Στο πλαίσιο των «ασκήσεων ελευθερίας» της documenta 14, πέρα από συμβατικούς μουσειολογικούς χαρακτηρισμούς και τυπικές εικαστικές δράσεις, ολοκληρώθηκε την Παρασκευή η τρίτη μέρα των δημόσιων δράσεών της, με έναν ιστορικό περίπατο σε σημεία που ταυτίστηκαν με τη δικτατορική και την αντιδικτατορική δράση, με προβολή αντίστοιχου θέματος ντοκιμαντέρ και με έναν θεατρικό προβληματισμό πάνω στη σύγχρονη δημοκρατία, σε σκηνοθεσία Αντζελας Μπρούσκου.
Δεκάδες κόσμου, πιστό κοινό της documenta από την πρώτη μέρα, ακόμη και οικογένειες με μικρά παιδιά, ακολούθησαν τους Βαγγέλη Καραμανωλάκη (επ. καθηγητής Ιστορίας, Πανεπιστήμιο Αθηνών) και Τάσο Σακελλαρόπουλο (ιστορικός, υπεύθυνος Ιστορικών Αρχείων του Μουσείου Μπενάκη) στην ιστορική «ξενάγηση» σε σημεία της Αθήνας όπου έλαβαν χώρα σημαντικά γεγονότα κατά την περίοδο της χούντας (1967-1974).
Η «ξενάγηση» έγινε και στα αγγλικά, από τον Κωστή Καρπόζηλο (ιστορικός, διευθυντής των Αρχείων Σύγχρονης Κοινωνικής Ιστορίας – ΑΣΚΙ).
Με αφετηρία το Πολυτεχνείο, στον πεζόδρομο της Τοσίτσα (σύγχρονο τόπο «αυτοβασανισμού» εθισμένων ατόμων), οι ιστορικοί ξεκίνησαν την αναδρομή στο σκληρό πρόσφατο παρελθόν της χώρας, τα σκοτεινά χρόνια της δικτατορίας.
Μαζί τους, ο πρόεδρος του ΣΦΕΑ (Σύλλογος Φυλακισθέντων και Εξορισθέντων Αντιστασιακών 1967-1974), Κώστας Μανταίος, όπως και η πρ. βουλευτής Νάντια Βαλαβάνη δέχτηκαν να καταθέσουν τις δικές τους προσωπικές μαρτυρίες.
Σιωπηλή πλειοψηφία
«Θα πούμε πολλά γιατί έγιναν πολλά σε τούτα τα μέρη» είπε ο κ. Καραμανωλάκης, «ωστόσο θα πρέπει να έχουμε συνεχώς υπόψη μας ότι σε αντίθεση με τη γελοιογραφική εικόνα που έχει μείνει από τη δικτατορία, πρόκειται για ένα καθεστώς που η επιβολή του συνδέθηκε με τη βία και τον θάνατο. Αρκεί να πούμε πως την πρώτη μέρα έγιναν 6.000 συλλήψεις και είχαμε αμέσως δύο δολοφονίες».
«Παρ’ όλη την ωμή ή συγκαλυμμένη βία, όμως, η αντιστασιακή δράση ήταν από μέρους ολίγων. Ανθρώπων χωρίς συμπαράσταση, που έδρασαν με αυταπάρνηση, καθώς η πλειοψηφία των Ελλήνων παρέμεναν σιωπηλοί. Δεν είναι τυχαίο πως ο εκφωνητής στο Πολυτεχνείο επικαλούνταν συνεχώς τον πατριωτισμό των Ελλήνων» τόνισε.
«Ηταν ίσως το μόνο ισχυρό στοιχείο που έπρεπε να αφυπνιστεί, καθώς ο φόβος και η ατονία ήταν που επικρατούσαν».
Ο Κώστας Μανταίος μίλησε για τις δικές του εμπειρίες, καθώς πλησιάζαμε το κτίριο της Ασφάλειας (Μπουμπουλίνας 18) και δίπλα την τότε ΚΥΠ (σήμερα υπουργείο Πολιτισμού).
«Ζήσαμε σε βαθιά παρανομία, με τα κόμματα της Αριστεράς να μας έχουν αφήσει μόνους, καθώς κανείς δεν μας προετοίμασε για την πιθανότητα να γίνει δικτατορία. Εμεινα στην απομόνωση 128 μέρες. Επέζησα 17 ανακρίσεων. Αυτό που μας κρατούσε ζωντανούς ήταν διηγήσεις φίλων και συντρόφων που είχαν περάσει παλαιότερα από το εκτελεστικό απόσπασμα και φώναζαν “Ζήτω η Ελλάδα”. Αυτές οι διηγήσεις ήταν το σπίτι μας. Εγνοια μας ήταν να μη σπάσουμε» είπε.
Στην ταράτσα της Νομικής (επόμενο σταθμό) η Νάντια Βαλαβάνη κατέθεσε τη δική της μαρτυρία, βάζοντας όλους μας στο κλίμα της εποχής, με τα γεγονότα της Νομικής τον Φλεβάρη του ’73, καθώς οι περιγραφές της ήταν λεπτομερείς και ζωντανές.
«Τα κομμάτια της πόλης που τα έχει αγγίξει η Ιστορία φανερώνουν πως αυτό για το οποίο μιλάμε, δηλαδή η βιωμένη θεώρηση της Ιστορίας, αργά ή γρήγορα έχει κάτι να πει» τόνισε.
Ο περίπατος κατέληξε στο κτίριο του ΕΑΤ-ΕΣΑ, όπου προβαλλόταν το ντοκιμαντέρ «Το Χρονικό της Δικτατορίας (1967-1974)» του Παντελή Βούλγαρη, με τη βραδιά να ολοκληρώνεται με τη διαδραστική παράσταση «Επιτάφιος 2» (κείμενα από τον Επιτάφιο του Περικλή, από την «Ιστορία του Πελοποννησιακού Πολέμου» του Θουκυδίδη και από το «Πρόβλημα της δημοκρατίας σήμερα» του Κ. Καστοριάδη, με σύγχρονες αναφορές), την οποία όλοι παρακολουθήσαμε με αμείωτο ενδιαφέρον.
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας