Οποιος επρόλαβε Ευρώπη είδε...

Νέα, ακόμα πιο σκληρά μέτρα για την αντιμετώπιση της προσφυγικής και μεταναστευτικής κρίσης στην Ευρώπη αποφάσισαν χθες οι υπουργοί Εσωτερικών της Ε.Ε., υιοθετώντας αυτούσιο σχεδόν το προσχέδιο συμπερασμάτων του συμβουλίου που είχε διαρρεύσει προχθές στα ΜΜΕ.

Οι βασικές παράμετροι της ευρωπαϊκής πολιτικής επικεντρώνονται πλέον επίσημα στην ενίσχυση της φύλαξης των εξωτερικών συνόρων της Ε.Ε. ώστε να αναχαιτιστεί όσο το δυνατόν συντομότερα και να αποθαρρύνεται εφεξής η προσφυγική και μεταναστευτική ροή από ξηρά και θάλασσα, αλλά και στην άμεση επίσπευση και εντατικοποίηση μαζικών απελάσεων εκατοντάδων χιλιάδων παράτυπων (οικονομικών στην πλειονότητά τους) μεταναστών, οι αιτήσεις ασύλου των οποίων απορρίφθηκαν αλλά οι ίδιοι παραμένουν σε ευρωπαϊκές χώρες χωρίς νόμιμα έγγραφα.

Στη διαδικασία αυτή περιλαμβάνεται η συντονισμένη πια οργάνωση ειδικών πτήσεων, που ξεκινούν εντός Οκτωβρίου, για «επιστροφές» μεταναστών στις χώρες προέλευσής τους (ένας ευφημισμός των Ευρωπαίων για τις απελάσεις) αλλά και η κράτηση ως «νόμιμο μέτρο έσχατης λύσης» των αιτούντων άσυλο που δεν πληρούν τα κριτήρια για να αναγνωριστούν ως πρόσφυγες και εκτιμάται πως θα επιχειρήσουν να αποφύγουν τον αναγκαστικό επαναπατρισμό τους.

Γι’ αυτό και θα υπάρξει χρηματοδότηση προς τις Αρχές των 28 προκειμένου να ενισχύσουν ή να αυξήσουν τα κέντρα κράτησης, όπου θα φυλακίζονται ουσιαστικά όσοι βαίνουν προς απέλαση.

Στην πράξη κλείνει ερμητικά η πόρτα της Ευρώπης για όλους όσοι προσπαθούν να ξεφύγουν από τη –συχνά ακραία– φτώχεια στις πατρίδες τους (κυρίως μη εμπόλεμες χώρες της Αφρικής, της Μέσης Ανατολής και της Ασίας), ώστε να δοθεί έμφαση στη φιλοξενία προσφύγων, πρωτίστως από τη Συρία, μέσω του προγράμματος μετεγκατάστασης σε κράτη-μέλη, το οποίο τίθεται σε εφαρμογή από σήμερα με την αεροπορική μεταφορά από την Ιταλία στη Σουηδία ομάδας 20 προσφύγων με καταγωγή την Ερυθραία.

Ικανοποιείται έτσι σε μεγάλο βαθμό η απαίτηση αρκετών χωρών της Ε.Ε. για επιβολή σκληρότερης ευρωπαϊκής πολιτικής στο ζήτημα της μετανάστευσης, ως αντάλλαγμα για να συμφωνήσουν να δεχτούν πρόσφυγες στην επικράτειά τους.

Συνεργασία με τρίτες χώρες

Με βάση τη χθεσινή απόφαση των υπουργών Εσωτερικών, θα πρέπει να υπάρξει «μια λεπτή ισορροπία κινήτρων και πίεσης», ώστε να «ενταθεί η συνεργασία με τρίτες χώρες σε θέματα επανεισδοχών και επιστροφών» υπηκόων τους που επιχείρησαν να μεταναστεύσουν παράτυπα στην Ευρώπη.

Πολλές εξ αυτών αρνούνται να τους δεχτούν πίσω αν δεν έχουν έγκυρο διαβατήριο ή άλλα νόμιμα χαρτιά, παρά τις ισχύουσες συμφωνίες επανεισδοχής με την Ε.Ε.

Στο πλαίσιο αυτό θα ενταθεί η αξιοποίηση των συστημάτων ανταλλαγής πληροφοριών στη ζώνη του Σένγκεν, αλλά και η καταγραφή βιομετρικών δεδομένων, όπως τα δακτυλικά αποτυπώματα, όλων όσοι κάνουν αίτηση για χορήγηση βίζας εισόδου στη ζώνη του Σένγκεν, αλλά και η παροχή στους παράτυπους μετανάστες προσωρινών ταξιδιωτικών έγγραφων, γνωστών ως «laissez passer», προκειμένου να εντοπίζονται ευκολότερα και να στέλνονται τάχιστα στις χώρες τους.

Η αξιοποίηση βιομετρικών δεδομένων βρίσκεται στην καρδιά παλιότερων σχεδίων της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τη δημιουργία των λεγόμενων «έξυπνων συνόρων» (smart borders) –σχέδια τα οποία μπήκαν στο ράφι το 2013 εξαιτίας του υψηλού κόστους τους, που αγγίζει το 1 δισ. ευρώ, αλλά και της ανησυχίας για μαζική συλλογή προσωπικών δεδομένων χωρίς διακρίσεις και βάσιμη νομική αιτία.

Σύμφωνα πάντως με διπλωμάτη της Ε.Ε., που μίλησε στον ιστότοπο EU Observer, η Κομισιόν ετοιμάζεται να καταθέσει νέες προτάσεις για τα «έξυπνα σύνορα» πριν από το τέλος του χρόνου.

Η Ε.Ε. σχεδιάζει να δαπανήσει περί τα 800 εκατομμύρια ευρώ για τις μαζικές απελάσεις, περίπου ισόποσα κονδύλια δηλαδή με όσα θα διατεθούν για τη μετεγκατάσταση 160.000 προσφύγων σε ευρωπαϊκά κράτη, όπως αποφασίστηκε το καλοκαίρι.

Δεσμεύει επίσης πάνω από 400 εκατομμύρια ευρώ ως πρόσθετη χρηματοδότηση για την αντιμετώπιση της προσφυγικής κρίσης, εκ των οποίων τα 300 θα διοχετευτούν σε χώρες εκτός Ε.Ε., που φιλοξενούν ήδη μεγάλους πληθυσμούς Σύρων προσφύγων, όπως η Τουρκία, ο Λίβανος και η Ιορδανία.

Περίπου 56 εκατομμύρια ευρώ θα διατεθούν σε ανθρωπιστική βοήθεια, ενώ 17 εκατομμύρια ευρώ θα δοθούν στην ΠΓΔΜ και τη Σερβία για τη διαχείριση των δεκάδων χιλιάδων προσφύγων και μεταναστών που καταφτάνουν στην επικράτειά τους καθ’ οδόν προς τη βόρεια Ευρώπη.

Εκχώρηση εθνικής κυριαρχίας

Στο έτερο μεγάλο κεφάλαιο, την ενίσχυση της προστασίας των εξωτερικών συνόρων της Ε.Ε., που αφορά άμεσα και ζητήματα εθνικής κυριαρχίας της Ελλάδας, Βερολίνο και Παρίσι πιέζουν για τη δημιουργία ευρωπαϊκής συνοροφυλακής και ακτοφυλακής με την παροχή νέων εξουσιών στη Frontex.

Οπως γράφει η «Guardian», ο προεδρεύων του συμβουλίου, Λουξεμβούργιος Ζαν Ασελμπορν, ανέφερε πως υπήρξε εντυπωσιακή πρόοδος ως προς τη δημιουργία ενός ενιαίου συστήματος φύλαξης των συνόρων της Ε.Ε., στο οποίο τα κράτη-μέλη «θα παραδώσουν κυριαρχικά δικαιώματα» υπέρ ενός νέου καθεστώτος υπό τη Frontex, παραδέχτηκε όμως ότι το θέμα είναι «ευαίσθητο».

Οπως αναρωτήθηκε χθες στη συνέντευξη Τύπου μετά το πέρας του συμβουλίου ο επίτροπος Μετανάστευσης Δημήτρης Αβραμόπουλος:

Στα σύνορα η κάθε χώρα έχει εθνική κυριαρχία και πρωταρχική ευθύνη (για τη φύλαξή τους), αυτό δεν τίθεται σε αμφισβήτηση. Μια μεγάλη πλειοψηφία τάχθηκε υπέρ της συλλογικής ευθύνης. Βρισκόμαστε σε ένα σταυροδρόμι. Να εξακολουθήσει η διαχείριση των συνόρων να είναι θέμα εθνικής ευθύνης ή θα πρέπει να μοιραστούμε την ευθύνη;

Νωρίτερα ο Γάλλος υπουργός Εσωτερικών Μπερνάρ Καζνέβ παρουσίασε στους ομολόγους του βραχυπρόθεσμο σχέδιο, σύμφωνα με το οποίο τα κράτη-μέλη θα υποχρεώνονται να συνεισφέρουν περισσότερο προσωπικό και μέσα στη Frontex με βάση κριτήρια όπως ο πληθυσμός και η οικονομική ισχύς τους.

Μακροπρόθεσμα, η κυβέρνηση Ολάντ προτείνει τη δημιουργία πολυεθνικού σώματος συνοροφυλακής και ακτοφυλακής, που θα έχει πολύ μεγαλύτερη «αυτονομία» δράσης για την αντιμετώπιση κρίσεων.

Αυτό το εξαιρετικά λεπτό ζήτημα θα συζητηθεί στη σύνοδο κορυφής των ηγετών της Ε.Ε. την ερχόμενη εβδομάδα, ενώ αναμένεται να υπάρξει και συγκεκριμένη πρόταση της Κομισιόν μέχρι τον Δεκέμβριο.

Ψάχνουν λύση στη ρίζα του προβλήματος

«Ενώνουμε δυνάμεις για να αντιμετωπίσουμε ένα θέμα που θα είναι πολύ δύσκολο να λυθεί», δήλωσε η επικεφαλής της ευρωπαϊκής διπλωματίας Φεντερίκα Μογκερίνι αναφερόμενη στη χθεσινή συνάντηση των υπουργών Εσωτερικών και Εξωτερικών της Ε.Ε. με τους ΥΠΕΞ των Δυτικών Βαλκανίων, της Τουρκίας, της Ιορδανίας και του Λιβάνου, στην οποία συζητήθηκαν οι ευρύτερες προσπάθειες για να ανακοπεί η ροή προσφύγων και οικονομικών μεταναστών μέσω της Ελλάδας και των Βαλκανίων.

Το κοινό ανακοινωθέν που εκδόθηκε αναφέρεται σε μεγαλύτερη βοήθεια της Ε.Ε. προς τις γειτονικές χώρες ώστε να μπορέσουν να αντιμετωπίσουν την προσφυγική κρίση.

Επίσης οι μετέχοντες δεσμεύτηκαν να εργαστούν για να δώσουν τέλος στον πόλεμο στη Συρία και να συμβάλουν στη σταθεροποίηση του Ιράκ και του Αφγανιστάν καθώς και να εντείνουν τόσο τις απελάσεις όσο και τα προγράμματα αρωγής ώστε να πειστούν οι οικονομικοί μετανάστες να επιστρέψουν στις πατρίδες τους.