Ήλιος: Επτά μύθοι που μοιάζουν αλήθειες

Καλοκαίρι, θάλασσα, κολύμπι, αλλά και ηλιοθεραπεία έστω με μέτρο είναι τα τελευταία χρόνια όροι απόλυτα συνδεδεμένοι. Ωστόσο, όσον αφορά τον ήλιο και τους κινδύνους που ελλοχεύον από την έκθεση σε αυτών, υπάρχει μια σειρά από μύθους, που τείνουν στο μυαλό των περισσότερων από εμάς να μοιάζουν με αυταπόδεικτες αλήθειες.

Για παράδειγμα, οι περισσότεροι πιστεύουν πως η σκιά και η συννεφιά προστατεύουν αποτελεσματικά από τον ήλιο ή ότι εφόσον φοράμε αντηλιακό ή είμαστε μέσα στο νερό δεν είναι δυνατό να καούμε.

Τι λένε όμως οι ειδικοί;

Ο δερματολόγος-αφροδισιολόγος Μάρκος Μιχελάκης, που μίλησε στο ΑΠΕ/ΜΠΕ παραθέτει 7 μύθους για την ηλιοπροστασία που όλοι τείνουμε να υιοθετούμε, διότι κάνουν τη ζωή μας πιο εύκολη το καλοκαίρι, αλλά θέτουν σε κίνδυνο το δέρμα μας.

1. Το κοκκίνισμα είναι απαραίτητο για να μαυρίσουμε

Λάθος. Το κοκκίνισμα είναι η πρώτη συνέπεια από την υπερβολική έκθεση στην UV και όχι προϋπόθεση μαυρίσματος. Συνιστά ένδειξη βλάβης του δέρματος από τον ήλιο, όπως μαυρίζει το κρέας όταν το ψήνουμε στον φούρνο.

2. Ο ήλιος «καίει» μόνο 12 με 3 το μεσημέρι

Η υπεριώδης ακτινοβολία Α (UVA), η οποία ευθύνεται για τη φωτογήρανση (ρυτίδες, κηλίδες κ.λπ.), είναι σταθερή καθ' όλη τη διάρκεια της ημέρας. 

Διακύμανση παρουσιάζει η υπεριώδης ακτινοβολία Β (UVB) η οποία συνδέεται με το κακόηθες μελάνωμα (την πιο επιθετική μορφή καρκίνου του δέρματος) και έχει τη μέγιστη έντασή της το μεσημέρι και νωρίς το απόγευμα.

Το δέρμα μας όμως χρειάζεται προστασία και από τις δύο, γι' αυτό συστήνεται αποφυγή της έκθεσης στον ήλιο το μεσημέρι.

3. Μέσα στο νερό δεν καιγόμαστε

Συχνά πιστεύουμε ότι όταν κολυμπάμε ή βρισκόμαστε απλώς μέσα στο νερό, επειδή αισθανόμαστε και δεν αντιλαμβανόμαστε τις επιδράσεις της UV στο δέρμα, είμαστε ασφαλείς. 

Η αλήθεια είναι ότι το έγκαυμα το αντιλαμβανόμαστε 2-6 ώρες αργότερα (το βράδυ) όταν ξαφνικά το δέρμα κοκκινίζει και νιώθουμε ζεστό. 

Αυτό οφείλεται στο ότι χρειάζεται χρόνος έως ότου ενεργοποιηθούν οι αισθητήριοι μηχανισμοί του δέρματος, που μας «ενημερώνουν» για τη δερματική βλάβη του εγκαύματος.

4. Στη σκιά δεν χρειάζεται αντηλιακό

Επίσης λάθος. Η ηλιακή ακτινοβολία αντανακλάται από το νερό, την άμμο, τα τζάμια και όλες τις λείες επιφάνειες, ενώ τα δέντρα και οι ομπρέλες δεν απορροφούν τελείως την ηλιακή ακτινοβολία. 

Ούτε τα σύννεφα την απορροφούν, αφού τα διαπερνά σε ποσοστό πάνω από 80%. Συνεπώς, όποιος βρίσκεται σε υπαίθριους χώρους το καλοκαίρι, πρέπει να φορά αντηλιακό.

5. Καλύτερα αντηλιακά είναι αυτά με SPF 50

Οι διαφορές στην προστασία που παρέχουν τα αντηλιακά δεν είναι τόσο μεγάλες. Ένα καλό αντηλιακό με δείκτη προστασίας (SPF) 15 δεσμεύει το 93% της υπεριώδους ακτινοβολίας (UV) του ήλιου, ένα με SPF 30 το 97% και ένα με SPF 50 το 98%. 

Βεβαίως, όλα αυτά ισχύουν με δύο προϋποθέσεις: 

α) Χρησιμοποιείται επαρκής ποσότητα και 

β) Δεν καθόμαστε κάποιος με τις ώρες στον ήλιο. 

Πρέπει να κατανοήσουμε ότι όποιος μαυρίζει από τον ήλιο, έχει υποστεί δερματικές βλάβες, επομένως το μαύρισμα δεν πρέπει να αποτελεί στόχο των θερινών διακοπών.

6. Αντηλιακό βάζουμε μόνο τα εκτεθειμένα σημεία του σώματος

Αυτό ισχύει μόνο όταν φοράει κάποιος ρούχα από ύφασμα με ειδικά αντηλιακά φίλτρα. 

Τα κοινά ρούχα απορροφούν την UV όσο και ένα αντηλιακό με SPF κάτω από 10, δηλαδή αφήνουν μεγάλο μέρος της να περνάει στο δέρμα. 

Πιο απορροφητικά είναι τα σκούρα υφάσματα με σφιχτή πλέξη (όταν τα σηκώνετε ψηλά στο φως και τα κοιτάτε, δεν «φεγγίζουν» καθόλου), αλλά για να είμαστε περισσότερο ασφαλείς πρέπει να απλώνουμε αντηλιακό σε όλο το σώμα, ειδικά αν ανήκουμε στις ομάδες υψηλού κινδύνου για ηλιακό έγκαυμα (λευκό δέρμα που εύκολα καίγεται ή δύσκολα μαυρίζει, με γαλάζια μάτια και/ή ξανθά ή κόκκινα μαλλιά).

7. Τα αδιάβροχα αντηλιακά αντέχουν όλη τη μέρα

Κατ' αρχάς δεν υπάρχουν εντελώς αδιάβροχα (waterproof) αντηλιακά. 

Υπάρχουν αντηλιακά που είναι ανθεκτικά στο νερό (water-resistant), τα οποία καθυστερούν να φύγουν από το δέρμα κατά την εφίδρωση ή το κολύμπι, αλλά χρειάζονται ανανέωση. 

Ο γενικός κανόνας για τα απλά αντηλιακά είναι πως πρέπει να χρησιμοποιούνται μισή ώρα πριν βγούμε από το σπίτι και να επαναλαμβάνεται η επάλειψη κάθε δύο ώρες, εκτός και αν κάποιος κολυμπήσουμε ή ιδρώσουμε πάρα πολύ, οπότε πρέπει να γίνει νωρίτερα. 

Όσον αφορά τα water-resistant αντηλιακά, η ανανέωσή τους μπορεί να γίνεται κάθε 3-4 ώρες, εκτός κι αν κάποιος κολυμπήσει ή ιδρώσει πολύ οπότε θέλουν συντομότερα.