Τα ιταλικά αυθαίρετα και οι «όψιμοι σωτήρες»

Η Ισκια είναι μόνον η τελευταία, προαναγγελθείσα τραγωδία. Η πλημμύρα και η κατολίσθηση στέρησαν τη ζωή σε δώδεκα ανθρώπους, ανάμεσά τους και τρία μικρά παιδιά. Οι τραυματίες σε σοβαρή κατάσταση είναι τέσσερις και διακόσιοι σαράντα άνθρωποι αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους.

Τις πρώτες ώρες μετά την τραγωδία, όπως ήταν φυσικό, όλο το βάρος δόθηκε στην παροχή πρώτων βοηθειών και την προσπάθεια εντοπισμού επιζώντων, η οποία ήταν δυσχερής λόγω των ακραίων καιρικών συνθηκών. Τώρα, όμως, ξεκίνησε η απόδοση των ευθυνών. Τα στοιχεία που αποδεικνύουν ότι δεν πρόκειται μόνο για φυσική καταστροφή, αλλά και για τεράστια ανθρώπινα λάθη, είναι σχεδόν αμέτρητα.

Στην περιφέρεια της Καμπανίας, όπου βρίσκεται το πανέμορφο νησί της Ισκια, τα κτίρια κατά 65% είναι αυθαίρετα. Δεν πρόκειται για συμπεράσματα των δημοσιογράφων, αλλά για δήλωση του γενικού εισαγγελέα της περιοχής, Λουίτζι Ριέλο, ο οποίος είπε ξεκάθαρα ότι «το να τα βάζει κάποιος με τη μοίρα είναι τουλάχιστον εκνευριστικό».

Στην Ισκια, παράλληλα, από το 1987 μέχρι το 2003, κατεδαφίστηκε λιγότερο από το 1% των κτιρίων που, σύμφωνα με δικαστικές αποφάσεις, δεν θα έπρεπε να είχαν χτιστεί ποτέ. Οι ευθύνες, δυστυχώς, βαραίνουν ολόκληρο το πολιτικό σύστημα. Ο Μπερλουσκόνι πρωτοστάτησε στις νομιμοποιήσεις αυθαιρέτων, αλλά και η Κεντροαριστερά δεν ύψωσε ποτέ τη φωνή, στα δέκα και πλέον χρόνια που κυβέρνησε και συγκυβέρνησε την Ιταλία, για να πετύχει μια σαφή αλλαγή πορείας.

Τα δε Πέντε Αστέρια, με τον Λουίτζι ντι Μάιο, πριν από τις εκλογές του 2018 αναφέρονταν σε «αυθαίρετα που οφείλονται σε οικονομική ανάγκη». Και ύστερα από λίγο, με πρωθυπουργό τον Τζουζέπε Κόντε, σύμφωνα με ιταλικές οργανώσεις για την προστασία του περιβάλλοντος, καθόρισαν με ακριβέστερο τρόπο τις διαδικασίες για τη νομιμοποίηση της παράνομης δόμησης.

Τώρα, όλοι σπεύδουν να δείξουν ότι είναι εχθροί της παρανομίας, των σπιτιών τα οποία φράζουν ρέματα, χτίζονται ακριβώς κάτω από λόφους που είναι έτοιμοι να θρυμματιστούν ή σε δρόμους υπερβολικά στενούς, στους οποίους το νερό φουσκώνει έπειτα από μία ώρα βροχής.

Ο Ιταλός νέος υπουργός Περιβάλλοντος, Τζιλμπέρτο Πικέτο Φρατίν, είπε ότι ο μόνος τρόπος για να καταπολεμηθεί το όλο φαινόμενο είναι να οδηγούνται στη φυλακή οι δήμαρχοι -και δημόσιοι λειτουργοί γενικότερα- που δίνουν άδειες για τα αυθαίρετα. O δε Βιντσέντσο ντε Λούκα, ο κεντροαριστερός περιφερειάρχης της ευρύτερης περιοχής της Νάπολης, τάχθηκε υπέρ της άμεσης κατεδάφισης όλων των κτιρίων που ανεγέρθηκαν αγνοώντας νόμους και περιβαλλοντικά κριτήρια.

Το μεγάλο ερώτημα, βέβαια, είναι αν πρόκειται για ειλικρινείς προβληματισμούς ή για θέληση αποποίησης κάθε ευθύνης και εξασφάλισης προβολής. Υπάρχει, βέβαια, και ο υπουργός Υποδομών, ο Ματέο Σαλβίνι, ο οποίος πήρε διαφορετική θέση από εκείνη του Φρατίν και ζήτησε «να βοηθηθούν πιο αποτελεσματικά οι δήμαρχοι, ώστε να καταπολεμήσουν τη γραφειοκρατία».

Το ότι ο όλος γραφειοκρατικός μηχανισμός στον ιταλικό Νότο είναι τεράστιος, αποτελεί γεγονός αδιαμφισβήτητο. Το θέμα, όμως, είναι αν οι δήμαρχοι πρέπει να βοηθηθούν για να υπερισχύσει η εφαρμογή του νόμου ή για να «ξεχαστεί» η παραβίασή του.

Ρεαλιστικά σκεπτόμενοι, ένα πρώτο ικανοποιητικό αποτέλεσμα θα ήταν η έναρξη πραγματικού διαλόγου της κυβέρνησης της Ρώμης με τις διάφορες περιφέρειες. Με στόχο, τουλάχιστον, την κατεδάφιση των σπιτιών που αποτελούν πραγματικό κίνδυνο για τους κατοίκους τους και ολόκληρο το κοινωνικό σύνολο.