Πότε θα δείξει πυγμή η Ε.Ε.;

Καταιγισμό επικρίσεων δέχτηκε χθες η Ευρωπαϊκή Επιτροπή σχεδόν από όλες τις πτέρυγες του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου για την αμφιλεγόμενη στάση της στο θέμα της άμεσης εφαρμογής του μηχανισμού του κράτους δικαίου, δηλαδή του κανονισμού που επιτρέπει στα θεσμικά όργανα της Ε.Ε., πρωτίστως στην ίδια την Κομισιόν, να σταματούν τις χρηματοδοτήσεις σε κράτη-μέλη της που παραβιάζουν το κράτος δικαίου.

Σε μια ασυνήθιστης διάρκειας συζήτηση για Ολομέλεια Ευρωκοινοβουλίου -διήρκεσε σχεδόν 2,5 ώρες-, την οποία τροφοδότησε η… ολόφρεσκη (είχε εκδοθεί το πρωί) και ξεκάθαρη απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου το οποίο απέρριψε τις προσφυγές Πολωνίας και Ουγγαρίας, δεν ήταν οι δύο χώρες-ταραξίες της Ε.Ε. που κάθισαν στο «εδώλιο», αλλά η Επιτροπή που κατηγορήθηκε από τους ευρωβουλευτές για τακτικισμούς και χρονοκαθυστερήσεις στο πάγωμα των χρηματοδοτήσεων. Κι αυτό γιατί ο επίμαχος κανονισμός έχει τυπικά τεθεί σε ισχύ από τον Ιανουάριο του 2021, αλλά η Κομισιόν δεν τον έχει χρησιμοποιήσει.

«Ευχαριστούμε για την ευρεία στήριξη της Κομισιόν στη νέα θεσμική αποστολή της», είπε ο επίτροπος Γιοχάνες Χαν που ανέλαβε τον άχαρο ρόλο (δεν παρέστη η πρόεδρος της Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν) υπεράσπισης της στάσης της Επιτροπής. Προσπαθώντας να απαντήσει στην κριτική των βουλευτών έκανε λόγο για την ανάγκη εφαρμογής του κανονισμού «με δίκαιο τρόπο και με ασφάλεια δικαίου». Πιο κοντά στο πνεύμα των ευρωβουλευτών, ο Γάλλος υπουργός Ευρωπαϊκών Υποθέσεων, Κλεμέντ Μπον, εκπροσωπώντας το Συμβούλιο και τη γαλλική προεδρία τόνισε ότι «η απόφαση του Δικαστηρίου είναι σαφής, πρέπει να επωμιστούμε τις θεσμικές ευθύνες μας, και εμείς ως προεδρία της Ε.Ε. τις πολιτικές ευθύνες μας».

Αν εξαιρέσει κανείς τους ευρωβουλευτές των ακροδεξιών ομάδων, και φυσικά τους Ούγγρους και Πολωνούς που παρενέβησαν, οι εκπρόσωποι όλων των ομάδων -Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα, Σοσιαλιστές, Renew, Πράσινοι, Αριστερά- απαίτησαν από την Κομισιόν να συμμορφωθεί πλήρως στην απόφαση του Ευρωδικαστηρίου και να προχωρήσει στη διακοπή των χρηματοδοτήσεων προς Ουγγαρία και Πολωνία, αξιοποιώντας τη θεσμική εξουσία που της δίνει ο κανονισμός για την αιρεσιμότητα του κράτους δικαίου. «Τέρμα τα λόγια, δεν είμαστε λέσχη συζητήσεων, άνθρωποι με σάρκα και οστά, πρόσφυγες, ΛΟΑΤΚΙ είναι θύματα διώξεων και διακρίσεων», είπε η Μάλιν Μπιορκ εκ μέρους της GUE/NGL, ενώ ο Ντάνιελ Φρόιντ των Πρασίνων χαρακτήρισε «πολιτική αποτυχία της Ε.Ε. το να εκταμιεύει 17 εκατ. ευρώ τη μέρα εδώ και ένα χρόνο η Ε.Ε. προς την κυβέρνηση Ορμπαν για να καταστρατηγεί δικαιώματα πολιτών».

Αυτά στο Στρασβούργο. Στη Βουδαπέστη και στη Βαρσοβία οι κυβερνήσεις Ορμπαν και Μοραβιέτσκι χαρακτήρισαν «κατάχρηση εξουσίας» την απόφαση του Ευρωδικαστηρίου και τον ίδιο τον κανονισμό για το κράτος δικαίου.

Οσο για την ίδια την απόφαση του Ευρωδικαστηρίου, που απέρριψε τις προσφυγές Ουγγαρίας και Πολωνίας, αν και αναμενόμενη, σχεδόν αιφνιδίασε με τη σαφήνεια και την κατηγορηματικότητά της. «Ο μηχανισμός (σ.σ. του κράτους δικαίου) θεσπίστηκε επί της προσήκουσας νομικής βάσης, σέβεται τα όρια των αρμοδιοτήτων που αποδίδονται στην Ενωση, καθώς και την αρχή της ασφάλειας δικαίου», αναφέρει η απόφαση.

Η πρόεδρος της Κομισιόν, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, υποδέχτηκε την απόφαση θερμά μεν, αλλά και με μια αναφορά που προδίδει ροκάνισμα χρόνου, τουλάχιστον μέχρι τον Απρίλιο, οπότε αναμένονται εκλογές στην Ουγγαρία. «Η Επιτροπή θα αναλύσει τώρα με προσοχή το σκεπτικό των αποφάσεων και τις πιθανές συνέπειές τους στα επόμενα βήματα».

Ποιες είναι οι συνέπειες, τουλάχιστον σύμφωνα με το γράμμα του κανονισμού; Οτι πόροι 36 δισ. ευρώ του Ταμείου Ανάκαμψης προς την Πολωνία και 7 δισ. ευρώ προς την Ουγγαρία θα παραμείνουν παγωμένοι, μέχρι να διαπιστωθεί άρση των παραβιάσεων των αρχών του κράτους δικαίου. Και το ίδιο μπορεί να ισχύσει για τα κονδύλια του κοινοτικού προϋπολογισμού. Είναι πολλά τα λεφτά και είναι βέβαιο ότι θα βάλουν την Ε.Ε. σε μία από τις ισχυρότερες θεσμικές δοκιμασίες της ιστορίας της.