Ο Μηνάς Λάγγαρης, ένας πολύτιμος φίλος και εκλεκτός συνεργάτης της «Εφημερίδας των Συντακτών», έφυγε αθόρυβα στη Θεσσαλονίκη, έπειτα από πολύχρονη μάχη με τον καρκίνο στις αρχές του Φλεβάρη. Ηταν μόλις 59 χρόνων.
Οι ιστορικές έρευνές του άρχισαν να δημοσιεύονται στις «νησίδες» το 2018, φωτίζοντας σημαντικές στιγμές της Εθνικής Αντίστασης με συναρπαστικές λεπτομέρειες και μοναδικό τρόπο γραφής.
Το πρώτο του κομμάτι, που δημοσιεύτηκε με τίτλο «Το βάπτισμα του πυρός για τον ΕΛΑΣ», αφορούσε τη νικηφόρα μάχη που έδωσαν στις 19 Σεπτεμβρίου του 1942 οι αντάρτες του ΕΛΑΣ με τους Ιταλούς στο όρος Γκιώνα. Το σοκ από αυτή την ήττα των ιταλικών δυνάμεων ήταν τεράστιο και, όπως είπαν χαρακτηριστικά, «ο πόλεμος στην κατεχόμενη Ελλάδα ξανάρχισε στις 19 Σεπτεμβρίου του 42».
Ακολούθησε σειρά άλλων άρθρων. Τον Αύγουστο του 2020 εκδόθηκε σε ειδικό ένθετο στην «Εφημερίδα των Συντακτών» το ιστορικό του ντοκουμέντο «Οι μάχες θεμέλια της Ελεύθερης Ελλάδας». Ανέκδοτα ντοκουμέντα από τα ιταλικά αρχεία, χάρτες και σχεδιαγράμματα των μαχών, όλα αποτέλεσμα της μακροχρόνιας έρευνας του Μηνά Λάγγαρη, συνέθεσαν την ιστορία των πρώτων επιθέσεων του ΕΛΑΣ, που οδήγησαν τους Ιταλούς κατακτητές να κλειστούν στα στρατόπεδά τους.
Δεν είχε προλάβει το μελάνι να στεγνώσει και ο Μηνάς πρότεινε το νέο θέμα που ήδη είχε αρχίσει να επεξεργάζεται. Ενα αφιέρωμα στις πρώτες ώρες και μέρες του Ελληνοϊταλικού Πολέμου. Το αποδεχτήκαμε ως εφημερίδα. Ομως ο Μηνάς δεν πρόλαβε. Η ασθένεια τον είχε καταβάλει.
Ενας ακόμη δικός μας άνθρωπος έφυγε πρόωρα. Είχαμε την τιμή να φιλοξενήσουμε τη δουλειά του. Και αυτή θα είναι πάντα εδώ να τον θυμίζει.
Οι τελευταίες συνομιλίες μας
Δεν πρόλαβε να ολοκληρώσει το έργο του
Ο Μηνάς ήταν ενθουσιασμένος. Μόλις του είχα πει πως μπορούμε να προχωρήσουμε στην έκδοση ενός τεύχους για την επέτειο της 28ης Οκτωβρίου με θέμα τις πρώτες ώρες και μέρες του Ελληνοϊταλικού Πολέμου.
Η πολυετής έρευνά του σε ελληνικές, ιταλικές και βρετανικές πηγές και αρχεία έπαιρνε σάρκα και οστά... Τα στοιχεία που είχε συλλέξει μπορούσαν να συνθέσουν με ακρίβεια τις ιστορικές εκείνες ώρες και μέρες.
«Κάτσε», μου είπε, «να δεις τι βρήκα για την πρώτη επίθεση των Ιταλών σε ελληνικό φυλάκιο» και άρχισε να μου διαβάζει με τον ενθουσιασμό που πάντα είχε:
«Οι άνδρες του υπερκείμενου Ιταλικού Φυλακίου ήρξαντο αιφνιδιαστικού πυρός πολυβόλων και όλμων, είτα δε εκκάλεσαν Ελληνιστί τους άνδρας μας να παραδοθώσι. Η διμοιρία όμως του 2ου λόχου από ντόπιους “Πωγωνίσιους” που επάνδρωνε το φυλάκιο το είχε εκκενώσει από τις πρώτες στιγμές της εισβολής χωρίς να γίνει αντιληπτό».
