Ο Τόλκιν και ο τελευταίος Δαχτυλιδοκουβαλητής

Στις 2 Σεπτέμβρη, η ηλεκτρονική πλατφόρμα Αμαζον θα αρχίσει την προβολή της σειράς «The Lord of the Rings: The Rings of Power». Σειρά βασισμένη σε υλικό από διαφορετικά βιβλία του Τόλκιν, με τα γεγονότα να διαδραματίζονται χιλιάδες χρόνια πριν από τα γεγονότα του «Αρχοντα των δαχτυλιδιών». Θα προβληθεί ουσιαστικά μερικές ημέρες μετά την έναρξη της σειράς του HBO «House of the Dragon» – φτιαγμένη με αντίστοιχη λογική, αντλώντας σε αυτή την περίπτωση από το Game of thrones και τα υπόλοιπα βιβλία του Τζορτζ Ρ. Ρ. Μάρτιν.

Τα τρέιλερ των δύο σειρών έχουν ήδη κατακλύσει το διαδίκτυο, οι συζητήσεις έχουν κιόλας ξεκινήσει και οι φαν κουρδίζουν τα ρολόγια τους αναμένοντας τις ημερομηνίες. Η πρώιμη αίσθησή μου είναι πως αυτό που εμφανίζεται από τα τρέιλερ είναι ένα προϊόν με κοινά χαρακτηριστικά, μια υπόσχεση επανάληψης των στοιχείων αυτών που έκανε τις σειρές και τις ταινίες να έχουν την επιτυχία που είχαν. Εντυπωσιακά εφέ, εξωτισμός, μυθολόγηση, φυγή από την πραγματικότητα. Χωρίς τίποτα να μας εγγυάται κάποια από τις συγκινήσεις αυτές που έκαναν τις μεταφορές των βιβλίων έστω απολαυστικές στην κλίμακα της κατανάλωσης ιστοριών και εικόνων. Ενιωσα πως ξαφνικά είχα ανάγκη από ένα αντίδοτο από την άνευ όρων εκμετάλλευση των πετυχημένων συνταγών. Και βρήκα το αντίδοτό μου στο «The Last Ringbearer» του Ρώσου Κιρίλ Εσκόβ (Kirill Eskov).

Ο Εσκόβ είναι βιολόγος και παλαιοντολόγος και λιγότερο συγγραφέας. Αλλωστε το βιβλίο του δεν διεκδικεί λογοτεχνικές δάφνες. Ή τουλάχιστον η λογοτεχνικότητα δεν είναι το βασικό προτέρημα του βιβλίου. Αυτό που το κάνει να ξεχωρίζει είναι η πρόθεση. Ο Εσκόβ ξαναγράφει τον «Αρχοντα των δαχτυλιδιών» από διαφορετική οπτική και εστίαση. Οπως ο ίδιος λέει, το αρχικό βιβλίο ήταν μια αφήγηση από την πλευρά των νικητών. Αυτός προσπαθεί να γράψει την ιστορία συστηματικά, όπως όντως συνέβη, πέρα από την απλοϊκή ηθικολογία του Τόλκιν. Η Μόρντορ, λοιπόν, μας εμφανίζεται ως μια ειρηνική συνταγματική μοναρχία στα πρόθυρα της βιομηχανικής επανάστασης. Αντίθετα, οι «καλοί» της αρχικής ιστορίας δεν είναι παρά πολεμοχαρείς ιμπεριαλιστές. Τα ξωτικά είναι ρατσιστές, ο Γκάνταλφ ουσιαστικά στον πόλεμο του δαχτυλιδιού εφαρμόζει το σχέδιό του για την «Τελική Λύση» του προβλήματος της Μόρντορ και η λέξη «Ορκ» χρησιμοποιείται από ξωτικά και ανθρώπους για να περιγράψουν –υποτιμητικά στην πραγματικότητα– τον οποιονδήποτε ξένο. Η ιστορία συνεχίζεται μετά τα γεγονότα που περιγράφονται στα βιβλία του Τόλκιν δημιουργώντας έναν ανεστραμμένο κόσμο πολύ πιο κοντά στον πραγματικό από τις μανιχαϊστικές υπεραπλουστεύσεις του πρωτοτύπου.

Ο «Τελευταίος Δαχτυλιδοκουβαλητής» του Κιρίλ Εσκόβ εξόργισε τους φανατικούς οπαδούς του Τόλκιν και επισήμως δεν έχει εκδοθεί στα αγγλικά (λόγω των παρεμβάσεων των κληρονόμων τού Τόλκιν), όποιος θέλει όμως μπορεί να το βρει μεταφρασμένο στο διαδίκτυο και να το διαβάσει δωρεάν. Ο ίδιος ο Εσκόβ, άλλωστε, λέει πως το έγραψε κυρίως για να ευχαριστήσει τον εαυτό του και τους φίλους του. Ταυτόχρονα, όμως, στις προθέσεις του ήταν να διορθώσει –άρα και να τονίσει ως προς το πρωτότυπο– τα αχανή κενά του τόσο δημοφιλούς μυθικού κόσμου. Τις οικονομικές, σεξουαλικές και κοινωνικές αλήθειες που λείπουν από την πρωτότυπη ιστορία, τα κίνητρα, τις λεπτομέρειες και τα ιστορικά συμφραζόμενα, ακόμα και τις γεωλογικές αποκλίσεις ενός ενδεχόμενου κόσμου.

Ο «Τελευταίος Δαχτυλιδοκουβαλητής» πέρα από μια απολαυστική συνομιλία με το πρωτότυπο κείμενο ουσιαστικά μας παρουσιάζει τα ίδια τα κενά των αφηγήσεών μας. Την απλουστευτική μας φαντασία, την επιθυμία μας για φυγή άνευ όρων από έναν στενό και καθόλου φωτογενή κόσμο μέσα από ατελείωτες πλατφόρμες σειρών και ταινιών.

Προς οπουδήποτε. Χωρίς απαιτήσεις και χωρίς προδιαγραφές. Αρκεί να είναι μακριά.