Πλέον διατρέχουμε την εποχή που η τεχνητή νοημοσύνη έχει άποψη για τις εκλογές, ενώ η «εκλογική ψυχολογία» εδώ και αρκετά χρόνια είναι ένας από τους πλέον διφορούμενους επιστημονικούς κλάδους, καθώς η βαθιά της γνώση και κατ’ επέκταση η διαχείρισή της μπορεί να καθορίσει το μέλλον μιας χώρας.
Ποια είναι η κυρίαρχη εκλογική ατμόσφαιρα; Πώς έχει διαμορφωθεί η εκλογική μας μνήμη; Και με τι κριτήριο θα ψηφίσουμε αυτόν τον Ιούνιο;
Ας αναρωτηθούμε αρχικά με τι όρους γεμίζουν τα φετινά ευρωψηφοδέλτια και με τι τρόπο αναδιαμορφώνεται ο κυρίαρχος πολιτικός λόγος εν μέσω αυτών των εκλογών.
Τα ευρωψηφοδέλτια γεμίζουν αναγνωρίσιμα πρόσωπα χωρίς πολιτική εμπειρία και δίχως σχέση με την ιδεολογία του εκάστοτε κόμματος για μια πιο αποδοτική απεύθυνση στην κοινωνία κι εμείς μοιάζουμε να εμπιστευόμαστε με ευκολία μίντια και πολιτικούς ηγέτες που αναγνωρίζουμε μέσα από τις μικρές μας οθόνες και συνήθως είναι εξαιρετικά καλοί στο να παρουσιάσουν επιλεκτικά τον εαυτό τους. Οι υποψήφιοι -ακόμα και οι πιο αδαείς- έχουν εκπαιδευτεί στο πώς να επιμελούνται τα βιογραφικά τους και την εικόνα τους, όπως κάποτε έκανε ακόμα και η ίδια η Θάτσερ, αλλάζοντας την εμφάνισή της, τον τρόπο που μιλούσε, το χτένισμά της, για να μοιάζει με τη Βρετανία. «Ηθελε να καταστήσει τον εαυτό της σχεδόν εικόνα, εικόνα της κατηγορίας που επεδίωκε να εκπροσωπήσει: Britishness» σημείωνε χαρακτηριστικά ο Steve Reicher σε παλαιό άρθρο του Guardian.
Δεν κρίνουμε αναγκαίο να χρησιμοποιήσουμε παραδείγματα των Ελλήνων υποψηφίων. Ολοι μπορούμε να αναγνωρίσουμε ποιοι και γιατί κάθε φορά κάνουν πολιτική της Κολυμπήθρας, της Βιτρίνας και της Ρουτίνας.
Αν ανατρέξουμε στα πολιτικά πρόσωπα των περασμένων δεκαετιών θα διαπιστώσουμε πως οι κυβερνήσεις του 20ού αιώνα δεν έπαψαν ποτέ να χρησιμοποιούν τα «θεία» εμπλέκοντας την εκκλησιαστική εξουσία με την έννοια του έθνους-κράτους. Ετσι και οι πολιτικοί του 21ου αιώνα συνεχίζουν να εκφέρουν ένα είδος θεολογικού λόγου και να ενσαρκώνουν μια αντίφαση της νεωτερικότητας που διχάζει το σύγχρονο υποκείμενο καθώς η θρησκευτικότητα και ο εθνικισμός παραμένουν οι δύο βασικές πτυχές της ελληνικής πολιτικής κουλτούρας. Ο πολιτικός λαμβάνει -ως γνωστόν- μια θέση ανάμεσα στη συγκυρία και στην Ιστορία, συμπίπτοντας με την παρακμή ή την άνθηση κάποιας ιδέας ή κάποιας κατάστασης. Οι πολιτικοί της Κολυμπήθρας μοιάζουν να γνωρίζουν καλά πως ο μύθος της ελληνικότητας δεν έπαψε ποτέ να στηρίζεται στην ιδεολογική ηγεμονία της ορθοδοξίας και πως οι θρησκευτικές παραδόσεις δεν σταμάτησαν ποτέ να συμβάλλουν στον σχηματισμό των συλλογικών ταυτοτήτων και νοοτροπιών παρόλο που η εκκoσμίκευση οδήγησε κάποτε στην κυριαρχία του ορθού λόγου, της νεωτερικής επιστήμης και του πολιτικού λόγου της δημοκρατίας.
Υπήρξαν άραγε Ελληνες πολιτικοί που κατόρθωσαν να γεφυρώσουν μετά τη μεταπολίτευση το κενό που εισήγαγε ο εκσυγχρονισμός, που δεν εκμεταλλεύτηκαν αυτή την ψυχική δυσκολία του ελληνικού υποκειμένου να βιώσει τις παρενέργειες του εκσυγχρονισμού, πολιτικοί που δεν υπηρέτησαν τελικά αυτή τη «θρησκευτική στροφή» ή τη φαντασιακή έξαρση της εθνικής ταυτότητας; Υπήρξαν Ελληνες ψηφοφόροι που έμειναν ανεπηρέαστοι από την εκλογική ατμόσφαιρα;
Στο εγχειρίδιο «Μέσα στο μυαλό ενός ψηφοφόρου. Μια νέα προσέγγιση στην εκλογική ψυχολογία», οι συγγραφείς Michael Bruter και Sarah Harrison, δύο ερευνητές της Σχολής Οικονομικών και Πολιτικών Επιστημών του Λονδίνου (LSE) και ιδρυτές του Παρατηρητηρίου Εκλογικής Ψυχολογίας (EPO) μιλούν για το σύνθετο ον που είναι ο Homo Suffragator που σημαίνει πρόσωπο που μπορεί να ψηφίσει και αντικατοπτρίζει τη δύναμη και τις αλλαγές στην ανθρώπινη κατάσταση, κατά τη διάρκεια της έκρηξης του λαϊκισμού, των ψευδών ειδήσεων και της μετα-αλήθειας. Η εκλογική εχθρότητα, που προσδιορίζει αρνητικά συναισθήματα προς άλλους πολίτες και η εκλογική ατμόσφαιρα, το κλίμα που αντιλαμβάνεται κάθε πολίτης κατά τη διάρκεια της εκλογικής περιόδου διαδραματίζουν –σύμφωνα με τους συγγραφείς– καθοριστικό ρόλο στην τελική ψήφο.
«Οι άνθρωποι που ψηφίζουμε δεν είναι κάθε φορά παρά ο καθρέφτης της κουλτούρας και της ηθικής της εποχής μας». Τα λόγια του Ρολάν Γκορί παραμένουν πάντα επίκαιρα και διατρέχουν τον νου μας κάθε φορά που πρόκειται να προσέλθουμε στις κάλπες. Οι ευρωβουλευτές που θα εκλέξουμε θα είναι ο δικός μας καθρέφτης.
Είμαστε άραγε ικανοί να συντρίψουμε τις εκλογικές μας Ρουτίνες, να μην υποκύψουμε στη σαγήνη της Βιτρίνας και της Κολυμπήθρας;
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας