Από σήμερα ζούμε με πίστωση από τη Γη

Για μια ακόμη χρονιά οι άνθρωποι έχουν ήδη καταναλώσει όσα μπορεί να παράξει ο πλανήτης σε ένα χρόνο και ζουν «με πίστωση». Αυτό τονίζει το διεθνές ερευνητικό ίδρυμα Global Footprint Network, με έδρα το Όκλαντ της Καλιφόρνιας, που μετρά κάθε χρόνο το οικολογικό αποτύπωμα του ανθρώπου στον πλανήτη και τις συνέπειές του.

Για το 2017, η μέρα που ορίζει αυτό το όριο ξεπεράσματος των γήινων πόρων είναι η 2α Αυγούστου.

Όπως τονίζουν οι επιστήμονες, αυτή η ημέρα του «ξεπεράσματος της Γης» κάθε χρόνο επέρχεται όλο και πιο νωρίς.

Το 1985 η ημερομηνία αυτή έπεφτε στις 5 Νοεμβρίου, το 1998 κατέβηκε στην 1η Οκτωβρίου, το 2009 ακόμη περισσότερο, στις 20 Αυγούστου.

Εάν διατηρηθεί ο ρυθμός τούτος, το 2030 θα έχουμε ανάγκη από δύο πλανήτες για να καλύψουν τις ανάγκες μας.

Στις αιτίεςς συμπεριλαμβάνονται η δημογραφική αύξηση μεν, αλλά και ο όλο και πιο «λαίμαργος» σε κατανάλωση φυσικών πηγών τρόπος ζωής μας, που βασίζεται όλο και περισσότερο στην ενέργεια από ορυκτά καύσιμα (άνθρακας, πετρέλαιο, φυσικό αέριο).

Για το υπόλοιπο του έτους 2017, για να συνεχίσουμε να τρώμε, να πίνουμε και να θερμαινόμαστε και να μετακινούμαστε, θα πρέπει να υπερεκμεταλλευθούμε τα οικοσυστήματα του πλανήτη και να θέσουμε σε κίνδυνο την δυνατότητα ανανέωσης και αναπαραγωγής τους.

Το Global Footprint Network, με βάση 15.000 δεδομένα που έχουν συλλεγεί από τον ΟΗΕ, μετρά την εκμετάλλευση των φυσικών πόρων της Γης, με γνώμονα την βιο-ικανότητα του πλανήτη, δηλαδή τη δυνατότητά του να ανανεώνει τις πηγές του και να απορροφά τα αέρια που προκαλούν το φαινόμενο του θερμοκηπίου.

Σύμφωνα με τους υπολογισμούς αυτούς, η κατανάλωση όλης της ανθρωπότητας ξεπερνά το 70%των διαθέσιμων πηγών. Με άλλα λόγια χρειάζεται το ισοδύναμο ενός 1,7 του πλανήτη μας για να ικανοποιήσει τις ανάγκες του σύγχρονου ανθρώπου.

Τι σημαίνει αυτό;

Σημαίνει ότι κόβουμε δέντρα με ρυθμό πολύ μεγαλύτερο από αυτόν που απαιτείται για να μεγαλώσουν, ψαρεύουμε πολύ πιο περισσότερα ψάρια από τις θάλασσες απ' όσα γεννιούνται κάθε χρόνο και εκλύουμε πολύ περισσότερο άνθρακα στην ατμόσφαιρά μας απ' όσον τα δάση κι οι ωκεανοί μας δύνανται να απορροφήσουν.

Και οι αρνητικές συνέπειες αυτής της υπερκατανάλωσης ήδη είναι ορατές και αισθητές: αποψίλωση δασών, ελάττωση της βιοποικιλότητας, λειψυδρία, οξίνιση των ωκεανών, εδαφικές διαβρώσεις, υπερσυσσώρευση απορριμάτων, ή αύξηση της συγκέντρωσης διοξειδίου του άνθρακα στην ατμόσφαιρα.

Να σημειωθεί ότι ενώ έως το 1961, η Γη παρήγαγε περισσότερο φυσικό πλούτο, με το ένα τέταρτο των πηγών της να μην έχουν καταναλωθεί, ο πλανήτης άρχισε να γίνεται ελλειμματικός στις αρχές του 1970.

Λιγότερο και περισσότερο υπεύθυνοι

Να σημειωθεί πάντως ότι δεν είναι όλοι άνθρωποι εξίσου υπεύθυνοι για την καταστροφή.

Σύμφωνα με τα στοιχεία, όταν οι Αυστραλοί ή οι Αμερικανοί χρειάζονται πάνω από πέντε πλανήτες για να συντηρήσουν το επίπεδο διαβίωσής τους, οι Γάλλοι έχουν ανάγκη από τρεις, ενώ οι Κινέζοι από 2,1, οι Ινδοί για παράδειγμα χρειάζονται 0,6 πλανήτες.

Αντίστοιχα, οι Ιάπωνες έχουν ανάγκη από επτά φορές τη χώρα τους για να ικανοποιήσουν τις τρέχουσες καταλωτικές ανάγκες τους, οι Ιταλοί και οι Βρετανοί τέσσερις φορές.

Πράγμα που σημαίνει ότι το οικολογικό αποτύπωμα των αναπτυγμένων χωρών είναι πέντε φορές μεγαλύτερο από εκείνο των φτωχών κρατών.

Υπάρχει ελπίδα;

Για να μπορέσει να αναστραφεί αυτή η καταστροφική τάση, πρώτο και βασικό βήμα είναι να περιορίσουμε τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου, που μόνον αυτά αποτελούν το 60% του παγκόσμιου οικολογικού αποτυπώματος.

Επίσης, για να διατηρήσουμε την αύξηση της παγκόσμιας θερμοκρασίας κάτω των δύο βαθμών Κελσίου, όπως προβλέπει και η Συμφωνία του Παρισιού για το κλίμα, η ανθρωπότητα, θα πρέπει να απελευθερωθούμε οριστικά από τα ορυκτά καύσιμα πριν από το 2050.

Σημαντική είναι και μείωση του διατροφικού αποτυπώματος, με τον τερματισμό της αποψίλωσης των δασών, τη μείωση των προϊόντων ζωικής προέλευσης και τη στροφή προς περισσότερο αειφόρους τρόπους παραγωγής, όπως τα βιολογικά προϊόντα και η αγρο-οικολογία.

Αισιόδοξα σημάδια

Παρά τα αρνητικά στοιχεία, τόσο το Global Footprint Network όσο και το WWF αφήνουν μια αχτίδα αισιοδοξίας:

Αυτή προκύπτει από το γεγονός ότι το οικολογικό αποτύπωμα ανά κάτοικο των ΗΠΑ έχει μειωθεί κατά 20% από το 2005 (έτος που είχε φθάσει στο υψηλότερο σημείο του) έως το 2013, που έχουμε τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία.

Αυτό οφείλεται στη μείωση της εκπομπής αερίων άνθρακα και παρά την οικονομική ανάκαμψη.

Ταυτόχρονα, η Κίνα, η χώρα που παρουσιάζει υψηλότατους ρυθμούς ανάπτυξης και υπήρξε αυτή που παρουσιάζει ίσως το μεγαλύτερο εθνικό οικολογικό αποτύπωμα, αναπτύσσει μαζικά τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και μειώνει την εσωτερική κατανάλωση άνθρακα.