Πού μπορεί να σκοντάψει το μεγάλο επίτευγμα του Σούνακ

Θα περάσει τελικά από τις Συμπληγάδες των σκληρών μπρεξιστών των κυβερνώντων Τόρις και των υπερσυντηρητικών ενωτικών της Βόρειας Ιρλανδίας η νέα μετα-Brexit συμφωνία για το εμπόριο στη βρετανική επαρχία που έκλεισε με την Ε.Ε. ο Ρίσι Σούνακ;

‘Η θα γίνει αφορμή για να… κατασπαράξουν άλλον έναν Βρετανό πρωθυπουργό και ήπιο μπρεξιστή, όπως έκαναν με την Τερέζα Μέι, παρατείνοντας ταυτόχρονα την πολιτική παράλυση στη Βόρεια Ιρλανδία; Αναπάντητα παρέμεναν, χθες, τα καίρια αυτά ερωτήματα, καθώς ο επιχειρηματικός κόσμος της Βρετανίας όσο και οι περισσότερες εφημερίδες επιδοκίμαζαν το γεγονός ότι ο Σούνακ, με μεθοδική δουλειά και εντατικές συνομιλίες στους τέσσερις μήνες της πρωθυπουργίας του, κατάφερε να πείσει τους Ευρωπαίους να μαλακώσουν τη στάση τους, να επαναδιαπραγματευτούν -παρότι το αρνούνταν επίμονα- και να καταλήξουν σε νέα συμβιβαστική συμφωνία με τους Βρετανούς, η οποία θα αντικαταστήσει το προβληματικό, όπως αποδείχτηκε, Πρωτόκολλο για τη Βόρεια Ιρλανδία που είχε συνυπογράψει ο ανέμελος Μπόρις Τζόνσον ως αναπόσπαστο τμήμα της συμφωνίας του Brexit.

«Κοίτα ποιος ολοκλήρωσε τελικά το Brexit -ΚΑΙ ΔΕΝ ΗΣΟΥΝ ΕΣΥ, ΜΠΟΡΙΣ!» έγραφε σαρκαστικά στο χθεσινό της πρωτοσέλιδο η αντιπολιτευόμενη Independent (βλέπε σελ. 2). «Εκανε ο Ρίσι το ακατόρθωτο;», αναρωτιόταν με νόημα η φιλοκυβερνητική Daily Mail. Και οι δύο εφημερίδες έκαναν λόγο για «ιστορική συμφωνία», που εξασφαλίζει πλέον αφενός την απρόσκοπτη ροή προϊόντων από τη Βρετανία στη Βόρεια Ιρλανδία -καταργώντας ουσιαστικά το άτυπο τελωνειακό σύνορο που είχε δημιουργήσει ανάμεσά τους το Πρωτόκολλο- και αφετέρου έναν νέο μηχανισμό, το λεγόμενο «φρένο του Στόρμοντ», δηλαδή του 90μελούς βορειοϊρλανδικού κοινοβουλίου.

Η διαδικασία

Το «φρένο» θα μπορεί να ενεργοποιείται από τουλάχιστον 30 βουλευτές δύο κομμάτων και να μπλοκάρει την εφαρμογή νέων ευρωπαϊκών κανονισμών για την ενιαία αγορά. Αυτοί εξακολουθούν να ισχύουν για τη Βόρεια Ιρλανδία, παρά το Brexit, στο πλαίσιο ενός υβριδικού καθεστώτος που αποσκοπεί στην αποφυγή επαναφοράς «σκληρών» συνόρων (κοινώς τελωνειακών και άλλων ελέγχων) με τη Δημοκρατία της Ιρλανδίας, όπως προβλέπει η ειρηνευτική Συμφωνία της Μεγάλης Παρασκευής.

Εξ ου και στη νέα συμφωνία θεσπίζονται δύο εμπορικές λωρίδες που ξεκινούν από τη Βρετανία: μια «πράσινη» από την οποία θα περνούν, με σαφώς μειωμένους περιορισμούς και γραφειοκρατία, τα προϊόντα που προορίζονται για τη Βόρεια Ιρλανδία και μια «κόκκινη», που θα υπόκειται σε ελέγχους με βάση τους ευρωπαϊκούς κανονισμούς και από την οποία θα περνούν τα προϊόντα για τη Δημοκρατία της Ιρλανδίας που είναι, ως γνωστόν, μέλος της Ε.Ε. «Αν πατηθεί το φρένο, η κυβέρνηση του Ηνωμένου Βασιλείου θα έχει (δικαίωμα) βέτο» στην εφαρμογή των ευρωπαϊκών κανονισμών, υποστήριξε ο Σούνακ την Κυριακή, στην κοινή συνέντευξη Τύπου με την πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, στο Λονδίνο, όπου παρουσιάστηκε η νέα συμφωνία ή «πλαίσιο Ουίνδσορ», όπως την ονόμασαν.

Για «νέο κεφάλαιο» στις (τρικυμιώδεις μέχρι πρότινος) σχέσεις της Λονδίνου - Βρυξελλών μίλησε ο Σούνακ. Οι όροι που συμφωνήθηκαν αυτή τη φορά επιτρέπουν τώρα στη Βρετανία «να πάρει πίσω τον έλεγχο», τόνισε με νόημα, χρησιμοποιώντας το χαρακτηριστικό σλόγκαν του Τζόνσον και των άλλων σκληρών μπρεξιστών των Τόρις. Η Φον ντερ Λάιεν, από την άλλη, υπογράμμισε ότι οι δύο πλευρές θα διαβουλεύονται εκτενώς σε περίπτωση κανονιστικών αλλαγών από πλευράς Ε.Ε., ώστε να αποσοβείται η χρήση του «φρένου».

