Ο βιαστικός... πρόεδρος

Ο αντιπρόεδρος της Βραζιλίας Μισέλ Τεμέρ είχε προδιαγράψει το θετικό αποτέλεσμα της ψηφοφορίας της Κυριακής στη Βουλή υπέρ της παραπομπής της προέδρου Ντίλμα Ρουσέφ, μια απόφαση που αυτοδίκαια τον καθιστά αντικαταστάτη της, εάν και η Γερουσία συμφωνήσει στην έναρξη της πολιτικής της δίκης.

Την περασμένη εβδομάδα ο Τεμέρ έστειλε σε σειρά βουλευτών ηχογραφημένο μήνυμα στο οποίο μιλούσε ως πρόεδρος της χώρας και έκανε λόγο για σχηματισμό «κυβέρνησης εθνικής σωτηρίας».

Οπως αποκαλύπτει η Washington Post, ακόμη και το προφίλ του στη Wikipedia άλλαξε εν μια νυκτί (πριν από την ψηφοφορία), αναφέροντάς τον ως τον «37ο πρόεδρο της Βραζιλίας από τον Απρίλιο του 2016, αναλαμβάνοντας τα καθήκοντά του μετά τη διαδικασία παραπομπής της Ντίλμα Ρουσέφ». Επίμαχη αναφορά, η οποία αφού κυκλοφόρησε ευρέως στα κοινωνικά δίκτυα, απαλείφθηκε μετά τον σάλο των αντιδράσεων.

Ο 75χρονος νομικός, γόνος οικογένειας χριστιανών Λιβανέζων μεταναστών, «άοσμος και άχρωμος» -κατά τους αντιπάλους του-, παντρεμένος με μια «βασίλισσα της ομορφιάς» κατά 40 χρόνια νεότερή του και ηγέτης του Βραζιλιάνικου Δημοκρατικού Κινήματος (PMBD), συγκυβέρνησε όσο μπορούσε να έχει οφέλη από αυτή τη συμμαχία και άρχισε να αποστασιοποιείται όταν η κρίση έφερε την ύφεση, οι αποκαλύψεις για τη διαφθορά έγιναν χιονοστιβάδα και μαζί και η δυσαρέσκεια προς το Εργατικό Κόμμα.

Το καλοκαίρι, όταν η οικονομική κρίση είχε αρχίσει να γίνεται αισθητή, η πολιτική να εκδηλώνεται και το δεξί του χέρι και πρόεδρος της Βουλής, Εντουάρντο Κούνια, κατηγορήθηκε επίσημα για διαφθορά, ξέπλυμα βρόμικου χρήματος και παράνομους λογαριασμούς εκατομμυρίων δολαρίων στην Ελβετία, ο Τεμέρ για πρώτη φορά επέκρινε έμμεσα την Ντίλμα για διχασμό της χώρας μιλώντας για την «ανάγκη να υπάρξει ένας άνθρωπος που να μας ενώσει».

Και τον Δεκέμβριο, όταν έδωσε το πράσινο φως στον Κούνια να αποδεχθεί την έναρξη της διαδικασίας παραπομπής της Ρουσέφ, έστειλε ένα γράμμα στην πρόεδρο διαμαρτυρόμενος γιατί δεν τον εμπιστεύεται και τον περιορίζει σε «διακοσμητικό ρόλο», άρα δεν φέρει καμιά ευθύνη για τα έργα και τις ημέρες της κυβέρνησης.

Ωστόσο, ο χαρακτηρισμός του «καθαρού και αδιάφθορου» δεν ταιριάζει σε αυτόν τον πολιτικό που έχει διερευνηθεί τουλάχιστον δύο φορές για δωροληψία, ενώ πρόσφατα κατηγορήθηκε ότι πίεσε για να τοποθετήσει σε θέσεις-κλειδιά της πετρελαϊκής Petrobras άτομα του κοντινού του περιβάλλοντος που αργότερα καταδικάστηκαν για διαφθορά.

Και βέβαια αρνείται κάθε σχέση, όπως κάνει το κόμμα του και τουλάχιστον άλλα δέκα κόμματα των οποίων στελέχη έχουν καταδικαστεί, περιλαμβανομένου και του Εργατικού.

Τα δημόσια ταμεία

Ο Τεμέρ διετέλεσε αντιπρόεδρος από το 2011 και επί δύο δεκαετίες αξιωματούχος ενός συστήματος γενικευμένης θεσμικής διαφθοράς και όχι μόνο δεν έκανε τίποτα για να προστατέψει τα δημόσια ταμεία από τη λεηλασία ή να πάψουν να πληρώνονται οι βουλευτές για να αλλάζουν στρατόπεδα, αλλά συγκάλυψε επιλεκτικά τα σκάνδαλα, ιδίως όταν αυτά άγγιξαν το κόμμα του, τον Κούνια και τον ίδιο.

