Το συμφέρον του παιδιού και ο Αλλος Γονέας

Το 1989, στη Δανία για πρώτη φορά απέκτησε νομική υπόσταση η ένωση ομόφυλων ζευγαριών υπό μορφή συμφώνου συμβίωσης. Το 2001, στην Ολλανδία κατοχυρώθηκε η ισότητα των πολιτών στον γάμο. Το 2021, το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο σε μια ιστορική απόφαση αποφάνθηκε ότι τα ομόφυλα ζευγάρια και τα παιδιά τους πρέπει να αναγνωρίζονται ως οικογένεια σε όλα τα κράτη-μέλη της Ε.Ε.

H υποκρισία της χώρας μας διατρανώθηκε στις αρχές του 2024 αφότου η συζήτηση γύρω από τον γάμο και την τεκνοθεσία για τα ομόφυλα ζευγάρια βρέθηκε στο επίκεντρο του δημόσιου λόγου. Η κυβερνητική ρύθμιση προβλέπει δικαίωμα στην υιοθεσία, όχι όμως και στην παρένθετη μητρότητα για τα ομόφυλα ζευγάρια, κάτι που αναπόδραστα προσκρούει στη νομολογία του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου, που απαιτεί πλήρη ισότητα στο δικαίωμα στον γάμο. Κι όχι άδικα, καθώς η θηλυκότητα και η αρρενωπότητα αφορούν ένα σύνολο πεποιθήσεων κι αυτές οι πεποιθήσεις –όπως γράφει ο Stroller– δεν είναι οι απόλυτες αλήθειες. Αντιθέτως, μεταβάλλονται όσο μεταβάλλονται και οι κοινωνίες μας.

Από τη στιγμή που η συμβίωση ομόφυλων ζευγαριών και η τεκνοθεσία είναι υπαρκτές συνθήκες, πώς μπορούμε να τις αγνοούμε; Τι είδους κριτήριο καθορίζει τι είναι κοινωνικά αποδεκτό, ηθικό και υγιές καθιστώντας «ανάρμοστο» οτιδήποτε παρεκκλίνει από την ετεροφυλοφιλική πραγματικότητα; Κατά πόσο είναι δίκαιο να αγνοούμε ένα φαινόμενο εποχής και να επιμένουμε σε ένα καθολικό πρότυπο σεξουαλικότητας, ενώ έχει αποδειχτεί πως οι σεξουαλικές συμπεριφορές μεταβάλλονται μέσα στον χώρο και τον χρόνο; Είναι ηθικό να τοποθετούμε τις ετεροφυλοφιλικές σχέσεις στο κέντρο –ως «φυσιολογικές» και κανονικές–, με αποτέλεσμα οι όποιες άλλες μορφές σεξουαλικών σχέσεων να εκλαμβάνονται ως αφύσικες και αποκλίνουσες; Ο δρ Κωνσταντίνος Πάντος, διευθυντής του ΓΕΝΕΣΙΣ Αθηνών, ιδρυτής του Κέντρου Ανθρώπινης Αναπαραγωγής και μονάδων IVF σε διάφορες περιοχές της Ελλάδας, με πολύχρονη και διεθνή εμπειρία στο επίμαχο ζήτημα μας εξηγεί: «Τα ομόφυλα ζευγάρια είναι ένα φαινόμενο της εποχής. Είναι κάτι που βλέπουμε πλέον αρκετά συχνά. Δεν αναφέρομαι μόνο σε ντόπια ζευγάρια, αλλά και σε ζευγάρια που έρχονται σε εμάς από το εξωτερικό. Βάσει του νόμου που υπάρχει δεν μπορούμε να βοηθήσουμε τα ομόφυλα ζευγάρια να αποκτήσουν παιδί.

