«Είναι απόφαση του Οτσαλάν να μην επικοινωνεί με τους Κούρδους»

Ο 51χρονος Αντνάν Μποϊνούκαρα, βουλευτής με το Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης από την επαρχία του Αντιγιαμάν, μιλά στον απεσταλμένο της «Εφ.Συν.» στην Αγκυρα, Νικόλα Ζηργάνο, εφ’ όλης της ύλης.

Η προοπτική επίλυσης του Κουρδικού και ο ειρηνευτικός διάλογος, ο ρόλος του ηγέτη του HDP, Σελαχατίν Ντεμιρτάς, το PKK, οι συγκρούσεις στο Ντιγιάρμπακιρ και στο Τζίζρε και ο εγκλεισμός του Αμπντουλάχ Οτσαλάν

⚫ Για σχεδόν δύο χρόνια και σχεδόν μέχρι τις εκλογές του περασμένου καλοκαιριού υπήρχαν ελπίδες ότι ο διάλογος για το Κουρδικό θα μπορούσε να καταλήξει θετικά. Αντί να βρεθεί λύση, σήμερα έχουμε ένοπλες συγκρούσεις. Τι άλλαξε και γιατί φτάσαμε εδώ;

Για να κατανοήσουμε αυτό το θέμα είναι σημαντικό για εμάς να πάμε πίσω στον χρόνο. Η Τουρκική Δημοκρατία και το κυβερνών Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (ΑΚΡ) διαχωρίζουν το κουρδικό ζήτημα από τη διαδικασία επίλυσής του. Είναι δύο διακριτά θέματα.

Το Κουρδικό περιλαμβάνει και τους Αλεβίτες και τις άλλες διαφορετικές εθνικές κοινότητες που ζουν στην περιοχή και η λύση για το Κουρδικό σημαίνει τον δημοκρατικό μετασχηματισμό της (δια)κυβέρνησης.

Ειδικά μετά το 2003 η κυβέρνηση έχει πραγματοποιήσει σημαντικές μεταρρυθμίσεις σε αυτή τη διαδικασία και ακόμη και σήμερα αυτή η διαδικασία βρίσκεται σε εξέλιξη. Πολλά θέματα έχουν λυθεί σε αυτό το πλαίσιο, άλλα, όπως το θέμα των Αλεβιτών, παραμένουν ακόμη ανοιχτά.

Το θέμα της επίλυσης [του Κουρδικού] σχετίζεται με το ζήτημα να καταθέσουν τα όπλα οι ένοπλες ομάδες. Πιστεύουμε ότι πρέπει να μην υπάρχουν ένοπλοι και να είναι ανοιχτή για αυτούς η κοινωνία των πολιτών.

Ολα στην Τουρκία πρέπει να επιλυθούν μέσα από διάλογο και να περάσει η απόφαση μέσω της Βουλής.

Ενώ συνεχίζονταν οι διαπραγματεύσεις [για το Κουρδικό] στις 24 Απριλίου 2013, ο Μουράτ Καραγιλάν [στρατιωτικός διοικητής του ΡΚΚ] διακήρυξε πως όλοι οι ένοπλοι πρέπει να αποχωρήσουν από τη χώρα. Είχε συμφωνηθεί να φύγουν από το τουρκικό έδαφος μέχρι τις 8 Μαΐου. Για πέντε -έξι μήνες βρισκόταν σε εξέλιξη η διαδικασία αποχώρησης και είχε ολοκληρωθεί σε ποσοστό περίπου 20%.

Ομως, αυτό σταμάτησε. Τι συνέβη και έκαναν πίσω σε αυτή τη διαδικασία; Αυτό που άλλαξε ήταν ότι το καθεστώς Ασαντ στη Συρία, παρότι δεν αναγνώριζε στους Κούρδους τη δική τους ταυτότητα, άφησε στην ανατολική Συρία μια περιοχή για τον κουρδικό πληθυσμό.

Αυτό δεν το έκανε μόνος του ο Ασαντ, αλλά υπήρξε και ανάμιξη σε αυτή την απόφαση ορισμένων μεγάλων δυνάμεων. Εμείς προσπαθούμε να λύσουμε το κουρδικό ζήτημα που έχει ιστορία πλέον των 100 χρόνων, όμως κάποιοι άλλοι δεν το θέλουν.

Το ΡΚΚ θεώρησε ότι έχει καθήκον να δράσει και να έχει παρουσία σε αυτήν την περιοχή της ανατολικής Συρίας.