Ξεκαθάρισε, πάντως, ότι η τελική διαιτησία για την επίλυση διμερών διαφορών παραμένει αρμοδιότητα του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου -όρος που είναι «κόκκινο πανί» για τους σκληρούς μπρεξιστές όσο και το υπερσυντηρητικό ενωτικό κόμμα DUP της Βόρειας Ιρλανδίας, το οποίο εμποδίζει από πέρυσι τον σχηματισμό νέας τοπικής συγκυβέρνησης υπό το αριστερό εθνικιστικό Sinn Féin (νικητή των τελευταίων εκλογών), απαιτώντας εκβιαστικά να καταργηθεί το Πρωτόκολλο που είχαν συνυπογράψει Τζόνσον και Ε.Ε., επειδή διαφοροποιεί και διαβρώνει τη θέση της Βόρειας Ιρλανδίας στο Ηνωμένο Βασίλειο, εξαιτίας του άτυπου συνόρου που προέβλεπε.

Και τώρα όμως που η νέα συμφωνία μεταξύ Σούνακ και Βρυξελλών λύνει θεωρητικά αυτόν τον γόρδιο δεσμό, η ηγεσία του DUP εξακολουθεί να το παίζει δύσκολη και να διαιωνίζει το πολιτικό αδιέξοδο στη Βόρεια Ιρλανδία, αποφεύγοντας να δώσει άμεσα την έγκρισή της, η οποία και θα συμπαρέσυρε τους σκληρούς μπρεξιστές των Τόρις να δώσουν με τη σειρά τους «πράσινο φως» στο ντιλ, χωρίς να ξεσπάσει μια ακόμα ανταρσία ,βουλευτών όταν έρθει προς ψήφιση στο βρετανικό κοινοβούλιο (με «κίνδυνο» μάλιστα να περάσει με τις ψήφους των Εργατικών, που ξεκαθάρισαν ότι θα τη στηρίξουν).

Ενώ το Sinn Féin, λοιπόν, καλωσόρισε (και) τη νέα συμφωνία, επιφυλασσόμενο να μελετήσει ενδελεχέστερα τους όρους, η χθεσινή επίσκεψη του Σούνακ στο Μπέλφαστ δεν φάνηκε να αμβλύνει την άτεγκτη στάση του DUP, o επικεφαλής του οποίου, Τζέφρι Ντόναλντσον, έκανε μεν λόγο για «σημαντική πρόοδο», τόνισε όμως πως χρειάζεται περισσότερος χρόνος για να εξεταστούν σε βάθος όλες οι παράμετροι.

Σύμφωνα, πάντως, με συγκλίνουσες πληροφορίες των Guardian και Independent, ο Τζόνσον φέρεται να παρότρυνε το DUP να φανεί προσεκτικό, χωρίς ο ίδιος να έχει ανοίξει τα χαρτιά του για το πώς βλέπει τη συμφωνία που πέτυχε ο διάδοχός του (με τον οποίο έχει ανοιχτούς λογαριασμούς, χρεώνοντάς του διαλλακτικότητα έναντι της Ε.Ε. και πρωτίστως τον εξαναγκασμό του σε παραίτηση από την πρωθυπουργία).

Ως… προειδοποιητική βολή είχε κάνει παρέμβαση πριν από λίγες μέρες, διαμηνύοντας στον Σούνακ ότι θα έκανε «μεγάλο λάθος», αν απέσυρε επίμαχο νομοσχέδιο της δικής του κυβέρνησης, που προέβλεπε απειλητικά ότι η Βρετανία θα μπορούσε να αλλάξει μονομερώς το Πρωτόκολλο για τη Βόρεια Ιρλανδία (μολονότι θα παραβίαζε έτσι το διεθνές δίκαιο). Ο Σούνακ το απέσυρε εν τέλει σε ένδειξη καλής θέλησης προς τις Βρυξέλλες, και πολλοί αναρωτιούνται τώρα πώς θα αντιδράσει ο πρώην πρωθυπουργός, που ασκεί ακόμα επιρροή στην ακροδεξιά πτέρυγα των Τόρις και δη στους σκληρούς μπρεξιστές της λεγόμενης ομάδας ERG.

Η θέση του Μπόρις

«Να πάρει θέση ή να το βουλώσει» (!) ζητούσαν, πάντως, από τον Τζόνσον βουλευτές του διχασμένου Συντηρητικού Κόμματος, εν μέσω ανησυχίας ότι μηχανορραφεί, σχεδιάζοντας πιθανώς να τορπιλίσει τη συμφωνία του Σούνακ και να πυροδοτήσει κοινοβουλευτική ανταρσία.

Σύμφωνα με βρετανικά ΜΜΕ, πάντως, μόλις καμιά εικοσαριά βουλευτές θα συμμετείχαν σε μια τέτοια κίνηση, καθώς σε μια σπάνια επίδειξη πραγματισμού η ηγεσία του ERG εμφανίστηκε κατ’ αρχήν θετική στη νέα συμφωνία, υποστηρίζοντας ότι τη στάση της ομάδας θα επηρεάσει και η εκκρεμής απάντηση του DUP που αναμένεται «με κομμένη την ανάσα», όπως τόνιζαν άλλοι συμπολιτευόμενοι βουλευτές. Τα μέλη της ERG συνεδρίαζαν χθες βράδυ, μετά το… μασάζ που έκανε ο Σούνακ στην Κ.Ο. των Τόρις, καλώντας τη να μην προκαλέσει άλλο «δράμα στο Γουεστμίνστερ». Αφησε, τέλος, να εννοηθεί ότι η συμφωνία θα εφαρμοστεί ακόμα και χωρίς την έγκριση του DUP.