας, από την πραγματικότητα της φωνής της, από την ιδιαιτερότητα της οπτικής η οποία καταφέρνει να εμφανίσει έναν χαρακτήρα μέσα από τις αφηγήσεις της για άλλους χαρακτήρες.

Και σαν μοτίβο που επαναλαμβάνεται η φράση «Πες της σ’ αγαπάω πολύ και δεν θα το ξανακάνω» και η προσωπική ιστορία στην οποία μας παραπέμπει, που εξελίσσεται διακεκομμένα. Ενα θέμα που διαρκώς επανέρχεται, αρχιτεκτονεί το αφήγημα και του δίνει σχήμα εντάσσοντας μέχρι τέλους όλες τις ιστορίες στην κεντρική ιστορία. Το κυρίαρχο γεγονός, που δεν γίνεται ορατό παρά μόνο στο τέλος, υπάρχει διαρκώς αλλά δεν εμφανίζεται, δίνει τον τόνο σαν άγνωστο φορτίο, σαν ηθική εκκρεμότητα και σαν ρυθμός καθόλη την πορεία του βιβλίου.

Το «Πες της», ένα υπόδειγμα πολυφωνικής τέχνης και της αντιστικτικής γραφής, επαναμαγεύει την καθημερινότητα και κάνει αφηγήσιμα ανθρώπους και γεγονότα που θα έμοιαζαν στεγνά, κοινότοπα, ανούσια. Με λίγα λόγια διευρύνει το πεδίο της νεοελληνικής φαντασίας ανακαλύπτοντας διαρκώς αυτό που βρίσκεται μπροστά στα μάτια μας: τη σημασία των πραγματικών ανθρώπων και των ζωών τους. Νομιμοποιεί την παρουσία τους στο λογοτεχνικό πεδίο και στρέφει την προσοχή μας στις αόρατες επιφάνειες που βρίσκονταν πάντοτε μπροστά μας. Αποτελεί μια σπουδή στην ειλικρίνεια του βλέμματος πέρα από την προσωπική εξομολόγηση ή την κλινική ημερολογιακή καταγραφή.

Υποκειμενικό και συλλογικό ταυτόχρονα το «Πες της» είναι ένα ζωντανό κομμάτι ζωής του παρόντος μας. Με την αντιφατικότητα και τις διακυμάνσεις του, χωρίς να αρνείται την ποικιλία της πραγματικότητας, χωρίς να σχηματοποιεί για χάρη κάποιας ιδεολογίας ή κάποιας ηθικής, χωρίς να εκβιάζει τα γεγονότα με σκοπό ένα συμπέρασμα. Ενα βιβλίο φτιαγμένο με τα υλικά αυτά που παραχωρούν ανθρωπινότητα στις μέρες των ανθρώπων.