Αντίο, Χέλμουτ Σμιτ...

Ενας από τους πιο προοδευτικούς Γερμανούς πολιτικούς της μεταπολεμικής περιόδου, ο Χέλμουτ Σμιτ, πέθανε χθες στη γενέτειρά του, το Αμβούργο, σε ηλικία 96 ετών. Η κατάσταση της υγείας του είχε επιδεινωθεί δραματικά τις τελευταίες εβδομάδες, ύστερα από μια επέμβαση που έκανε τον Σεπτέμβριο για θρόμβο στο πόδι, στην οποία υπεβλήθη τον Σεπτέμβριο – ο ίδιος επέλεξε να βγει από την εντατική για να πεθάνει στο σπίτι του.

Αν και είχε απομακρυνθεί σχεδόν τριάντα χρόνια από την ενεργό πολιτική, και παρά την προχωρημένη ηλικία του, ο Σμιτ «τα είχε τετρακόσια» μέχρι την τελευταία στιγμή και δεν σταμάτησε ποτέ να παρεμβαίνει με άρθρα ή συνεντεύξεις στα πολιτικά πράγματα, έχοντας αναλάβει τα τελευταία χρόνια έναν ρόλο άτυπου «Νέστορα» της γερμανικής Κεντροαριστεράς.

Ηταν, άλλωστε, ο μοναδικός καλεσμένος των τηλεοπτικών τοκ-σόου στον οποίο επιτρεπόταν κατ’ εξαίρεση να καπνίζει. Ο ίδιος δήλωνε σκωπτικά πως ήταν «ο πιο διάσημος μανιώδης καπνιστής της Γερμανίας»!

Πολύ συχνές ήταν και οι δημόσιες διαφωνίες του με το κόμμα του, τους Σοσιαλδημοκράτες, τόσο σε εσωτερικά όσο και σε εξωτερικά θέματα, ενώ δεν φοβόταν ποτέ να πει την άποψή του ακόμη και για «πολεμικά» για τη γερμανική κοινή γνώμη θέματα, όπως π.χ. το ζήτημα του ελληνικού χρέους, στο οποίο είχε πάρει επανειλημμένα σαφή θέση υπέρ της χώρας μας, ή η συνεχιζόμενη κρίση στην Ουκρανία, για την οποία είχε προειδοποιήσει ότι θυμίζει το πώς η Ευρώπη οδηγήθηκε στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο...

Ο Σμιτ πρόλαβε, ευτυχώς, να κυκλοφορήσει στις αρχές της χρονιάς τα απομνημονεύματά του με τίτλο «Οσα ήθελα ακόμη να πω».

Πολυτάραχη ζωή

Στον σχεδόν έναν αιώνα της ζωής του, βίωσε όλα τα μεγάλα γεγονότα της γερμανικής και ευρωπαϊκής ιστορίας: Γεννημένος λίγες μέρες μετά το τέλος του Πρώτου Παγκοσμίου, είχε εβραϊκή καταγωγή από τον παππού του, η οποία ωστόσο κρατήθηκε για ευνόητους λόγους μυστική και αποκαλύφθηκε τελικά μόλις το 1984 από τον ίδιο τον Σμιτ.

Σπούδασε οικονομικά και πολιτικές επιστήμες, ενώ στον Β΄ Παγκόσμιο υπηρέτησε ως υπαξιωματικός του πυροβολικού στο δυτικό μέτωπο.

Το 1953 πρωτοεξελέγη βουλευτής και το ‘58 πρωτοστάτησε στην καμπάνια ενάντια στα πυρηνικά όπλα.

Το 1969 έγινε υπουργός Αμυνας υπό τον Βίλι Μπραντ και το 1974 διορίστηκε καγκελάριος από το Ομοσπονδιακό Κοινοβούλιο στη θέση του Μπραντ, ο οποίος είχε εξαναγκαστεί σε παραίτηση λόγω σκανδάλων.

Κέρδισε ωστόσο τις εκλογές το 1976 και το 1980 και συμπλήρωσε οκτώμισι χρόνια στην καγκελαρία, μέχρις ότου η κυβέρνησή του κατέρρευσε το 1982, όταν αποχώρησαν οι Φιλελεύθεροι εταίροι του.

Ως καγκελάριος, θα μείνει στην Ιστορία για την επιτυχή αντιμετώπιση της οικονομικής κρίσης της δεκαετίας του 1970, μέσα από ήπιες «κεϊνσιανές» πολιτικές και δημόσιες επενδύσεις, και τη μεγάλη προσπάθεια που κατέβαλε υπέρ της ιστορικής συμφιλίωσης με τη Γαλλία και γενικότερα υπέρ της διεύρυνσης της Ευρωπαϊκής Ενωσης – ήταν άλλωστε ένας από τους σημαντικότερους υποστηρικτές της ένταξης της Ελλάδος στην ΕΟΚ, ενώ τον συνέδεε και προσωπική φιλία με τον Κωνσταντίνο Καραμανλή.

Υπήρξε επίσης ένας από τους ιδρυτές της επιτροπής που προετοίμασε ήδη από το 1986 τη Νομισματική Ενωση και τη δημιουργία της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας.

Ξέχασε όμως γρήγορα το φιλειρηνικό του παρελθόν, καθώς συνέδεσε το όνομα του με την επέκταση του ΝΑΤΟ, ιδίως μετά τη σοβιετική εισβολή στο Αφγανιστάν το 1979, αλλά και με την εγκατάσταση αμερικανικών πυραύλων Cruise μέσου βεληνεκούς στη Δυτική Ευρώπη, παρά την αντίσταση που συνάντησε από μεγάλο κομμάτι της γερμανικής κοινής γνώμης.

Ιδιαίτερα σκληρή στάση κράτησε o Σμιτ και απέναντι στο αντάρτικο πόλης και την οργάνωση RAF (Φράξια Κόκκινος Στρατός), στην εξάρθρωση της οποίας έπαιξε πρωταγωνιστικό ρόλο, δίνοντας «λευκή κάρτα» και υπερεξουσίες στην αντιτρομοκρατική μονάδα GSG-9 και τις μυστικές υπηρεσίες (BND).

Συλλυπητήρια από Παυλόπουλο, Μητσοτάκη

Συλλυπητήριο τηλεγράφημα προς τον Γερμανό ομόλογό του απέστειλε ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας Πρ. Παυλόπουλος, ενώ σε δήλωση προέβη για το ίδιο θέμα ο επίτιμος πρόεδρος της Ν.Δ. Κ. Μητσοτάκης.

Το τηλεγράφημα του ΠτΔ είναι το ακόλουθο: «Εφυγε από τη ζωή ένας μεγάλος ηγέτης και πολιτικός, ο οποίος συνέβαλε αποφασιστικώς στη διαμόρφωση του όλου ευρωπαϊκού οικοδομήματος, υπό όρους δημοκρατίας και κοινωνικής δικαιοσύνης. Ας είναι η μνήμη του ασφαλής πυξίδα προσανατολισμού, για τη Γερμανία και την Ευρωπαϊκή Ενωση εν γένει, στην πορεία προς την ουσιαστική ευρωπαϊκή ενοποίηση, με βάση τις προαναφερόμενες αρχές και αξίες που ο Χέλμουτ Σμιτ υπηρέτησε, σ’ όλη του τη ζωή, με φρόνηση και συνέπεια. Η Ελλάδα ουδέποτε θα λησμονήσει -όπως αντιθέτως θα του αναγνωρίζει στο διηνεκές ως ελάχιστο φόρο τιμής- την καθοριστική σύμπραξή του κατά την ένταξή της στην ευρωπαϊκή οικογένεια».

Η δήλωση του επίτιμου

«Ο καγκελάριος Σμιτ υπήρξε ένας μεγάλος Ευρωπαίος ηγέτης της γενιάς μου. Εστάθη στο πλευρό των δημοκρατικών δυνάμεων της Ελλάδος κατά τη διάρκεια της δικτατορίας των συνταγματαρχών και μετά τη Μεταπολίτευση, έπαιξε αποφασιστικό ρόλο στην ένταξη της Ελλάδος στην τότε ΕΟΚ. Είχα την τύχη να συνεργαστώ μαζί του και να εκτιμήσω τις αρετές του. Η Γερμανία αλλά και η Ευρώπη τού οφείλουν πολλά. Εκφράζω τα συλλυπητήριά μου στους οικείους του, στο σοσιαλδημοκρατικό κόμμα του οποίου ηγήθηκε αλλά και στον γερμανικό λαό του οποίου υπήρξε καγκελάριος».