Οι γυναίκες είναι αναγκασμένες να έρθουν ως μόνες και άγαμες ακόμα και στην περίπτωση που βρίσκονται σε σταθερή σχέση. Είχαμε περιπτώσεις ομόφυλων ζευγαριών, παντρεμένων, από την Αγγλία, που δεν μπορούσαν να αποκτήσουν παιδί γιατί είχαν παντρευτεί. Ηρθαν, λοιπόν, [αυτές οι γυναίκες] μετά από καιρό και μου είπαν πως χώρισαν και πως θα προχωρούσαν στη διαδικασία. Με αυτό τον τρόπο ξεπερνούν και ξεγελούν τον νόμο για να αποκτήσουν παιδί. Οσον αφορά τους άνδρες, απαγορεύεται αυτή τη στιγμή είτε είναι είτε δεν είναι παντρεμένοι. Μπορούν να απευθυνθούν μόνο σε άλλες χώρες, όπως π.χ. στις ΗΠΑ. Είναι υποκρισία να διώχνουμε τα ζευγάρια σε άλλες χώρες και μετά να τα δεχόμαστε εδώ κανονικά. Το έχουμε δει να συμβαίνει σε πολλές περιπτώσεις. Υπάρχει μια πραγματικότητα που δεν μπορούμε να αγνοήσουμε. Οφείλουμε ως κοινωνία να την αποδεχτούμε. Εμείς όμως την παραβλέπουμε. Αυτή η πρακτική είναι μια υποκρισία και φοβάμαι πως θα συνεχιστεί και με τον νέο νόμο. Είναι προτιμότερο να γίνονται όλα με αξιοπρέπεια και κανόνες και όχι με παραθυράκια». Η συζήτηση με τον Κωνσταντίνο Πάντο πυροδοτεί μια νέα σειρά ερωτημάτων που αφορούν το συμφέρον του παιδιού, το οποίο οφείλει να βρίσκεται στο επίκεντρο κάθε νομοθετήματος. Μόνο που αυτό δεν συμβαίνει καθώς δεν προστατεύονται τα δικαιώματα των παιδιών των ομόφυλων ζευγαριών που ήδη υπάρχουν, με αποτέλεσμα να σημειώνονται πολλές διακρίσεις εις βάρος τους.

Εχετε αναρωτηθεί τι συμβαίνει με τους αόρατους γονείς των ομόφυλων οικογενειών όταν το παιδί τους κάνει εισαγωγή σε κάποιο νοσοκομείο; Η μητέρα ή ο πατέρας που δεν αναγνωρίζεται ως κηδεμόνας, καθώς δεν είναι ο βιολογικός γονιός του παιδιού, δεν έχει πρόσβαση στο άρρωστο παιδί του. Εχετε σκεφτεί πως εάν ο γονέας που αναγνωρίζεται ως κηδεμόνας από το ελληνικό κράτος αποβιώσει, τότε το παιδί θα οδηγηθεί αναπόδραστα στην Πρόνοια καθώς ο Αλλος Γονέας παραμένει Αόρατος για την ελληνική πολιτεία;

Ο αντίλογος επικεντρώνεται στο ότι ένα παιδί πρέπει να μεγαλώνει αποκτώντας την αίσθηση και των δύο φύλων, του αρσενικού και του θηλυκού. Ολοι γνωρίζουμε, όμως, πως υπάρχουν ετερόφυλα ζευγάρια που δεν δρουν με γνώμονα το συμφέρον του παιδιού τους, αλλά για την ικανοποίηση της δικής τους εγωιστικής ανάγκης. Οπως όλοι γνωρίζουμε πως υπάρχουν παιδιά που περνούν μεγάλο μέρος της ζωής τους σε ιδρύματα παιδικής προστασίας μετά από ορφάνια, εγκατάλειψη ή τραυματική εμπειρία με τους βιολογικούς τους γονείς.

Τι χρειάζεται, λοιπόν, ένα παιδί για να μεγαλώσει με τρόπο που να εξασφαλίζεται η ψυχοκοινωνική του ανάπτυξη; Ενα παιδί χρειάζεται αγάπη και κανόνες, φροντίδα, σαφήνεια ρόλων και σταθερότητα των βασικών φροντιστών του, έτσι ώστε να βρει τη θέση του μέσα στο ασυνείδητο των γονέων και να εγγραφεί στην κοινωνική ζωή, χωρίς να χάσει τη δημιουργική ονειροπόληση της παιδικής ηλικίας. Βασική προϋπόθεση; Η ύπαρξη ψυχικά υγιών κηδεμόνων και ενός οργανωμένου κοινωνικού συστήματος. Το στοίχημα, δηλαδή, είναι να θεσπίζουμε νόμους, να εξασφαλίζουμε και να διαμορφώνουμε συνθήκες που θα θωρακίζουν τα οικογενειακά συστήματα, δίχως να αγνοούμε τα φαινόμενα της εποχής και υποστηρίζοντας πάντα το παιδί. Με στόχο το καταλάγιασμα των εντάσεων και την αποφυγή ενός διχαστικού λόγου μέσω μιας εκπαίδευσης ικανής να αποδομήσει τα έμφυλα στερεότυπα. Για το συμφέρον πάντα των σημερινών παιδιών και αυριανών ενηλίκων.