Σίγουρα οι περισσότεροι έχουμε αναρωτηθεί τι γίνεται στα νησιά όταν τελειώσουν οι διακοπές μας. Πώς τη βγάζουν αυτοί οι άνθρωποι τον χειμώνα, όταν το νησί ερημώνει. Πώς να είναι ο τόπος όταν μένει ατόφιος, στο χειμωνιάτικο φως, χωρίς τη βοή των επισκεπτών.
«Τα πράγματα φαίνονται πολύ διαφορετικά όταν τα φώτα του καλοκαιριού σβήνουν. Ο πληθυσμός πέφτει κατακόρυφα και τα περισσότερα από αυτά τα νησιά μένουν με λιγότερους από 100 μόνιμους κατοίκους. Τα δρομολόγια των φέρι μειώνονται, μερικές φορές φτάνοντας μόνο μία φορά την εβδομάδα. Και όταν θυελλώδεις χειμερινές καταιγίδες περικυκλώνουν το Αιγαίο, τα πλοία μπορούν να παραμείνουν δεμένα στο λιμάνι για εβδομάδες, αποκόπτοντας τους νησιώτες από την υπόλοιπη χώρα. Σε τέτοιες στιγμές, η καθημερινή ζωή μπορεί να γίνει εξαιρετικά σκληρή» λέει ο φωτοειδησεογράφος Γιάννης Κολεσίδης για το έργο που δουλεύει τα τελευταία χρόνια «The Islanders». Για να απεικονίσει τους Νησιώτες, τους ανθρώπους που μένουν πίσω όταν οι επισκέπτες φεύγουν και την καθημερινότητά τους, βρέθηκε από τον Οκτώβριο του 2019 έως τον Μάιο του 2021 στα νησιά της άγονης γραμμής ερευνώντας και καταγράφοντας τη ζωή των κατοίκων στη Γαύδο, την Ανάφη, την Κάρπαθο, το Αγαθονήσι.
«Πώς γεννήθηκε η ιδέα»; τον ρωτάμε. «Είχα βρεθεί ένα καλοκαίρι με φίλους στη Φολέγανδρο για ολιγοήμερες διακοπές. Είχα περάσει υπέροχα. Ενα πανέμορφο νησί, με μαγευτικές παραλίες, φιλόξενο κόσμο, είχαμε μια διάθεση να γνωρίσουμε κόσμο και να μοιραστούμε μαζί τους στιγμές που θα τις παίρναμε μαζί μας επιστρέφοντας. Υπήρχε μια πολύ χαλαρή έως ερωτική αίσθηση που αγκάλιαζε την κεντρική πλατεία, που φιλοξενούσε τα περισσότερα στέκια του νησιού, το ένα δίπλα στο άλλο, με τους τουρίστες να γίνονται φίλοι μεταξύ τους, με το που κάθονταν για να παραγγείλουν ποτό ή ψημένη ρακί», μας απαντά.
« Οι αναμνήσεις μου ήταν ακόμα ζωντανές, όταν κλήθηκα να ακολουθήσω μια αποστολή του Πολεμικού Ναυτικού με στρατιωτικούς γιατρούς στην άγονη γραμμή. Στη Φολέγανδρο οι στρατιωτικοί γιατροί έστησαν το ιατρείο τους για να υποδεχτούν για εξετάσεις τους νησιώτες, ακριβώς απέναντι από αυτήν την πέτρινη κυκλική πλατεία που με είχε φιλοξενήσει όλα τα βράδια εκείνο το καλοκαίρι. Τίποτα δεν θύμιζε τις στιγμές που έζησα. Κλειστά μαγαζιά, χωρίς τραπέζια και καρέκλες και στη θέση τους το κουφάρι μιας έρημης πλατείας. Σπάνια κάποιος βαριά ντυμένος περαστικός διένυε την απόσταση από τη μια της άκρη έως την άλλη, ενώ ένας συνεχόμενος υπόκωφος ήχος απλωνόταν από τις ριπές του ανέμου. Αυτή ακριβώς η σκηνή σε συνδυασμό με τις συζητήσεις που έκανα με τους ντόπιους για τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν τον χειμώνα, την έλλειψη γιατρού και διάφορα άλλα, ήταν η αφορμή για να γεννηθεί η ιδέα των Islanders. Ηθελα να δείξω τι γίνεται με αυτούς τους ανθρώπους όταν τελειώνουν οι διακοπές, ποια είναι η πραγματικότητά τους».
Ο Γιάννης Κολεσίδης από το 1994 ασχολείται με το φωτορεπορτάζ. 28 χρόνια και εκατομμύρια κλικ αργότερα, ύστερα από αναπαραγωγές των φωτορεπορτάζ του στα εγκυρότερα περιοδικά και εφημερίδες διεθνώς, αλλά και διακρίσεις για τη δουλειά του, σε αυτό το οδοιπορικό του στην αφτιασίδωτη ομορφιά των χειμωνιάτικων τοπίων στα νησιά αλλά κυρίως στους ανθρώπους τους ο φωτογράφος κρατάει την απίστευτη ζεστασιά και φιλοξενία που ένιωσε και τον έδεσε με αυτούς τους ανθρώπους -«σα να γίναμε φίλοι»: αυτό το συναίσθημα φιλοδοξεί να μεταφέρει, καθώς και τη φωνή τους για τις ελλείψεις που αντιμετωπίζουν όταν εκλείψει το τουριστικό κύμα.
Γιατί πέρα από προσωπικό ταξίδι ή ταξίδι σε τόπους είναι ένα ταξίδι στις ιστορίες των ηλικιωμένων που απομένουν, στον γιατρό και τον δάσκαλο, τη γιαγιά που φορώντας τη στολή της φουρνίζει πάνω από 70 χρόνια το ζυμωτό ψωμί της στον ξυλόφουρνο, τον βοσκό που ακολουθεί σχεδόν απάτητα μονοπάτια, τους εναπομείναντες ελάχιστους μαθητές των σχολειών. Με τα πορτρέτα ανθρώπων πέρα από την επιβλητική ομορφιά του τοπίου και τις αφηγήσεις της καθημερινότητας η δουλειά του Κολεσίδη σελαγίζει στα πέρατα της νησιωτικής χώρας φωτίζοντας την πραγματική ζωή, αφτιασίδωτη, με τις δυσκολίες της, μετατρέποντάς την σε ένα πολύτιμο τεκμήριο και έργο τέχνης του ατόφιου: τόπου και προσώπων.
Τις φωτογραφίες συνοδεύει επεξηγηματικό κείμενο με πληροφορίες, βιωματικές μαρτυρίες, ιστορικές, μυθολογικές και λαογραφικές αναφορές, γεωγραφικά στοιχεία, αποτυπώνοντας σε εικόνες την ποιητικότητα του τόπου, τα νησιά όπως δεν τα έχουμε ξαναδεί, με τη μοναδικά τρυφερή ματιά ενός έμπειρου φωτορεπόρτερ που πάνω από όλα βάζει τον άνθρωπο.
Ποια είναι μια από τις πιο χαρακτηριστικές στιγμές που έζησε κατά τη διάρκεια των ταξιδιών του; «Ημουν στην Ανάφη όταν ένας ηλικιωμένος κύριος μου είπε ότι τον χειμώνα μετράνε τους περαστικούς. Κι ότι μπορεί να περάσουν μέρες χωρίς να δουν ούτε έναν...».
Οι «Islanders» είναι ένα πολυμεσικό ντοκουμέντο -υπάρχουν πέρα από τις φωτογραφίες και τα κείμενα που επιμελήθηκε η Ιωάννα Καρδάρα, βίντεο και ηχογραφημένες αφηγήσεις, που δημιουργήθηκε στο πλαίσιο του μη κερδοσκοπικού δημοσιογραφικού οργανισμού iMEdD (Incubator for Media Education and Development) που ιδρύθηκε το 2018 με δωρεά του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος.
Το έργο βρίσκεται είναι εν εξελίξει και ο σκοπός είναι στην πορεία να προστεθούν και άλλα νησιά στο site και όταν ολοκληρωθεί να εκδοθεί ένα λεύκωμα.
📌 Οποιος θέλει να περιπλανηθεί στη χειμερινή φύση της άγονης γραμμής και να γνωρίσει τους ανθρώπους της, τους κατοίκους με ζωντανά και περιβόλια, τα στέκια, τον δυσεύρετο γιατρό, τον δάσκαλο, τα παιδιά όπου υπάρχουν, τους ελαιοσυλλέκτες, τους ηλικιωμένους απόμαχους που μετρούν τους περαστικούς, να αφουγκραστεί τον άνεμο και τη μοναξιά μπορεί στην ηλεκτρονική έκδοση του site https://www.theislanders.eu/el/ ενώ υπάρχει αντίστοιχη σελίδα στο facebook και στο instagram:
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας