Στενεύουν τα περιθώρια για συμφωνία στον προϋπολογισμό της ΕΕ το 2024

Οι υπουργοί Οικονομικών δεν μπόρεσαν να συμφωνήσουν για μεταρρυθμίσεις στους κανόνες της ΕΕ για τις δημόσιες δαπάνες παρά τις διαπραγματεύσεις στο χθεσινό δείπνο που διήρκεσαν για οκτώ ώρες έως τις 3 τα ξημερώματα σήμερα. Η ισπανική προεδρία της ΕΕ θα εξετάσει σήμερα τις επιλογές της και τους τρόπους για να γεφυρωθεί το χάσμα μεταξύ των δύο αντίπαλων στρατοπέδων που έχουν διαφορετική γραμμή για τον προϋπολογισμό και τις προτεραιότητές του, ανάλογα με τα συμφέροντα των εθνικών οικονομιών τους.

Οι Υπουργοί διαφώνησαν σε πολλές τεχνικές λεπτομέρειες σχετικά με τον ρυθμό με τον οποίο οι χώρες πρέπει να μειώσουν τις δαπάνες, παρά τις πολύμηνες διαπραγματεύσεις για την αναθεώρηση του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης, το οποίο στην τρέχουσα έκδοσή του είχε θεωρηθεί υπερβολικά αυστηρό και ελάχιστα εφαρμοστέο.

Τα «ακανθώδη» σημεία της συμφωνίας

Μερικά από τα «εμπόδια» της διαπραγμάτευσης, σε ό,τι αφορά το «προληπτικό» σκέλος του Συμφώνου Σταθερότητας, είναι τα κατώτατα όρια διασφάλισης για τη μείωση του χρέους και του ελλείμματος. Η Ισπανική Προεδρία προτείνει αυτό που ζητά το Βερολίνο, δηλαδή μείωση του χρέους κατά 1% του ΑΕΠ ετησίως για χώρες με χρέος μεγαλύτερο από 90% και κατά 0,5% του ΑΕΠ για χώρες με χρέος 90%-60% του ΑΕΠ. Η χρονική στιγμή ενεργοποίησης αυτής της διασφάλισης, βρίσκεται υπό συζήτηση. Όσον αφορά στο έλλειμμα, σε περίπτωση υπέρβασης του 3% του ΑΕΠ, προτείνεται να εξασφαλιστεί μείωση κατά 0,5% ετησίως. Στη συνέχεια το έλλειμμα θα χρειασθεί να μειωθεί στο 1,5% του ΑΕΠ, με το ποσοστό της ετήσιας διόρθωσης να είναι υπό διαπραγμάτευση.

Στο «διορθωτικό» σκέλος, το πλέον ακανθώδες ζήτημα είναι η πρόταση της Ισπανικής Προεδρίας για ένα μηχανισμό «ελέγχου» της Επιτροπής, που θα παρακολουθεί τις αποκλίσεις των χωρών από την καθορισμένη πορεία των δημοσιονομικών δαπανών. Όταν οι αποκλίσεις ενός κράτους μέλους υπερβαίνουν τους στόχους, η Επιτροπή θα υποβάλει έκθεση που θα μπορούσε να οδηγήσει στο άνοιγμα διαδικασίας υπερβολικού ελλείμματος και στη συνέχεια σε κυρώσεις και πρόστιμα για τις χώρες που παραβιάζουν τους νέους δημοσιονομικούς κανόνες.

Στα θετικά των προτάσεων της Ισπανικής Προεδρίας συγκαταλέγεται το ότι υπό εξαιρετικές μακροοικονομικές συνθήκες, είτε σε επίπεδο ΕΕ, είτε μόνο σε ένα κράτος-μέλος, θα μπορεί να ενεργοποιηθεί η γενική ρήτρα διαφυγής που θα επιτρέπει την απόκλιση από τους κανόνες του νέου Συμφώνου.

Ίσως «κλειδώσει» η συμφωνία πριν τα Χριστούγεννα

Ορισμένοι διπλωμάτες είπαν ότι οι υπουργοί θα μπορούσαν να συναντηθούν ξανά πριν από τα Χριστούγεννα σε μια προσπάθεια να καταλήξουν σε συμφωνία πριν τελειώσει το έτος. Μεγάλο μέρος της συζήτησης επικεντρώθηκε στο πόσα δημοσιονομικά περιθώρια πρέπει να λάβουν οι χώρες με τα δημοσιονομικά τους ελλείμματα όταν υποφέρουν από μια διαδικασία υπερβολικού ελλείμματος, μια ετικέτα που απαιτεί από τις κυβερνήσεις να αναλάβουν αποτελεσματικά μέτρα για να περιορίσουν τις δαπάνες τους.

Αισιόδοξος ότι πριν από το τέλος του έτους θα υπάρξει συμφωνία στη μεταρρύθμιση των δημοσιονομικών κανόνων της ΕΕ, εμφανίστηκε σήμερα το πρωί ο Επίτροπος Οικονομίας Πάολο Τζεντιλόνι προσερχόμενος στο Ecofin.

O Πάολο Τζεντιλόνι δήλωσε ότι «σημειώθηκε σημαντική πρόοδος, όμως η αποστολή δεν εξετελέσθη ακόμα». Όπως εξήγησε, οι προσπάθειες επικεντρώθηκαν στο να βρεθεί η σωστή ισορροπία μεταξύ δημοσιονομικής σταθερότητας και μεγαλύτερων περιθωρίων για επενδύσεις και ανάπτυξη - τα κράτη-μέλη έχουν διαφορετικές απόψεις. «Χρειάζεται περαιτέρω δουλειά», αλλά «είμαι αρκετά αισιόδοξος ότι τις επόμενες ημέρες μπορεί να επιτευχθεί συμφωνία», πρόσθεσε. Ο ίδιος δεν απέκλεισε το ενδεχόμενο μιας νέας συνάντησης των Υπουργών Οικονομικών της ΕΕ πριν από το τέλος του έτους, κάτι το οποίο θα αποφασίσει η Ισπανική Προεδρία του Συμβουλίου της ΕΕ και επανέλαβε: «είμαι αρκετά σίγουρος ότι η επίτευξη συμφωνίας είναι εφικτή».

Η Γερμανία και το βόρειο στρατόπεδο επέμεναν σε αυστηρότερους κανόνες για τις υπερχρεωμένες χώρες, απαιτώντας από αυτές να μειώσουν τα ετήσια ελλείμματά τους με ταχύτερο ρυθμό. Η Γαλλία και άλλες χώρες του Νότου ζήτησαν μεγαλύτερη ευελιξία προκειμένου να υπάρχει η δυνατότητα μεταρρυθμίσεων και δημόσιων επενδύσεων σε εθνικό επίπεδο. Η επιλογή της γερμανικής πλευράς να σκληρύνει τη στάση της εξηγείται και από τη δεινή θέση στην οποία έχει περιέλθει η οικονομία της -βρίσκεται σε ύφεση-, με τελευταίο επεισόδιο στη δημοσιονομική περιπέτεια να είναι η αποτυχία επίτευξης συμφωνίας εντός κυβερνητικού συνασπισμού για τον προϋπολογισμό του 2024.

Νωρίτερα αυτή τη βδομάδα, αξιωματούχοι από την Ισπανία δημοσιοποίησαν ένα συμβιβαστικό κείμενο με στόχο να βρεθεί μια μέση λύση μεταξύ των δύο στρατοπέδων. Όμως η ισπανική μεσολάβηση αποδείχθηκε τελικά ανεπαρκής.

«Υπάρχει προθυμία να κλείσει μια συμφωνία, αλλά χρειάζεται ακόμη να γίνει δουλειά. Χρειαζόμαστε νομική αξιολόγηση και διαβουλεύσεις για την πρότασή μας που δεν μπορέσαμε να ολοκληρώσουμε απόψε», δήλωσε μετά το δείπνο εκπρόσωπος της ισπανικής προεδρίας της ΕΕ. «Πήγαμε όσο πιο μακριά μπορούσαμε σήμερα. Θα συνεχίσουμε την προσπάθεια τις επόμενες μέρες».

