Το 2020, όταν στόλισε την ελληνική δραματουργία με ένα κωμικό δράμα για την αθέατη βία κατά των γυναικών, στη γλώσσα της γενιάς της, ήταν 18 ετών, φοιτήτρια Θεατρικών Σπουδών στο Πανεπιστήμιο και παράλληλα παρακολουθούσε τη Σχολή Πυροδότησης Θεατρικής Γραφής του θεάτρου Πορεία. Το «Νυχιάγκ» που ανέβηκε την περίοδο 2022-23 στο θέατρο Πορεία και πάλι, ήταν αυτό που μας σύστησε πρώτο την Ευαγγελία Γατσωτή. Είχε έρθει για να μείνει. Ακολούθησε «Η playlist μιας faultless μητρότητας» με ένα ακόμη γυναικείο θέμα που αμφισβητούσε την ταυτοσημία μητρότητας και μητρικότητας. Φέτος, ως μεταπτυχιακή πλέον φοιτήτρια Κοινωνιολογίας και Τέχνης, επανέρχεται με δύο δικά της έργα αγγίζοντας ξανά ακανθώδη κοινωνικά θέματα. Το «Ο Γιάννης το βούδι» στο Ιδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης και το «Κόκκινες γραμμές ή Λέξεις που κάνουν τζιζ» στο Θέατρο του Νέου Κόσμου. Και τα δύο μάς δίνουν πολλούς λόγους να μιλήσουμε μαζί της.
Στο «Ο Γιάννης το βούδι» είναι λες και βάλθηκε να ανοίξει την ντουλάπα με τους σκελετούς της μικροψυχιάς για τα διαφορετικά παιδιά, τα οποία κάθε κλειστή κοινωνία κρύβει συγκαλύπτοντας ένοχα τις κανονικοποιημένες απόπειρες εξόντωσής τους. Αυτά τα παιδιά που ο Τραμπ αμφισβητεί την ύπαρξή τους. Στις «Κόκκινες Γραμμές ή Λέξεις που κάνουν τζιζ» τα βάζει με την πολιτική ορθότητα με τη βοήθεια της τεχνητής νοημοσύνης. Ας μας τα εξηγήσει η ίδια.
● Το θέμα στο «Ο Γιάννης το βούδι», μια υπόθεση ενός αδικαίωτου ομοφοβικού εγκλήματος, το εμπνευστήκατε από πραγματική ιστορία;
Ναι, ήταν μια πραγματική ιστορία στις αρχές της δεκαετίας του ’60 που την είχα ακούσει από τη γιαγιά μου σε μια ηλικία που δεν μπορούσα να αφομοιώσω τις λεπτομέρειες. Οταν αποφάσισα να την κάνω παράσταση συνάντησα τον λαογράφο που ερευνούσε την περιοχή και μαζί πήραμε τις συνεντεύξεις, αποσπάσματα των οποίων χρησιμοποιώ στην παράσταση, από τα πραγματικά πρόσωπα που έζησαν το γεγονός. Χρειάστηκε μια έρευνα δύο χρόνων σε αυτή την ιδιαίτερη συνθήκη γιατί οι κάτοικοι προφανώς μας μίλησαν ινκόγκνιτο. Είναι ένα γεγονός που πήραμε από την αθέατη τοπική μικροϊστορία και το επαναφέρουμε στο προσκήνιο για να αλλάξουμε το αποτύπωμά του στη συλλογική μνήμη. Ο Γιάννης δεν έχει τόσο την εκκεντρικότητα του τρελού του χωριού, αλλά λειτουργεί σαν πτυελοδοχείο, χυσαποθήκη για τους νταήδες αυτής της κλειστής κοινωνίας και όταν τολμάει να αρθρώσει μια επιθυμία, τον έρωτά του, παύει να είναι το μέσο μαζικής εκτόνωσης και η κοινωνία τον συντρίβει.
● Στις κωμικές ανάσες του έργου θίγονται η ελληνικότητα, η βουκολική και φολκλόρ συνθήκη της τουριστικής προβολής των συντηρητικών στερεότυπων που παρουσιάζονται ως... γνήσια παράδοση. Κι όλα αυτά θίγονται βέβαια με δηκτικό τρόπο...