Κατά τη διάρκεια των διαπραγματεύσεων, και το γνωρίζω καλά αυτό, το ΡΚΚ συνεχώς διακήρυττε ότι θα εγκαταλείψουν οι ένοπλοι τη χώρα και θα αφήσουν τα όπλα και θυμάμαι ότι ακόμη και ο Αμπντουλάχ Οτσαλάν διέταξε να συμβεί αυτό. Είπε μάλιστα ότι το ΡΚΚ δεν έχει πλέον θέμα να πολεμήσει την τουρκική κυβέρνηση.

Ομως το ΡΚΚ δεν υπάκουσε τη διαταγή του. Ο πρόεδρος Ερντογάν έχει δηλώσει ότι επιθυμεί το τέλος του πολέμου και είναι αποφασισμένος να το κάνει.

Πρέπει, λοιπόν, να δούμε τη χρονική διαδοχή των συμβάντων. Μόλις 20 λεπτά μετά τη δήλωση Οτσαλάν, ο Σελαχατίν Ντεμιρτάς, ο ηγέτης του HDP, είπε στη Βουλή πως αυτή η δήλωση δεν λύνει το πρόβλημα και δεν μπορεί να υπάρξει λύση μέσα από αυτή.

Αυτό που βλέπουμε είναι ότι ο ηγέτης ενός κοινοβουλευτικού κόμματος δεν είναι ευχαριστημένος με τη δημοκρατική επίλυση του ζητήματος.

⚫ Δεν γνωρίζω τη συγκεκριμένη δήλωση του Ντεμιρτάς όπως τη διατυπώνετε, αυτό που γνωρίζω είναι ότι ο Ντεμιρτάς και το HDP συνεχώς διακηρύττουν πως θέλουν την ειρηνική επίλυση και τον διάλογο.

Ο Ντεμιρτάς έκανε αυτή τη δήλωση σχετικά με τη διακήρυξη του Ντολμά Μπαχτσέ (για την επίλυση του Κουρδικού) στις 28 Φεβρουαρίου.

Μετά τις εκλογές του Ιουνίου το HDP πέτυχε να λάβει πάνω από 13% των ψήφων, μια επιτυχία που δεν την περίμεναν, αλλά αυτό το αποτέλεσμα δείχνει πως ο κόσμος ήθελε την ειρηνική επίλυση και τη διαδικασία εκδημοκρατισμού.

Ομως, στις 11 Ιουλίου, το PKK και ο Τζεμίλ Μπαγίκ κήρυξαν το τέλος της ειρηνευτικής διαδικασίας και ο Μπαγίκ δήλωσε πως αρχίζει επαναστατικό πόλεμο. Την περίοδο του Ιουλίου το ΡΚΚ έκανε 16 ένοπλες επιθέσεις. Περισσότερα από 600 αυτοκίνητα κάηκαν, πάνω από 200 άνθρωποι σκοτώθηκαν.

Ενας Τούρκος συγγραφέας, στέλεχος του ΡΚΚ, ο Ντουράν Καλκάν, έγραψε ένα βιβλίο με τίτλο «Μαχητές στο μέτωπο», στο οποίο περιγράφει τη δράση ανταρτών μέσα στις πόλεις και δίνει οδηγίες πώς να δράσουν.

Αυτό που συμβαίνει τώρα μέσα σε ορισμένες πόλεις, περιγράφεται σε αυτό το βιβλίο. Αυτό που συμβαίνει τώρα στη Σουρ, τη Σιλόπη και το Τζίζρε, είναι ένα σχέδιο του ΡΚΚ και άλλων τρομοκρατικών οργανώσεων εναντίον μας.

⚫ Το κουρδικό είναι πολιτικό ζήτημα, δεν λύνεται με τα όπλα. Ούτε και το Συριακό λύνεται με τα όπλα. Τελικά θα υπάρξει πολιτικός διάλογος για να βρεθεί λύση; Είπατε ότι ο πρόεδρος Ερντογάν θέλει τον διάλογο για την ειρήνη. Υπάρχουν συνθήκες αυτή τη στιγμή για επανάληψη της ειρηνευτικής διαδικασίας και όροι για την επανάληψη του διαλόγου;

Ο πρόεδρός μας είπε ότι «θα λύσω το ζήτημα ακόμη κι αν αυτό θα σημάνει το τέλος της πολιτικής μου ζωής». Σχετικά με το κουρδικό ζήτημα έχουμε κάνει μεγάλη πρόοδο σε σχέση με αλλαγή κανονισμών και του νομικού πλαισίου.

Προτείνουμε επίσης τώρα συνταγματικές αλλαγές που είναι απαραίτητες ώστε να απολαμβάνουν οι Κούρδοι κι άλλα δικαιώματα και ελευθερίες, αλλά δυστυχώς η κυβέρνηση δεν έχει την απαραίτητη πλειοψηφία για να περάσει αυτές τις συνταγματικές μεταρρυθμίσεις από μόνη της.

Χρειαζόμαστε συμμάχους στο Κοινοβούλιο και περιμένουμε υποστήριξη σε αυτό το θέμα. Για παράδειγμα, το θέμα της εκπαίδευσης στη γλώσσα τους απαιτεί συνταγματική μεταρρύθμιση.

Σχετικά με τον διάλογο και την επανάληψή του, τόσο ο πρόεδρός μας όσο και ο πρωθυπουργός έχουν θέσει μόνο έναν όρο. Να σταματήσει το ΡΚΚ την τρομοκρατική του δράση ενάντια στο κράτος και να αποχωρήσουν από την Τουρκία οι ένοπλοι.

Οταν αυτό συμβεί, όλα τα θέματα μπορούν να συζητηθούν και να λυθούν στο τραπέζι του διαλόγου.

⚫ Αν κατάλαβα καλά, αυτό που λέτε πίσω από τις λέξεις είναι να ψηφίσει το HDP τις συνταγματικές αλλαγές που περιλαμβάνουν τα θέματα των Κούρδων, όπως η εκπαίδευση κ.λπ., και υποθέτω και την αλλαγή του συστήματος σε προεδρικό και μετά μπορεί να ανοίξει ο δρόμος για την ειρήνη.

Στο Κοινοβούλιο θα συγκροτηθεί τώρα κοινοβουλευτική επιτροπή για να συζητήσει τη συνταγματική αναθεώρηση, στην οποία όλα τα κόμματα θα έχουν από τρεις βουλευτές ανεξάρτητα από την κοινοβουλευτική τους δύναμη. Αυτή η κίνηση του AKP δείχνει πως βλέπουμε τη Δημοκρατία, πώς θέλουμε μια λύση, θέλουμε διάλογο.

⚫ Πιστεύετε πως μπορεί να βρεθεί κοινό έδαφος μεταξύ ΑΚΡ και HDP για την αναθεώρηση του συντάγματος;

Τι μπορείς να συζητήσεις αν ο άλλος αντί για χειραψία έχει τα χέρια του σφιγμένα σε γροθιά;

Μόλις γύρισα από το Ντιγιάρμπακιρ και μίλησα με απλούς ανθρώπους, κατοίκους της Σουρ, όχι με ενόπλους, και μου είπαν ότι ο στρατός βομβαρδίζει μέσα στην πόλη και πως σκοτώνονται άμαχοι. Συγγενείς θυμάτων μου είπαν επίσης ότι η αστυνομία δεν τους επιτρέπει να παραλάβουν τις σορούς των θυμάτων.

Το PKK συνηθίζει να κάνει επιθέσεις κατά αμάχων. Οσο για τις κηδείες των θυμάτων, εμείς προσπαθήσαμε να γίνουν, αλλά το ΡΚΚ λέει ψέματα και κάνει προπαγάνδα για το θέμα. Βουλευτές του HDP προσπάθησαν να πάνε στο σημείο και να παραλάβουν τις σορούς, αλλά δεν τους άφησαν οι μαχητές του ΡΚΚ.

Στο Τζίζρε ήταν να γίνουν εννέα κηδείες. Οι σοροί ήταν στο νεκροτομείο, υπό την επίβλεψη των τοπικών αρχών που είναι υπό τον έλεγχο του HDP. Λίγο πριν από την κηδεία, άγνωστοι πήραν τις σορούς από το νεκροτομείο. Δεν ήθελαν να γίνουν οι κηδείες.

Εγώ πιστεύω, όπως και όλοι μας στο AKP, ότι δεν πρέπει να χύνεται το αίμα ούτε ενός ανθρώπου. Φυσικά σεβόμαστε τους νεκρούς. Οι τρομοκράτες δεν τους σέβονται.

Σκεφτείτε υποθετικά, σε ένα σημείο της βόρειας Ελλάδας, όπου ζουν κάποιοι Τούρκοι που έχουν σχηματίσει μια ένοπλη τρομοκρατική οργάνωση και κάνουν εξέγερση με όπλα. Τι θα έκανε η ελληνική κυβέρνηση; Θα τους άφηνε έτσι; Θα δρούσε ανάλογα. Αυτό κάνει και η τουρκική κυβέρνηση, αυτό θα έκανε κάθε κυβέρνηση σε παρόμοια ένοπλη εξέγερση.

