Θα λογοδοτήσει η Ευρώπη-φρούριο;

Θα καθίσουν στο σκαμνί του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου στη Χάγη κορυφαίοι Ευρωπαίοι αξιωματούχοι -νυν και πρώην- ως ύποπτοι για συναυτουργία σε εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας, λόγω της «ατομικής ποινικής ευθύνης» που καταγγέλλεται ότι φέρουν για τις παράνομες επαναπροωθήσεις δεκάδων χιλιάδων προσφύγων και μεταναστών στην κόλαση της Λιβύης, σε συνέργεια με την κυβέρνηση και την ακτοφυλακή της ταραγμένης αφρικανικής χώρας; Χλομό ρεαλιστικά, λόγω (και) της ασυλίας που απολαμβάνουν. Μη κυβερνητικές οργανώσεις όμως δεν το βάζουν κάτω, συνεχίζοντας να δίνουν νομική μάχη μπροστά στις αδιάκοπες μαζικές παραβιάσεις θεμελιωδών δικαιωμάτων στα εξωτερικά σύνορα της Ευρώπης-φρούριο, που έχουν φονικές συνέπειες έχοντας προκαλέσει αναρίθμητους θανάτους.

Με βάση λοιπόν νέα προσφυγή που κατέθεσε στο Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο η γερμανική ΜΚΟ Ευρωπαϊκό Κέντρο για τα Συνταγματικά και τα Ανθρώπινα Δικαιώματα (ECCHR), με την υποστήριξη της επίσης γερμανικής διασωστικής οργάνωσης Sea-Watch, πρωτοκλασάτα ονόματα της ευρωπαϊκής πολιτικής, διπλωματίας και όχι μόνο κατηγορούνται ότι συνέβαλαν σε «εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας με τη μορφή σφοδρής στέρησης της φυσικής ελευθερίας» προσφύγων και μεταναστών το διάστημα 2018-2021, συνωμοτώντας με τις λιβυκές αρχές για να αναχαιτίζονται συστηματικά οι βάρκες τους στην κεντρική Μεσόγειο και να στέλνονται πίσω στη Λιβύη, σε απάνθρωπα κέντρα αυθαίρετης κράτησης επ’ αόριστον, στα οποία επικρατούν τουλάχιστον από το 2011 «βασανιστήρια, δολοφονίες, σεξουαλική βία, καθώς και εξανδραποδισμός».

Στους εγκαλούμενους συγκαταλέγονται μεταξύ άλλων:

● η πρώην επικεφαλής της ευρωπαϊκής διπλωματίας Φεντερίκα Μογκερίνι,

● οι πρώην υπουργοί Εσωτερικών της Ιταλίας Μάρκο Μινίτι και Ματέο Σαλβίνι, όπως και ο Ματέο Πιαντεντόζι, τέως προσωπάρχης του Σαλβίνι και νυν υπουργός Εσωτερικών στην ακροδεξιά κυβέρνηση Μελόνι,

● οι πρώην και νυν πρωθυπουργοί της Μάλτας, Τζόζεφ Μουσκάτ και Ρόμπερτ Αμπέλα,

● ο πρώην εκτελεστικός διευθυντής της Frontex, Φαμπρίς Λετζέρι.

Θυμίζουμε ότι ο τελευταίος παραιτήθηκε υπό το βάρος των αποκαλύψεων της έρευνας της OLAF, της ευρωπαϊκής υπηρεσίας κατά της διαφθοράς, για τη συγκάλυψη παράνομων επαναπροωθήσεων στα ελληνικά σύνορα.

Οι επαναπροωθήσεις στη Λιβύη ξεκίνησαν μετά τη σύναψη συμφωνίας της ιταλικής και της λιβυκής κυβέρνησης, τον Φλεβάρη του 2017, η οποία προέβλεπε ότι η Ρώμη θα παρείχε στην Τρίπολη χρηματοδότηση, εξοπλισμό και εκπαίδευση της ακτοφυλακής, ώστε να ανακόπτονται στη θάλασσα οι βάρκες με επίδοξους αιτούντες άσυλο. «Μια μέρα μετά, η συμφωνία έπαιρνε έγκριση από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο», έγραφε χαρακτηριστικά η Guardian. «Δεν γνωρίζω (για) την προσφυγή. Θα την εξετάσω, όπως κι οι άλλοι υπουργοί Εσωτερικών από το 2017 μέχρι σήμερα. Τότε, η συμφωνία είχε υπογραφεί από τον Ιταλό πρωθυπουργό (Πάολο) Τζεντιλόνι και τον ομόλογό του (Φάγεζ) Αλ Σαράτζ.

