Ευρωπαϊκά τείχη στους πρόσφυγες

Νόμιμοι και ασφαλείς διάδρομοι για απομάκρυνση και μετεγκατάσταση των λίγων Αφγανών προσφύγων που λαμβάνουν επιλεκτικά (αν όχι με το σταγονόμετρο) ανθρωπιστική βίζα, επειδή συνεργάστηκαν με θεσμούς και χώρες της Ε.Ε. στο Αφγανιστάν και είναι «ηθικό καθήκον» να διασωθούν από τους Ταλιμπάν.

Θωράκιση των εξωτερικών συνόρων της Ε.Ε. για να αποτραπούν στη θεωρία (και να αναχαιτιστούν στην πράξη, αν χρειαστεί) μαζικά κύματα ξεριζωμένων Αφγανών, προκειμένου να μην επαναληφθεί η χαοτική προσφυγική κρίση του 2015-16.

Πακτωλός χρημάτων αφενός για να βοηθούν οι Αφγανοί εντός της πατρίδας τους και αφετέρου για να ενισχυθούν υπάρχοντες ή να στηθούν νέοι καταυλισμοί σε χώρες της κεντρικής Ασίας, οι οποίες γειτονεύουν με το Αφγανιστάν κι όπου θα καθηλωθούν οι συντριπτικά περισσότεροι Αφγανοί πρόσφυγες που έχουν διαφύγει ή θα καταφέρουν τώρα (;) να διαφύγουν μαζικά από τη χώρα τους, αλλά πρέπει να εμποδιστούν πάση θυσία να έρθουν στην Ευρώπη. Γι’ αυτούς το «ηθικό καθήκον» διάσωσης πάει περίπατο. Κοινώς, είτε να κάτσουνε στ’ αυγά τους με τα λεφτά που τους δίνουμε ως ελεημοσύνη, είτε να πάνε να… πνιγούν. Κυριολεκτικά και μεταφορικά.

Δυστυχώς, κάπως έτσι συμπυκνώνεται το αρχικό σχέδιο της Ε.Ε. για την αντιμετώπιση της εν εξελίξει ανθρωπιστικής τραγωδίας στο Αφγανιστάν. Πρέπει άμεσα να δημιουργηθούν «νόμιμες και ασφαλείς δίοδοι παγκοσμίως, οργανωμένες από μας, τη διεθνή κοινότητα, για όσους χρειάζονται προστασία» δήλωσε το Σάββατο η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, κατά την επίσκεψή της μαζί με τον πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Σαρλ Μισέλ, και τον Ισπανό πρωθυπουργό, Πέδρο Σάντσεθ, σε μία από τις δύο στρατιωτικές βάσεις, τις οποίες παραχώρησε εθελοντικά η Ισπανία για να μετατραπούν σε διαμετακομιστικούς κόμβους Αφγανών προσφύγων που εργάστηκαν για λογαριασμό της Ε.Ε. και των ΗΠΑ και θα μεταφερθούν εκεί προσωρινά, προτού μετεγκατασταθούν σε άλλα κράτη.

Η πρόεδρος της Κομισιόν σκοπεύει να θέσει το ζήτημα της δημιουργίας διαδρόμων στη σύνοδο κορυφής της G7 (που ορίστηκε τελικά για αύριο Τρίτη), ζητώντας από χώρες της Ε.Ε. και μη να υποδεχτούν Αφγανούς πρόσφυγες.

Εξήγγειλε παράλληλα αύξηση της ευρωπαϊκής χρηματοδότησης για ανθρωπιστική βοήθεια προς το Αφγανιστάν, καθώς και άρρηκτη σύνδεση των κονδυλίων για αναπτυξιακή βοήθεια με αυστηρούς όρους σεβασμού των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, ειδικά των γυναικών.

Το μεταναστευτικό και προσφυγικό ζήτημα είναι «ακανθώδες» και «δύσκολο» στους κόλπους του ευρωπαϊκού μπλοκ, τόνισε από την πλευρά του ο Μισέλ, παραπέμποντας σε «συνεργασίες με τρίτες χώρες», οι οποίες θα βρεθούν «στην καρδιά της συζήτησής μας εντός Ε.Ε. Πρέπει να υιοθετήσουμε στρατηγικές που να διασφαλίζουν ότι η μετανάστευση είναι δυνατή με οργανωμένο και συνεπή τρόπο». Και για όποιον δεν κατάλαβε, «χρειάζεται να βρούμε αυτή την ισορροπία ανάμεσα στην αξιοπρέπεια της Ε.Ε. και τη δυνατότητα να υπερασπίζεται τα συμφέροντά της».

Αρνηση της Αυστρίας

«Δεν θα πρέπει να επαναληφθούν τα λάθη του 2015 και δεν θα πρέπει να περιμένουμε μέχρι να φτάσουν άνθρωποι στα εξωτερικά μας σύνορα» υπογράμμισε δε με νόημα η Ευρωπαία επίτροπος Εσωτερικών Υποθέσεων, Ιλβα Γιόχανσον. Η Αυστρία πάντως δεν θα πάρει ούτε μισό Αφγανό πρόσφυγα, ξεκαθάρισε χθες ο μισαλλόδοξος καγκελάριος της Αυστρίας, Σεμπάστιαν Κουρτς, τονίζοντας πως η χώρα του έχει ήδη δεχτεί «δυσανάλογα» πάνω από 40.000 Αφγανούς τα τελευταία χρόνια.

