Ηλεκτρονικός φάκελος για τον Εγκέλαδο

Πρόκειται για την Ελληνική Βάση Δεδομένων Ενεργών Ρηγμάτων, μια προσπάθεια της ερευνητικής ομάδας «Γεωλογίας των Σεισμών» (http://eggeogr,weebly.com), που βρίσκεται σε εξέλιξη τη δεκαετία 2005-2015 υπό τον σχεδιασμό και την επίβλεψη των καθηγητών Γεωλογίας του ΑΠΘ, Σπύρου Παυλίδη, και του Πανεπιστημίου της Φεράρα, Ricardo Caputo.

Στη βάση δεδομένων καταγράφονται όλα τα ενεργά ρήγματα του ελλαδικού χώρου αλλά και συμπληρωματικές χρήσιμες πληροφορίες που συλλέγονται από γεωλογικές, νεοτεκτονικές, σεισμολογικές έρευνες, με πρότυπο τα διεθνή δεδομένα των αντίστοιχων βάσεων και τις δημοσιευμένες εργασίες για τον ελλαδικό χώρο, από ξένους και Ελληνες ερευνητές.

Ετσι για παράδειγμα, στην περιοχή της Αττικής ή της κεντρικής Μακεδονίας, καταγράφονται όλα τα ενεργά ρήγματα, μικρά και μεγάλα, σε αντίστοιχους χάρτες, αλλά και πληροφορίες που αφορούν προηγούμενη και πιθανή μελλοντική δραστηριότητά τους, ακόμη και το μέγεθος του σεισμού που μπορεί να δώσουν.

Κύριος στόχος της έρευνας είναι να δημιουργήσει μια πλήρη και αναλυτική βάση δεδομένων ενεργών ρηγμάτων όσο το δυνατόν πληρέστερη για τον ευρύτερο χώρο του Αιγαίου (http://gredass.unife.it), εύχρηστη, όπου θα ανευρίσκονται όλα τα δεδομένα που συλλέγονται από την έρευνα.

Καταγεγραμμένα όλα τα ρήγματα του Αιγαίου

«Η gredass είναι ένα χρήσιμο εργαλείο άμεσης επιστημονικής πληροφόρησης, για γεωλόγους, σεισμολόγους, μηχανικούς, για τις υπηρεσίες πολιτικής προστασίας και για κάθε πολίτη.

»Εδώ έχει καταγραφεί ένα μεγάλο μέρος της ευρύτερης περιοχής του Αιγαίου και ιδιαίτερα της Βόρειας Ελλάδας όπου έχουν παραμετροποιηθεί όλα τα γνωστά ρήγματα και έχουν συμπεριληφθεί όλες οι διαθέσιμες πληροφορίες γι' αυτά.

»Με τον εμπλουτισμό των στοιχείων αυτών, η βάση δεδομένων μπορεί να χρησιμοποιηθεί αποτελεσματικά για οποιαδήποτε ρεαλιστική εκτίμηση σεισμικής επικινδυνότητας» εξηγεί ο καθηγητής του ΑΠΘ, Σπ. Παυλίδης.

Η ερευνητική ομάδα χρησιμοποίησε την τεχνογνωσία του Εθνικού Ινστιτούτου Γεωφυσικής και Ηφαιστειολογίας της Ιταλίας, που ακολούθησε την τελευταία 20ετία ένα μεγάλο εθνικό ερευνητικό πρόγραμμα ακολουθώντας χώρες όπως οι ΗΠΑ, Ιαπωνία και Νέα Ζηλανδία.

Η ελληνική βάση δεδομένων εντάχθηκε στο μεγάλο ευρωπαϊκό πρόγραμμα ομογενοποίησης των σεισμικών δεδομένων για την Εκτίμηση της Σεισμικής Επικινδυνότητας της Ευρώπης και της Μεσογείου, δεδομένου ότι ο ελληνικός χώρος είναι από τους πιο σεισμογενείς στην Ε.Ε.