»Από τα αρχεία, επομένως, φαίνεται πως δεν ήμουν εγώ αυτός που υπέγραψε», δήλωσε στη βρετανική εφημερίδα ο Μινίτι - σκληρός και πανίσχυρος υπουργός Εσωτερικών όταν κυβερνούσε την Ιταλία το κεντροαριστερό Δημοκρατικό Κόμμα, αποκαλούμενος και «Αρχοντας των Κατασκόπων», εξαιτίας της μακροχρόνιας εμπειρίας που απέκτησε στον συντονισμό των μυστικών υπηρεσιών.

Βρόμικο ντιλ

Η συμφωνία με τη Λιβύη κατάφερε να μειώσει κάθετα τις αφίξεις προσφύγων και μεταναστών ειδικά στην Ιταλία, εξ ου και ανανεώνεται κάθε λίγα χρόνια έκτοτε, όπως συνέβη και τον περασμένο μήνα. Για το βρόμικο ντιλ η Ρώμη πληρώνει 13 εκατομμύρια ευρώ τον χρόνο, σύμφωνα με την Guardian. Η ECCHR υπέβαλε στο Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο τεκμήρια για 12 στοιχειοθετημένες περιπτώσεις επαναπροωθήσεων, π.χ. αεροφωτογραφίες και συνομιλίες σε ασύρματο που δείχνουν συμπαιγνία ανάμεσα σε υπηρεσίες της Ε.Ε., όπως η διαβόητη Frontex με τη λιβυκή ακτοφυλακή. Σε μια τέτοια συνομιλία στις 12 Φεβρουαρίου 2020, αεροσκάφος της Frontex φαίνεται να επικοινωνεί με Λίβυους ακτοφύλακες για την αναχαίτιση βάρκας με πρόσφυγες και μετανάστες, κλείνοντας με τη φράση «Αποστολή εξετελέσθη».

«Αυτή η συμφωνία ευθυγραμμίζεται απόλυτα με την πολιτική της Ε.Ε. Είναι διμερής, αλλά υποστηρίζεται και συγχρηματοδοτείται από την Ε.Ε.», επισημαίνει ο Κρίστοφερ Χάιν, καθηγητής Νομικής και Μεταναστευτικής Πολιτικής στο Πανεπιστήμιο Luiss της Ρώμης.

Σύμφωνα με την ECCHR, υπηρεσίες της Ε.Ε. και κράτη-μέλη, όπως η Ιταλία και η Μάλτα, «παρότι γνωρίζουν τα εγκλήματα» που διαπράττονται κατά συρροή στα λιβυκά κέντρα κράτησης-κολαστήρια, «συμμετέχουν ευθέως σε αναχαιτίσεις, μέσω, π.χ., παροχής πληροφοριών για βάρκες σε κίνδυνο», τις οποίες εντοπίζουν με αεροσκάφη, ελικόπτερα και drones.

Αντί να προσπαθούν όμως να διασώσουν τους επιβαίνοντες, καρφώνουν την παρουσία τους στη λιβυκή ακτοφυλακή, που έχει κατηγορηθεί, εκτός των άλλων, ότι λειτουργεί ως συγκοινωνούν δοχείο με συμμορίες διακινητών και έχει άρα έχει πιθανότατα ένα επιπλέον κίνητρο για να τους γυρίζει πίσω. «Τέτοια υποστήριξη και συνεργασία τείνει να καταδείξει τον αποφασιστικό ρόλο που παίζουν υψηλόβαθμοι αξιωματούχοι της Ε.Ε. στη στέρηση ελευθερίας προσφύγων και μεταναστών, οι οποίοι θέλουν να διαφύγουν από τη Λιβύη», καταγγέλλει η οργάνωση, ζητώντας να διερευνηθεί ο ρόλος τους, επειδή «υπάρχουν βάσιμοι λόγοι να πιστεύουμε ότι τα άτομα αυτά μπορούν να καταλογιστούν ως ποινικώς υπεύθυνα».