Σχολιάζουμε τον τρόπο με τον οποίο αντιμετωπίζονται οι «γραφικές» κοινωνίες του χωριού, τα παλιά κουίρια ή λοάτκι άτομα στις ραδιοφωνικές, τηλεοπτικές συνεντεύξεις του σήμερα με την πολυφορεμένη δακρύβρεχτη ιστορία, ενώ δεν είναι όλες οι ιστορίες το ίδιο. Το σημαντικό ήταν να δώσω φωνή στο ίδιο το πρόσωπο, μέσα στην ίδια του τη συνθήκη, χωρίς μεθερμηνείες και ετεροχρονισμούς και να δείξω πώς μια κοινωνία εξωθεί στην εξόντωση ένα άτομο για να μη νιώσει ότι απειλεί το συλλογικό αφήγημα που τη συντηρεί.
● Μετά από τόσα χρόνια πώς το αντιμετώπισε η κοινωνία;
Αν και η έρευνα της ομάδας εγείρει πολλά θέματα σε σχέση με τα όρια της παρεμβατικής τέχνης θα ήθελα να πάω την παράσταση εκεί που έγινε το γεγονός για να καθρεφτιστεί η κοινωνία και να αναρωτηθεί για την αντίληψή της για ένα γεγονός και τη θέση στην οποία το είχε κατατάξει. Οι ηλικιωμένοι είχαν αρχικά τη χαρά που επιτέλους κάποιος θέλησε να τους μιλήσει.
Οσους κανόνες και εφαρμογές και να βάλεις, μόνο με ενσυναίσθηση μπορείς να αποδεχθείς τον άλλο
Η κοινωνία έριχνε το μεγαλύτερο βάρος στο πρόσωπο που αποκάλυψε το γεγονός της κακοποίησης και όχι στο θύμα, αλλά δεν καταλάβαιναν την ευθύνη που είχαν για τη συγκάλυψη αυτού του γεγονότος. Τα ομοφοβικά εγκλήματα σε οποιαδήποτε εποχή είναι έγκλημα μίσους, είτε έχει να κάνει με την ταυτότητα φύλου είτε με τον ερωτικό προσανατολισμό. Μην πάμε πολύ μακριά, ας θυμηθούμε τον Γιακουμάκη, την Αννα, τη μαύρη τρανς γυναίκα που σκότωσε ο σύντροφός της, τη Δήμητρα της Λέσβου. Τους σκελετούς που υπάρχουν στην ντουλάπα κάθε κλειστής κοινωνίας.
● Και τι νόημα έχει να βγουν οι σκελετοί από την ντουλάπα;
Για να αμφισβητήσουμε την ιστορία της ετεροκανονικότητας, για να καταλάβουμε ότι υπήρχαν γκέι άνθρωποι όλες τις εποχές και πριν από τη διεκδίκηση της ορατότητάς τους - δεν είναι τωρινό το θέμα. Η ετεροκανονικότητα, η εθνική ομοιομορφία είναι ψέματα και δεν θέλω να τα ακούω άλλο. Είναι μια απόπειρα να διατυπωθεί η μικροϊστορία σε ένα μεγαλύτερης πολλαπλότητας τοπίο, φωτίζοντας τις οπτικές των ανθρώπων που υποεκπροσωπούνται στα ιστορικά τεκμήρια και στη μυθοπλασία όπως είναι οι γυναίκες και τα λοάτκι άτομα.
● Ο πλανητάρχης θα διαφωνούσε εν μέρει μαζί σας καθώς υποστηρίζει, με όψιμους Ελληνες κυβερνητικούς θιασώτες, ότι υπάρχουν μόνο δύο φύλα.
Είναι εκτός πραγματικότητας. Να ξεφύγουμε από δυϊσμούς και δίπολα που παρουσιάζουν πάντα κάτι σε αντιδιαστολή κάποιου άλλου, όπως τη γυναίκα έναντι του αντρικού φύλου. Το φύλο είναι φάσμα για να μην πούμε κοινωνική κατασκευή κι ακόμα και με καθαρά βιολογικούς όρους υπάρχει ένα 2% του πληθυσμού που είναι ίντερσεξ...
● Πάντως στον μετρονόμο τεχνητής νοημοσύνης για το πολιτικά ορθό, όπως παρουσιάζεται στο έργο σας «Κόκκινες γραμμές ή Λέξεις που κάνουν τζιζ», τι σκορ θα έκανε ο Τραμπ;
Θα είχε καεί πολλές φορές ο καταδικασμένος για σεξουαλική βία. Αυτή η sci-fi σουρεαλιστική ντραμεντί θίγει ζητήματα πολιτικής ορθότητας και τις αναπαραστάσεις της μαύρης ταυτότητας. Εχει να κάνει με τη συγκινητική ανάγκη δύο ανθρώπων, της Ρέα και του Αλντο να είναι καλοί. Στην προσπάθειά τους εγκαθιστούν αυτή τη συσκευή και κάνουν τη μία γκάφα μετά την άλλη. Προκύπτουν διάφορα ευτράπελα, ειδικά όταν αποφασίζουν να φιλοξενήσουν μέσω CouchSurfing έναν μαύρο. Θεωρώ σπουδαία τη συμμετοχή του Zeraw, του Εμίας Τζάνι, που είναι σημαντικός για την ιστορία της μουσικής αλλά και την ορατότητα της μαύρης κοινότητας στην Ελλάδα: μπορεί ο ίδιος να μην το συνειδητοποιεί αλλά η εμφάνισή του στην τηλεόραση στις αρχές της χιλιετίας ήταν statement. Είναι ένας άνθρωπος που έχει βιώσει τον ρατσισμό, γεγονός που προσεγγίζει με χιούμορ σαν μέρος της αυτοεθνογραφίας του. Με γνώμονα αυτά γράψαμε το έργο που αφορά την ενσυναίσθηση: όσους κανόνες και εφαρμογές και να βάλεις, μόνο με ενσυναίσθηση μπορείς να αποδεχθείς τον άλλο.
● Η γενιά σας θα ζήσει έντονα την εποχή της τεχνητής νοημοσύνης. Σας τρομάζει;
Οχι δεν έχω κάποιο φόβο για την τεχνητή νοημοσύνη, γιατί πιστεύω ότι δεν μπορεί να υποκαταστήσει τον άνθρωπο. Η τεχνητή νοημοσύνη δεν έχει περιδιαβεί στον κόσμο, ξέρει τα πράγματα που της έχουν πει γι’ αυτόν. Δεν έχει ένα θνητό σώμα που είναι η αιτία που κάνει τον άνθρωπο να δημιουργεί τόσο υψηλά πράγματα για να αντισταθμίσει τη θνητότητά του. Τη βλέπω ως ένα εργαλείο και, όπως το μαχαίρι που μπορείς να κόψεις ψωμί και να σφάξεις, βοηθά τον άνθρωπο στην πρόοδό του, αλλά δεν πιστεύω ότι τον υποκαθιστά.
—
♦ Ο Γιάννης το Βούδι
Ιδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης (Πειραιώς 206, ύψος Χαμοστέρνας, Ταύρος, τηλέφωνο: 210 3418550, Υπόγειος Χώρος)
Παρασκευή - Σάββατο 21:30. Εισιτήρια 10-13€. Προπώληση ticketservices.gr
Το έργο γράφτηκε στο πλαίσιο του 3ου Outreach Project, υπό την καθοδήγηση του συγγραφέα Βασίλη Κατσικονούρη.
Κείμενο/σύλληψη: Ευαγγελία Γατσωτή
Σκηνοθεσία: Παναγιώτης Λιαρόπουλος
Σκηνογράφοι: Αλκυόνη Δίβαρη, Λία Μαντούβαλου
Ενδυματολόγος: Αρχοντούλα Τσατσουλάκη
Μουσικός επί σκηνής: Hydrama
Σχεδιασμός φωτισμών: Σεμίνα Παπαλεξανδροπούλου
Παίζουν: Φίλιππος Κοντογιώργης, Θανάσης Λυσανδρόπουλος, Σταύρια Νικολάου, Γρηγόρης Πανταζής
♦ Κόκκινες γραμμές ή Λέξεις που κάνουν τζιζ
Θέατρο του Νέου Κόσμου (Αντισθένους 7 και Θαρύπου, Αθήνα. Κάτω Χώρος). Δευτέρα Τρίτη 21.15
Ιδέα – σκηνοθεσία: Αγγελική Γκιργκινούδη
Κείμενο: Ευαγγελία Γατσωτή
Επιστημονική υπεύθυνη: Ανια Λουκά
Video Art: Ιωάννα Διγενάκη
Μουσική: Monsieur Zeraw
Σκηνογραφία: Αννα Μπίζα
Ενδυματολογία: Nuru Muru
Χορογραφίες: Η ομάδα, Ιώ Λατουσάκη
Σχεδιασμός φωτισμών: Αγγελος Καλτσής/ Τη μουσική για το τραγούδι της νοικοκυράς έγραψε ο Κωσταντίνος Δήμας
Παίζουν: Ρίνο Τζάνι, Μαντώ Παπαρρηγοπούλου, Zeraw/Εμιας Τζάνι
Σε βίντεο: Γιάννης Νιάρρος, Χαρά Μάτα Γιαννάτου, Ελένη Αμπια Νζάνγκα, Ξένια Ντάνια, Γκρέις Νουόκε, Φωνή: Βέφη Ρέδη, Φώτης Στρατηγός
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας