Επιλεκτική ευαισθησία

Η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία μάς έκανε να ξανασκεφτούμε μια κακοπαθημένη έννοια: αυτή της επιλεκτικής ευαισθησίας. Οι από δω, οι ΝΑΤΟϊκών φρονημάτων, ας πούμε, κατηγορούν τους από κει, τους κατά κάποιον τρόπο πουτινικούς, για επιλεκτική ευαισθησία. Πώς μπορείτε να είστε αναίσθητοι απέναντι στις εικόνες των Ουκρανών προσφύγων, των τραυματιών, των καταστραμμένων πόλεων; Οι άλλοι όμως επιστρέφουν τις κατηγορίες: Πώς μπορείτε να είστε τόσο αδιάφοροι απέναντι στους ρωσόφωνους που κατακρεουργήθηκαν από τους Ουκρανούς ναζί;

Επιλεκτική ευαισθησία λοιπόν! Το Λεξικό της Νέας Ελληνικής Γλώσσας δεν μας βοηθάει και πολύ: ο «επιλεκτικός» (μεταφραστικό δάνειο από το γαλλικό selectif) είναι αυτός που επιλέγει, που ενεργεί κατ’ επιλογήν, αλλά το επίθετο χρησιμοποιείται και για να υποδηλώσει την έλλειψη αντικειμενικότητας: εάν λέμε πως κάποιος έχει επιλεκτική μνήμη, εννοούμε πως θυμάται ό,τι τον συμφέρει. «Ευαισθησία», μεταξύ άλλων, σημαίνει «συναίσθηση και συμπόνια για τα προβλήματα του συνανθρώπου, ή ενός χώρου». Αντώνυμα: «αναισθησία» και «απάθεια».

Απειρα τα παραδείγματα επιλεκτικής ευαισθησίας: οι αριστεροί την προσάπτουν στους δεξιούς, οι εθνικιστές στους διεθνιστές, οι ιδιωτικοί υπάλληλοι στους δημόσιους, οι άντρες στις γυναίκες, οι πλούσιοι στους φτωχούς, οι άπιστοι στους θρησκευόμενους, οι νέοι στους γέρους, οι παμφάγοι στους βίγκαν και πάει λέγοντας, όλοι κατηγορούν όλους για επιλεκτική ευαισθησία.

Είναι όμως δυνατόν ένας άνθρωπος να είναι απολύτως ευαίσθητος απέναντι σε κάθε διαφορετική γνώμη, κάθε πρόβλημα, κάθε αδικία, κάθε θλιβερό γεγονός που συμβαίνει στον πλανήτη; Δεν έχουμε ο καθένας τις προτιμήσεις και τις δεσμεύσεις μας, τις ιδεολογικές, θρησκευτικές, πολιτικές, οικονομικές και κοινωνικές μας συνιστώσες, που μας κάνουν αυτό που είμαστε;

Μήπως δεν αγαπάμε κάποιους ελάχιστους ανθρώπους πολύ περισσότερο από όλους τους άλλους, μήπως δεν μετράμε τη ζωή και την ευτυχία των οικείων, των συγγενών, φίλων και συντρόφων μας ασύγκριτα περισσότερο από την ευημερία και την ευτυχία των υπόλοιπων ανθρώπων του πλανήτη; Οσο μεγάλη καρδιά κι ευρύτητα πνεύματος και να έχουμε, είναι δυνατόν να μη νοιαζόμαστε πρώτα και κύρια για το οικείο, το αγαπημένο, γι’ αυτό με το οποίο βρισκόμαστε σε κοινό τόπο, γεωγραφικά και ψυχικά;

Ομως, το ότι η επιλεκτική ευαισθησία είναι μια ανθρώπινη συνθήκη (επειδή οι αντιληπτικές και αισθαντικές ικανότητες του ανθρώπου είναι περιορισμένες), αυτό δεν μας δίνει άλλοθι για να είμαστε φιλοτομαριστές και αδιάφοροι για οτιδήποτε άλλο πέραν του εαυτού μας.

Οσο ανεβαίνουμε στην προσωπική μας κλίμακα, είναι σαν να σκαρφαλώνουμε σ’ ένα βουνό: όσο πιο ψηλά βρισκόμαστε τόσο περισσότερο μεγαλώνει το οπτικό μας πεδίο, τόσο πλαταίνουν η καρδιά και το μυαλό μας κι αφουγκραζόμαστε αυτό το αχ! του κόσμου. «Κι έχε στο νου σου, έχε στο νου πάντοτε μ’ ακούς; Το αχ που βγάνει ο σκοτωμός, το αχ που βγάν’ η αγάπη», που έλεγε κι ο Οδυσσέας Ελύτης.

Αλλά το να τα δούμε όλα, να τα αγκαλιάσουμε όλα και να είμαστε για όλα ευαίσθητοι είναι ανθρωπίνως αδύνατο. Η επιλεκτική ευαισθησία δεν είναι μομφή, αλλά αναγνώριση μιας πραγματικότητας: όλοι είμαστε επιλεκτικά ευαίσθητοι, λίγο ή πολύ.

Παράδειγμα, στην απώλεια: σύμφωνα με τη στατιστική ιστοσελίδα Worldometer, 70.718 άνθρωποι έχουν πεθάνει σήμερα, μέχρι στιγμής, σ’ όλο τον κόσμο των 7,93 δισεκατομμυρίων ανθρώπων. Είναι δυνατόν να τους θρηνήσουμε όλους αυτούς, όπως θα κλαίγαμε για τον χαμό ενός αγαπημένου μας προσώπου;

📌 Επιλεκτικός, -ή, -ό: Ο της επιλογής, που επιλέγει. Η λ. χρησιμοποιείται για χαρακτηρισμό οργάνου, κυκλώματος και γεν. συσκευής με τη οποία πραγματοποιείται επιλογή μεταξύ διαφόρων συχνοτήτων.

(η), ουσ.: Η ιδιότητα του ευαίσθητου, ευπάθεια / η λεπτότητα αισθημάτων / η ικανότητα οργανισμού να αντιδρά σε εσωτερικά ή εξωτερικά ερεθίσματα

Από το Μείζον Ελληνικό Λεξικό