Εβαλα τα γέλια.
«Εριχναν στο γάμο του Καραγκιόζη δηλαδή, Μηνά».
«Περίμενε», μου λέει. «Εχει συνέχεια»: «Οι επιτιθέμενοι μη λαβόντες απάντηση και υποπτευόμενοι παγίδα επανέλαβον εντονότερο το πυρ, μεθ’ ο ενήργησαν έφοδο διά της λόγχης, καταλαβόντες το κενό οίκημα όπου μέσα βρίσκονταν μόνο ο εν τη βία της εκκένωσης ανημμένος φανός πετρελαίου. Ο γράφων δεν γνωρίζει τι απέγινε με τον “άτακτο και πείσμωνα” φανόν, πολύ περισσότερο δε αν του επιβλήθηκε και κάποια τιμωρία».
«Καταπληκτικό», του απάντησα. «Προχώρα. Θα προλάβεις;»
«Ναι», μου απάντησε. «Θα σου στείλω και αυτό το απόσπασμα και ένα μέρος από το δεύτερο κεφάλαιο να δεις τι έχω»
Ο Μηνάς δεν πρόλαβε. Ηταν αρχές του περασμένου Οκτωβρίου όταν μιλήσαμε για τελευταία φορά. Ηταν αμέσως μετά από μια ακόμη χημειοθεραπεία και η φωνή του μόλις έβγαινε.
«Δεν πειράζει, θα το δημοσιεύσουμε του χρόνου», του είπα. «Ξεκουράσου».
Δεν επικοινώνησα ξανά μαζί του. Στην αρχή γιατί δεν ήθελα να τον ενοχλώ. Στην πορεία γιατί δεν μπορούσα. Ανήσυχος από την εκκωφαντική σιωπή του, τον αναζήτησα τέλη Γενάρη-αρχές Φλεβάρη. Ενιωσα πως κάτι συμβαίνει. Τηλεφώνησα σπίτι του. «Είναι καλά;»
«Δυστυχώς όχι. Ετοιμαζόμαστε ξανά για το νοσοκομείο».
Το προαίσθημά μου επαληθεύτηκε.
Ο Μηνάς ξεκουράζεται εδώ και ένα μήνα. Δεν πρόλαβε να δει και αυτό του το πόνημα τυπωμένο. Να μου γκρινιάζει γιατί στον χάρτη κάτι δεν φαίνεται καλά.
Ποιος ήταν
Ο Μηνάς Λάγγαρης γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη το 1961. Ηταν πτυχιούχος του Πανεπιστημίου Μακεδονίας (Ανωτάτη Βιομηχανική Σχολή Θεσσαλονίκης), αλλά η μεγάλη του αγάπη ήταν η Ιστορία και η Αρχαιολογία.
Εργάστηκε στο Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος και αργότερα στην 4η Εφορία Νεωτέρων Μνημείων. Το 2014 συνταξιοδοτήθηκε και έκτοτε αφιερώθηκε στη μελέτη της Εθνικής Αντίστασης, της ιταλο-γερμανικής κατοχής και παρήγαγε ένα πλούσιο και σημαντικό ερευνητικό έργο ιστορικού ενδιαφέροντος εκείνης της εποχής. Μεταξύ άλλων, έχει ερευνήσει και αναδείξει ορισμένες ένδοξες, αλλά ελάχιστα μελετημένες μάχες της περιόδου της Εθνικής Αντίστασης, άγνωστες στο ευρύ κοινό.
Οι περισσότερες δημοσιεύτηκαν τα τελευταία τρία χρόνια στην «Εφημερίδα των Συντακτών». Τα έργα του τα χαρακτηρίζει μια περιγραφική δύναμη, με την οποία εξιστορεί τα γεγονότα σαν να βρισκόταν ο ίδιος εκεί την ώρα της διεξαγωγής τους. Ηταν πατέρας δύο παιδιών και έζησε σχεδόν όλη τη ζωή του στην Καλαμαριά, την οποία και αγαπούσε πολύ. Πολέμησε γενναία για χρόνια τον καρκίνο και μέχρι τελευταία στιγμή αγωνιζόταν να τελειώσει το τελευταίο του ερευνητικό έργο για την Εθνική Αντίσταση και το Καλπάκι.
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας