Ενα προσωπικό μανιφέστο που παραμένει επίκαιρο

Συνέντευξη με τον Ηλία Κυριαζή, με αφορμή την επανέκδοση του «Manifesto»

Από τα πιο επιδραστικά και δημοφιλή σύγχρονα ελληνικά κόμικς υπήρξε αναμφίβολα το «Manifesto» του Ηλία Κυριαζή. Σήμερα, δώδεκα χρόνια μετά την έναρξη της δημοσίευσής του στο περιοδικό «Εννέα» της «Ελευθεροτυπίας», ο δημιουργός του αποφάσισε να το επανακυκλοφορήσει σε μια επίτομη έκδοση με έξτρα υλικό και να το χρηματοδοτήσει με τη μέθοδο του crowdfunding.

Πώς αποφάσισες να επανεκδόσεις το «Μανιφέστο» τόσα χρόνια μετά την αρχική έκδοση;

Πάντα φλέρταρα με την ιδέα μια συγκεντρωτικής έκδοσης. Η αφορμή για να τη βάλω μπρος ήταν η διαπίστωση ότι οι παλιότερες είναι πια εξαντλημένες. Είχα και την εμπειρία με το crowdfunding, οπότε άρχισα να το οργανώνω και να στήνω «την έκδοση των ονείρων μου».

Γιατί «Μανιφέστο»; Αποτελεί κάποια προσωπική δήλωση ή τι άλλο;

Τότε που το βάφτισα το έβλεπα ως μια δήλωση για τα κόμικς που θέλω να δω και από μένα και από άλλους. Σε ένα περιβάλλον που από τα κόμικς περίμενε μόνο δύο πράγματα, είτε χιούμορ είτε δράση/φαντασία, ήθελα να πω ότι υπάρχει χώρος για καθημερινές, ανθρώπινες ιστορίες. Τώρα πια θα διάλεγα έναν λιγότερο πομπώδη τίτλο, βέβαια.

Πολλοί θεωρούν ότι ο Βίκτωρας, ο πρωταγωνιστής του βιβλίου, είναι το alter ego σου και τα υπόλοιπα πρόσωπα είναι η παρέα σου και άνθρωποι από τον χώρο των κόμικς. Ισχύει κάτι τέτοιο;

Πολλές φορές παίρνω έμπνευση από άτομα και καταστάσεις γύρω μου, αλλά αυτό είναι απλά ένα σημείο έναρξης. Αυτό που καταλήγει στο χαρτί θα πρέπει να εκλαμβάνεται από το κοινό ως προϊόν μυθοπλασίας.

Ο μη υποψιασμένος αναγνώστης θα μπορούσε να υποθέσει ότι το βιβλίο ασχολείται με την πολιτική. Ωστόσο, εσύ κατά κανόνα αποφεύγεις την άμεση πολιτική πραγματικότητα. Δεν θεωρείς αναγκαίο ορισμένες φορές να πάρει ο καλλιτέχνης σαφή θέση απέναντι στα πράγματα;

Δεν καταλαβαίνω πώς θα μπορούσε κάποιος να φτάσει σ’ αυτό το συμπέρασμα. Αν εννοείς λόγω τίτλου, τότε θα το έβρισκα πολύ επιπόλαιο συμπέρασμα από την πλευρά του. Οσον αφορά την ερώτησή σου, κατηγορηματικά όχι. Ο καλλιτέχνης θα μιλήσει γι’ αυτό που θέλει. Δεν κάνω, ας πούμε, γελοιογραφίες σε εφημερίδα για να οφείλω να σχολιάσω την επικαιρότητα. Και η εξ ορισμού εφήμερη φύση της «επικαιρότητας» δεν με έλκει σαν θέμα. Οταν και αν μιλήσω για πολιτική, το πιο πιθανό είναι να το κάνω με μια ιστορική ματιά, για γεγονότα από τα οποία υπάρχει μια χρονική απόσταση.

Συχνά στα κόμικς σου υπάρχει μια χιουμοριστική διάσταση και μια διάχυτη ειρωνεία (π.χ. «Blood Opera», «Blast») ενώ κάποια άλλα είναι πιο «μελαγχολικά» (π.χ. «Melody», «Elysium»). Είναι θέμα προσωπικής διάθεσης την εποχή της δημιουργίας ή πειραματισμού σε κάθε είδος;

Συνήθως το θέμα καθορίζει το ύφος, αλλά πολύ συχνά μετά από ένα «βαρύ» project νιώθω την ανάγκη να κάνω κάτι πιο «ελαφρύ», και το αντίστροφο. Πάντα έχω τρεις-τέσσερις ιδέες στην άκρη, οπότε διαλέγω να ασχοληθώ με αυτή που το ύφος της ταιριάζει καλύτερα στη διάθεσή μου.

Γιατί επέλεξες τη μέθοδο του crowdfunding για την έκδοση του βιβλίου σου; Πόσο εξοικειωμένο είναι το ελληνικό κοινό με κάτι τέτοιο;

Δεν έχουμε πια και πολλές επιλογές. Ειδικά για μια έκδοση που θέλεις να γίνει όπως τη θέλεις εσύ. Ή από την τσέπη σου (αστείο) ή crowdfunding. Οσο για την εξοικείωση, σίγουρα καλύτερα από όταν πριν από δύο χρόνια έκανα το «Elysium Online» μ’ αυτόν τον τρόπο αλλά και πάλι είναι πολλοί που τους φαίνεται ξένο και περίπλοκο.

Τα τελευταία χρόνια συνεργάζεσαι με αμερικανικούς εκδοτικούς οίκους όλο και περισσότερο. Φταίει η εγχώρια κρίση ή θα έκανες αυτό το «ταξίδι» έτσι κι αλλιώς;

Αρχικά ήταν η επιθυμία μου για κάτι καλύτερο που με έσπρωξε έξω. Η κρίση ήταν αυτή που σιγούρεψε ότι δεν θα μπορούσα να γυρίσω πίσω. Από το τέλος του «Manifesto», το 2008, νομίζω πως δεν έχω κάνει ούτε μια δουλειά για ελληνικό έντυπο.

Ποιες είναι οι απαιτήσεις των Αμερικανών συγκριτικά με τους Ελληνες εκδότες; Κάνεις κάτι διαφορετικά απ’ ό,τι θα έκανες στην Ελλάδα, όταν πρόκειται να κυκλοφορήσει στις ΗΠΑ;

Προφανώς οι απαιτήσεις είναι πολύ υψηλότερες. Και σε καλλιτεχνικές ικανότητες και σε επαγγελματισμό. Και φυσικά αντιμετωπίζει κανείς πολύ περισσότερο ανταγωνισμό. Τα δικά μου κόμικς ποτέ δεν ήταν ιδιαίτερα ελληνοκεντρικά, οπότε δεν χρειάστηκε να κάνω πολλές αλλαγές στη θεματολογία ή στο ύφος μου για να δουλέψω έξω. Χρειάστηκε όμως -χρειάζεται ακόμα- να βελτιώσω πολύ την ποιότητα της δουλειάς μου για να μπορεί να σταθεί.

Εχοντας ξεκινήσει την καριέρα σου από τα fanzines, και μάλιστα τα συνεργατικά, πώς αντιμετωπίζεις τη ραγδαία ανάπτυξή τους τα τελευταία χρόνια;

Για την ακρίβεια, ξεκίνησα με το «9» και τα fanzines (που δεν βρίσκω σωστό τον όρο, προτιμώ «minicomics») ήρθαν αργότερα. Ηταν κάτι που έκανα με τους φίλους μου για να ξεδίνω, το «9» ήταν η δουλειά και το «Subart» το χόμπι. Η σχέση μου με τον χώρο τελείωσε με τη διάλυση της συγκεκριμένης παρέας και κάπου έχασα επαφή με τις εξελίξεις. Αν συμβαίνει ραγδαία ανάπτυξη, όπως λες, αυτό μόνο καλό είναι. Μακάρι από αυτή τη φάση να βγουν νέοι δημιουργοί που να κάνουν πράγματα πέρα των fanzines.

Είσαι εκπρόσωπος της νεότερης γενιάς δημιουργών κόμικς, δεν έχεις κλείσει ακόμα τα σαράντα. Με ποιους Ελληνες δημιουργούς θεωρείς πώς ανήκετε στο ίδιο «ρεύμα», έχετε το ίδιο κοινό;

Δεν νομίζω ότι είμαι ο καταλληλότερος για να με κατατάξω σε κάποιο «ρεύμα». Θα μπορούσα να πω ότι καλλιτεχνικά με τον Μιχάλη Διαλυνά έχουμε πολλές κοινές ευαισθησίες.

Πώς αντιμετωπίζεις την κατάσταση των ελληνικών ενήλικων κόμικς; Η κρίση τα κατέστρεψε ή τα ανέδειξε; Ποιο το μέλλον τους;

Οσο και θετικός να θέλει να είναι κανείς, το να ισχυριστεί ότι η κρίση ανέδειξε τα κόμικς είναι τρελό. Η κρίση είχε καταστροφικές επιπτώσεις στην αγορά των κόμικς. Το αν η σκηνή θα έχει κάποιο μέλλον και αν θα ανακάμψει ποτέ, θα εξαρτηθεί από την πορεία της χώρας. Αυτό σε εμπορικό επίπεδο. Οι καλλιτέχνες όμως δεν παύουν να δημιουργούν. Τα ίδια άτομα που έκαναν κόμικς στις «καλές εποχές», τώρα κάνουν δέκα φορές καλύτερα κόμικς για τις αγορές του εξωτερικού. Το μόνο που μένει είναι το ελληνικό κοινό τους να τους αναζητήσει.

MANIFESTO RELOADED

Η επίτομη έκδοση του «Manifesto» αναμένεται να κυκλοφορήσει μέσα στον Μάρτιο και στηρίζεται αποκλειστικά στην εθελοντική χρηματοδότηση και συνεισφορά των μελλοντικών αναγνωστών της με τη μέθοδο του crowdfunding. Στο www.indiegogo.com αναζητήστε το «Manifesto», στηρίξτε το οικονομικά με όποιο ποσό επιθυμείτε και αποκτήστε το βιβλίο υπογεγραμμένο, μόνο του ή σε συνδυασμό με άλλα, αποκτήστε πρόσβαση σε ψηφιακό υλικό, πρωτότυπες σελίδες και σκίτσα κ.ά. Η καμπάνια ολοκληρώνεται στις 14 Φεβρουαρίου.

O Ηλίας Κυριαζής γεννήθηκε το 1978. Εχει σπουδάσει interior design και έχει εργαστεί κατά το παρελθόν ως storyboarder και animator. Μετά τη βράβευσή του στον πρώτο διαγωνισμό κόμικς του περιοδικού «9», δημιούργησε για το περιοδικό τις σειρές Manifesto, Blood Opera, Σε Βλέπω, Blockbuster, Ενα Τσιγάρο Χρόνος κ.ά. Ηταν συνδημιουργός του περιοδικού Subart, του Blast κ.ά., σχεδιαστής της σειράς Στη Μέση ο Μανώλης, δημιουργός του Girl on Girl κ.ά. Στις ΗΠΑ έχουν δημοσιευτεί έργα του από την Dark Horse (Jared), από την DC/Zuda (Melody), έχει συνεργαστεί με τον Scott Lobdell στα Galaxy Quest: Global Warning και Ghostbusters: Displaced Aggression, ενώ στα αγγλικά έχουν κυκλοφορήσει και τα Falling For Lionheart (κυκλοφόρησε και στα ελληνικά ως Μια Καρδιά για τον Λεοντόκαρδο), The Iliad in 16 Pages, Elysium Online κ.ά. Σε λίγες μέρες ξεκινά η κυκλοφορία της σειράς Secret Identities, την οποία θα σχεδιάζει για την Image Comics. Εχει επανειλημμένα βραβευτεί στα ετήσια βραβεία του Comicdom.