Ο Γάλλος υπουργός Οικονομικών Μπρούνο Λεμέρ δήλωσε ότι το Παρίσι και το Βερολίνο εξακολουθούν να είναι διχασμένα σε ένα βασικό επίπεδο νέων ευρωπαϊκών κανόνων για το χρέος που θα καθορίζουν πόσα μπορούν να επενδύσουν οι χώρες με μεγάλα δημοσιονομικά κενά. Με τους υπουργούς Οικονομικών της ΕΕ να συνεχίζουν σήμερα τη συνάντησή τους, ο επίτροπος οικονομίας του μπλοκ Πάολο Τζεντιλόνι έθεσε τις πιθανότητες για μια συμφωνία στο 51%.

«Ψαλίδι» στον προϋπολογισμό της Κομισιόν προτείνει η Ισπανία

Η Ισπανία πάντως, που «γέρνει» προς το στρατόπεδο του ευρωπαϊκού Βορρά, πρότεινε σημαντικές περικοπές στον συμπληρωματικό προϋπολογισμό της Κομισιόν. Το οικονομικό πλάνο της Μαδρίτης χαιρετίστηκε από τις χώρες του Βορρά που θέλουν να περικόψουν τα πρόσθετα κεφάλαια που προτείνει η ΕΕ -συμπεριλαμβανομένων 17 δισεκατομμυρίων ευρώ επιχορηγήσεων και 33 δισεκατομμυρίων ευρώ μη δημοσιονομικών δανείων προς την Ουκρανία- μέχρι το 2027.

Ο χρόνος μετράει αντίστροφα για την επίτευξη δημοσιονομικής συμφωνίας στη σύνοδο κορυφής του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου την επόμενη βδομάδα που θα επιτρέψει στην ΕΕ να συνεχίσει να στηρίζει την Ουκρανία το 2024.

Υπάρχει πίεση προς την Επιτροπή να μειώσει τις δεσμεύσεις της για επιπλέον δαπάνες. «Η αίσθηση στην αίθουσα είναι ότι οι συνομιλίες κινούνται προς τη σωστή κατεύθυνση», είπε ένας διπλωμάτης της ΕΕ αναφερόμενος στην τελευταία πρόταση της Ισπανίας. Αλλά ένας δεύτερος διπλωμάτης ήταν πιο απογοητευμένος. «Είναι ακόμα πολύ δύσκολο να βρεθεί κοινό σημείο σε αυτή τη φάση».

Η ισπανική πρόταση προβλέπει περικοπή του προϋπολογισμού της Κομισιόν κατά περίπου 25 δισεκατομμύρια ευρώ, σύμφωνα με έγγραφο που έλαβε το Politico και το οποίο συζητήθηκε από τους 27 απεσταλμένους της ΕΕ το βράδυ της Πέμπτης.

Προτείνονται περικοπές στο ειδικό ταμείο για την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας της ΕΕ από 10 δισεκατομμύρια ευρώ σε 2,5 δισεκατομμύρια ευρώ, σε συνδυασμό με εξοικονόμηση σχεδόν 10 δισεκατομμυρίων ευρώ στις αποπληρωμές τόκων στα ευρωπαϊκά κεφάλαια, μετά την πανδημία, και 4 δισεκατομμύρια ευρώ στον προϋπολογισμό για τη μετεταναστευτική πολιτική, προκειμένου να δοθεί χώρος για ενίσχυση της χρηματοδότησης και της βοήθειας προς την Ουκρανία. Ένα νέο κείμενο αναμένεται να εκδοθεί τις επόμενες μέρες, για να προετοιμάσει τον δρόμο για κρίσιμες συνομιλίες μεταξύ των πρεσβευτών της ΕΕ την Κυριακή.

Το τελευταίο έγγραφο εξακολουθεί να περιλαμβάνει τη μη δημοφιλή ιδέα χρήσης εσόδων από παγωμένα ρωσικά περιουσιακά στοιχεία για τη χρηματοδότηση προς την Ουκρανία έως το 2027.

Απέναντι στο σχέδιο αυτό βρίσκονται οι χώρες του Νότου (Ουγγραρία, Ελλάδα, Γαλλία, Ιταλία κ.α.) που θέτουν άλλες προτεραιότητες για την ευρωπαϊκή ατζέντα.