«Στην ελληνική βάση συμμετέχουν όλοι οι συνεργάτες της ερευνητικής μας ομάδας. Ο επ. καθηγητής Αλέξανδρος Χατζηπέτρος, ο δρ Σωτήρης Βαλκανιώτης, ο διαχειριστής της βάσης Σωτήρης Σμπόρας, ο οποίος εκπόνησε και τη διδακτορική του διατριβή στο θέμα, και ο δρ Γιώργος Παπαθανασίου που εκπονεί την αντίστοιχη συνοδευτική βάση των εδαφικών σεισμικών ρευστοποιήσεων της νότιας Βαλκανικής, καθώς και συνάδελφοι από άλλα πανεπιστήμια και ινστιτούτα της χώρας που συνεισφέρουν με τις γνώσεις και την εμπειρία τους στη βελτίωση των δεδομένων και έτσι η βάση αποκτά σταδιακά εθνικό χαρακτήρα.

»Η έρευνα και η εργασία της μικρής μας ομάδας συνεχίζεται χωρίς καμία στήριξη πλέον, αξιοποιώντας όλο το αξιόλογο, υψηλού επιπέδου υλικό για αντίστοιχα θέματα που δημοσιεύεται με επιταχυνόμενους ρυθμούς από Ελληνες και ξένους ερευνητές και Ινστιτούτα.

»Για τον λόγο αυτό προτάθηκε στον Οργανισμό Αντισεισμικής Πολιτικής και Προστασίας (ΟΑΣΠ), πριν από τρία χρόνια, να υιοθετηθεί η Gredass ως Εθνική Βάση, αφού είναι ενταγμένη στα ευρωπαϊκά και διεθνή πρότυπα με τη συμμετοχή μάλιστα όλου του ερευνητικού δυναμικού μας.

»Στη συλλογή στοιχείων και πληροφοριών συμμετέχει με δεδομένα και η γεωλογική υπηρεσία της χώρας ΙΓΜΕ και το Εθνικό Κέντρο Θαλασσίων Ερευνών (ΕΛΚΕΘΕ), το οποίο καταρτίζει βάσεις για υποθαλάσσια ρήγματα» λέει ο κ. Παυλίδης.

Η Ελλάδα, κατά γενική ομολογία, έχει τους αρτιότερους αντισεισμικούς κώδικες και κανονισμούς μεταξύ των ανεπτυγμένων χωρών, καθώς και αξιόλογο επιστημονικό δυναμικό.

«Αν και η έρευνα για τα γεωλογικά, σεισμολογικά, εδαφομηχανικά και όλα τα άλλα ζητήματα που σχετίζονται με το πολύπλοκο φαινόμενο του σεισμού βρίσκεται σε πολύ υψηλό επίπεδο και πολλοί ερευνητές προσφέρουν τις γνώσεις τους στη βασική και εφαρμοσμένη έρευνα, η συστηματική, κεντρικά σχεδιασμένη και στοχευμένη έρευνα βρίσκεται σε σχετική ύφεση, όχι μόνο τα τελευταία χρόνια λόγω της οικονομικής κρίσης, αλλά και μετά τον σεισμό της Αθήνας το 1999» διαπιστώνει ο Σπύρος Παυλίδης.

«Πρόβλεψη» θέσεων κατολισθήσεων στη Λευκάδα

Η ερευνητική ομάδα του καθηγητή Σπ. Παυλίδη της Λευκάδας εκπόνησε πιθανολογικούς χάρτες εμφάνισης κατολισθήσεων για τη Λευκάδα, χρήσιμο εργαλείο εκτίμησης της σεισμικής επικινδυνότητας και της λήψης μέτρων προστασίας, που φαίνεται να επιβεβαιώνεται με τις πρόσφατες σεισμικές εδαφικές παραμορφώσεις.

Η ανάλυση των ιστορικών δεδομένων όλων των προηγούμενων γνωστών σεισμών του νησιού, και ιδιαίτερα του 2003, βοηθούν να προσδιοριστούν οι μελλοντικές θέσεις ρευστοποιήσεων των εδαφών, κατολισθήσεων, καταπτώσεων βράχων και άλλων εδαφικών παραμορφώσεων, οι οποίες θα επιβεβαιωθούν και θα μελετηθούν μετά την επιστροφή της ομάδας από τις πληγείσες περιοχές.

Χρήσιμοι σύνδεσμοι:

European Database of Seismogenic Faults - projectSHARE (Seismic Hazard Harmonization in Europe; http://www.share-eu.org/ see Fault Source, 2014)

GreDaSS: http://gredass.unife.it/

Για τις σεισμικές ρευστοποιήσεις εδαφών δίνεται η βάση δεδομένων ιστορικών εμφανίσεων ρευστοποίησης στην ευρύτερη περιοχή του Αιγαίου http://users.auth.gr/gpapatha/Dalo.htm