Ενδεικτικό του ευρύτερου κλίματος αβάσταχτης απανθρωπιάς το ενδεχόμενο, μέσα στην αναμπουμπούλα, η Βρετανία του Μπόρις Τζόνσον να βρει ευκαιρία να υλοποιήσει το στήσιμο εξωχώριων κέντρων υποδοχής και ταυτοποίησης Αφγανών αιτούντων άσυλο, και δη σε Τουρκία και Πακιστάν, σύμφωνα τουλάχιστον με χθεσινό ρεπορτάζ της «Guardian». Αμφότερες οι χώρες πάντως έχουν ήδη λάβει τα μέτρα τους και υψώνουν αντιπροσφυγικά τείχη: η πρώτη τσιμεντένιο στα σύνορά της με το Ιράν, η δεύτερη συρμάτινο στα σύνορά της με το Αφγανιστάν.

Σκληρή στάση, με επίκεντρο τη βοήθεια προς τα γειτονικά κράτη της περιοχής ώστε να συγκρατηθούν εκεί τα όποια προσφυγικά ρεύματα, τηρούν επίσης Γαλλία και Γερμανία - πόσο μάλλον που στη δεύτερη οι Χριστιανοδημοκράτες της απερχόμενης Ανγκελα Μέρκελ βρέθηκαν χθες, έστω σε μία δημοσκόπηση (της INSA για λογαριασμό της «Bild»), να βουλιάζουν σε ιστορικό χαμηλό, ισοψηφώντας πρώτη φορά από το 2017 με τους Σοσιαλδημοκράτες στο 22%.

Τηλεφωνική κρυάδα από τον Ταγίπ Ερντογάν εισέπραξαν πάντως και η Γερμανίδα καγκελάριος και ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, με τον Τούρκο πρόεδρο να επαναλαμβάνει πως η χώρα του αδυνατεί να αναλάβει περισσότερους πρόσφυγες και να πετάει το μπαλάκι από τη μία στο Ιράν, ως κύρια πύλη εισόδου Αφγανών ξεριζωμένων, με το οποίο βρίσκεται σε συνομιλίες, όπως είπε, κι από την άλλη στην ίδια την Ε.Ε., προειδοποιώντας πως θα ήταν «μη ρεαλιστικό» να έχει επιπλέον προσδοκίες από την Αγκυρα όσο η ευρωτουρκική συμφωνία του 2016 για τους Σύρους πρόσφυγες δεν έχει πλήρως εφαρμοστεί.

Ατμόσφαιρα κινδύνου

Κι ενώ καλλιεργείται τεχνηέντως η ατμόσφαιρα ενός δήθεν επαπειλούμενου κινδύνου να πλημμυρίσει πάλι η Ευρώπη με αλλοδαπούς και αλλόθρησκους, οι καθ’ ύλην αρμόδιοι δεν έχουν τέτοια εικόνα. «Δεν βλέπουμε αυτή τη στιγμή μια μεγάλη έξοδο προσφύγων από το Αφγανιστάν» δήλωσε στην «Guardian» εκπρόσωπος της Yπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες.

«Είναι διάχυτη αυτή τη στιγμή μια λανθασμένη αντίληψη πως κανείς δεν μπορεί να σταματήσει απελπισμένους ανθρώπους να εγκαταλείψουν τη χώρα. Αυτό απλώς δεν είναι αλήθεια, αν επαναπροωθηθούν πίσω στα σύνορα» υποστηρίζει τώρα σε συνεντεύξεις του ο εμπνευστής της επίμαχης ευρωτουρκικής συμφωνίας Γκέραλντ Κνάους, αμφιβάλλοντας για το κατά πόσο οι συνθήκες σήμερα επιτρέπουν μια αναβίωση της κρίσης του 2015-16.

«Το 2021 τα κράτη ελέγχουν τα σύνορά τους με ισχύ και βαναυσότητα που δεν είχαν το 2015» σημειώνει, παρατηρώντας επίσης ότι, παρά τα δίκτυα διακινητών, οι Ταλιμπάν ελέγχουν πια ολοκληρωτικά τα εξωτερικά σύνορα του Αφγανιστάν καθιστώντας αδύνατη τη μαζική φυγή αμάχων. Για πιθανή «αυτοεκπληρούμενη προφητεία» προειδοποιεί δε μέσω του Associated Press ο γ.γ. του Νορβηγικού Συμβουλίου για τους Πρόσφυγες, Γιαν Εγκελαντ, επισημαίνοντας πως πολλά εξαρτώνται από το αν οι Ταλιμπάν θα επιτρέψουν να συνεχιστεί το ανθρωπιστικό και αναπτυξιακό έργο στην πολύπαθη χώρα.