⚫ Αυτά είναι υποθέσεις, δεν είναι η πραγματικότητα. Η πραγματικότητα που συνάντησα εγώ στο Ντιγιάρμπακιρ ήταν να αντιμετωπίζεται μια ειρηνική και αριθμητικά πολύ μικρή διαδήλωση διαμαρτυρίας, όχι ενόπλων, από υπεράριθμους Τούρκους αστυνομικούς οπλισμένους με Καλάσνικοφ. Οι αστυνομικοί δεν έκαναν χρήση όπλων, όμως τα κρατούσαν στα χέρια τους, ήταν μια απειλή. Η διαδήλωση διαλύθηκε με αύρες νερού και δακρυγόνα. Δεν πιστεύετε ότι αυτή η υπέρμετρη χρήση ή απειλή βίας ριζοσπαστικοποιεί τους διαδηλωτές, τροφοδοτεί τη βία;

Δεν έχουμε θέματα προς επίλυση σε επίπεδο νομολογίας. Εχουμε αλλάξει τους νόμους μας σχετικά με το τι σημαίνει ειρηνική διαδήλωση σε συνάρτηση και εφαρμογή του αντίστοιχου ευρωπαϊκού δικαίου και σύμφωνα με τους ορισμούς των διεθνών κανόνων για τα ανθρώπινα δικαιώματα.

Το 2014 αναθεωρήσαμε τη νομοθεσία για τις ειρηνικές διαδηλώσεις. Οσο η βία και η τρομοκρατία αυξάνει, η προοπτική των συνομιλιών απομακρύνεται και αυξάνει η απόσταση μεταξύ των δύο πλευρών. Για να συνομιλήσεις χρειάζονται δύο πλευρές.

Μπορούμε να συζητήσουμε τα πάντα, αλλά αυτό που θέτουμε ως όρο είναι να σιγήσουν τα όπλα. Κάποιοι, όμως, θέλουν να φέρουν τον πόλεμο όχι μόνο στις πόλεις των ανατολικών περιοχών, αλλά και μέσα στα μεγάλα αστικά κέντρα της δυτικής Τουρκίας.

⚫ Αλήθεια, γιατί δεν αφήνετε να μιλήσει ελεύθερα και παραμένει σε σιωπή και απομόνωση ο Οτσαλάν; Γιατί δεν του επιτρέπετε να απευθυνθεί στους Κούρδους;

Το 2013, όταν ο τότε πρωθυπουργός Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν ανακοίνωσε ότι εκπρόσωποι του κράτους συναντήθηκαν και συνομιλούν με τον Οτσαλάν, υπήρξαν μεγάλες αντιδράσεις. Ακόμη και οι Σοσιαλδημοκράτες επιτέθηκαν στον τότε πρωθυπουργό γι’ αυτή την πρωτοβουλία. Αλλά αυτή η συνάντηση έγινε για να βρεθεί λύση, να γίνει ειρήνη.

Ο Οτσαλάν έχει κάνει δύο δημόσιες ανακοινώσεις. Την πρώτη φορά στη γιορτή του Νεβρόζ, στο Ντιγιάρμπακιρ, και είχε πει πως ο πόλεμος έφτασε στο τέλος, πρέπει να σιγήσουν τα όπλα και η κοινωνία των πολιτών πρέπει να αναλάβει πλέον τον διάλογο και πως η διαδικασία επίλυσης του Κουρδικού είχε αρχίσει να προχωράει.

Τη δεύτερη φορά, μίλησε στις 28 Φεβρουαρίου 2015 και διακήρυξε κατάπαυση του πυρός. Το ΡΚΚ δεν έκανε τίποτα από αυτά. Το HDP θα έπρεπε να συμμεριστεί αυτές τις απόψεις. Από όσα γνωρίζω, ο Οτσαλάν δεν θέλει να τους συναντήσει. Είναι δική του απόφαση. Τους είπε δύο φορές κάτι και δεν το ακολούθησαν.

Ομως δεν είναι μόνο αυτό, υπάρχουν και ορισμένες μυστικές υπηρεσίες ξένων κρατών που θέλουν να συνεχιστεί ο πόλεμος στην Τουρκία. Εμείς δεν είμαστε χαρούμενοι με αυτή την κατάσταση.

Εμείς θέλουμε να επαναληφθεί ο διάλογος, χωρίς κόκκινες γραμμές. Μόνο πρώτα να σιγήσουν και να φύγουν τα όπλα.