Αν φέρει πολιτική ευθύνη η Ρουσέφ, που δεν αποπέμπεται για διαφθορά αλλά διοικητικές παραλείψεις προς απόκρυψη του ελλείμματος του προϋπολογισμού, τότε φέρει και εκείνος.

Ηδη το Ανώτατο Δικαστήριο εξετάζει αίτημα για παραπομπή του με την ίδια αιτιολογία, ενώ σε πρόσφατη δημοσκόπηση, το 61% ζητούσε την παραπομπή της Ντίλμα και το 58% του Τεμέρ.

Εχοντας εξασφαλίσει πως με πρόεδρο της Βουλής τον Κούνια καμία διαδικασία εναντίον του δεν πρόκειται να ξεκινήσει και απολαμβάνοντας την πρόσκαιρη στήριξη σύσσωμης της αντιπολίτευσης, που βλέπει στο πρόσωπο και τις μεθοδεύσεις του τη μόνη δυνατότητα να «απαλλαγεί» από τη Ρουσέφ και το Εργατικό Κόμμα, στα τέλη Μαρτίου ανακοίνωσε το «Πρόγραμμα Τεμέρ» με προτάσεις για την οικονομική σταθερότητα της χώρας και επίκεντρο την εντατικοποίηση των ιδιωτικοποιήσεων και ένα σκληρό πακέτο αυστηρής δημοσιονομικής προσαρμογής.

Η Ρουσέφ, στην πρώτη δημόσια εμφάνισή της μετά την ψηφοφορία, δήλωσε πως δεν πρόκειται να παραιτηθεί. Ο προσωπάρχης της, Ζαν Βάγκνερ, τόνισε πως η κυβέρνηση έχει εμπιστοσύνη ότι η Γερουσία θα απορρίψει τη διαδικασία παραπομπής.

Οπως ακριβώς πριν από την κρίσιμη ψηφοφορία στη Βουλή, ο Λούλα έλεγε πως έχει εξασφαλίσει ότι η αντιπολίτευση δεν θα συγκεντρώσει όσες ψήφους χρειάζονται. Αλλά, οι περισσότεροι αναλυτές εκτιμούν πως δεν υπάρχει περίπτωση η Γερουσία να ανατρέψει την απόφαση της Βουλής και ότι η πολιτική δίκη θα προχωρήσει και το πολιτικό μέλλον της Ρουσέφ έχει πλέον κριθεί. Το ίδιο δυσοίωνες είναι οι προοπτικές για σταθερότητα και λύσεις εάν ευοδωθεί το σενάριο μιας κυβέρνησης υπό τον Τεμέρ.

Η κατάληψη της προεδρίας μέσα από μια διαδικασία αμφιλεγόμενης νομιμότητας και χωρίς τη νομιμοποίηση της κάλπης για πρώτη φορά στην ιστορία της μεταπολίτευσης της Βραζιλίας, μπορεί να προκαλέσει εκρηκτικές καταστάσεις.

Πόσο μάλλον όταν αυτή βιώνει μια από τις χειρότερες οικονομικές κρίσεις και ενώ κοινωνικά κινήματα και συνδικάτα έχουν προαναγγείλει πως δεν θα ανεχτούν ένα «πολιτικό πραξικόπημα», όπως χαρακτηρίζουν τη διαδικασία καθαίρεσης της Ντίλμα, όσο αναποτελεσματικός κι αν ήταν ο ενάμισης χρόνος της δεύτερης θητείας της, και θα είναι κάθε μέρα στους δρόμους.

Τυχόν καθαίρεση της Ντίλμα Ρουσέφ απειλεί να επιτείνει αντί να αντιμετωπίσει την κρίση, όπως αναγνώρισε και το περιοδικό Economist, προχωρώντας στη δεύτερη συνεχόμενη παρέμβασή του στις εξελίξεις στη Βραζιλία με μια έκκληση προς τους διαδηλωτές: «Την επόμενη φορά που οι Βραζιλιάνοι θα βγουν στους δρόμους, θα πρέπει να ζητήσουν εκλογές».

Το πρόβλημα είναι πως αυτοί που μεθόδευσαν τη διαδικασία παραπομπής της ενάμιση χρόνο μετά την εκλογική της νίκη απεύχονται τις εκλογές γιατί στην κάλπη -προς το παρόν- μειονεκτούν.

Σύμφωνα με τελευταία δημοσκόπηση, εάν σήμερα γίνονταν εκλογές πρώτος θα αναδεικνυόταν -παρά τις κατηγορίες εναντίον του για διαφθορά- ο πρώην πρόεδρος Λούλα, με δεύτερη την πρώην κομματική του σύντροφο και νυν αντίπαλό του Μαρίνα Σίλβα.

Ο σοσιαλδημοκράτης Αέσιο Νέβες, που έχασε στις προεδρικές του 2014, φέρεται με σημαντική απόσταση τρίτος, ο δε Τεμέρ μετά δυσκολίας θα συγκέντρωνε ένα 1%.