Βραβεία για τη «δημοσιογραφία του δρόμου»

«Η εφημερίδα των hoboes, από τους hoboes για τους hoboes».

Αυτή ήταν η προμετωπίδα των «Hobo News», της πρώτης εφημερίδας για τους ανέστιους, περιπλανώμενους εργάτες, τους hoboes, όπως αποκαλούνταν οι μετακινούμενοι πληθυσμοί που όργωναν τις ΗΠΑ στις αρχές του 20ού αιώνα.

Οι hoboes, αν και άστεγοι, πένητες και συχνά εξαθλιωμένοι, δεν ταυτίζονται με τον αλήτη ούτε τον επαίτη καθώς η ανάγκη για το μεροκάματο ήταν αυτή που τους έβγαζε στον δρόμο, όπου ταξίδευαν κατά μήκος των σιδηροδρομικών γραμμών ή ως λαθρεπιβάτες στα βαγόνια με τα εμπορεύματα.

Εναν αιώνα αργότερα οι hoboes έχουν δώσει τη θέση τους στους σύγχρονους άστεγους και νεο-άστεγους.

Οι καταυλισμοί τους, με σκηνές και τροχόσπιτα, απλώνονται στα προάστια των αμερικανικών μεγαλουπόλεων όπου βρίσκουν κατάλυμα πάνω από μισό εκατομμύριο ξεσπιτωμένοι 8 χρόνια μετά το σκάσιμο της φούσκας των στεγαστικών δανείων.

Σε 100 εκατομμύρια υπολογίζονται σήμερα οι άστεγοι παγκοσμίως, σύμφωνα με έρευνες των Ηνωμένων Εθνών, ενώ πάνω από 1,6 δισεκατομμύρια άνθρωποι (σχεδόν το 1/5 του παγκόσμιου πληθυσμού) ζουν σε ακατάλληλες συνθήκες στέγασης.

Tα «Hobo News», που από πολλούς θεωρούνται ο πρόγονος των σύγχρονων εντύπων για αστέγους, δεν υπάρχουν πια, τα πάτησε προ πολλού το τρένο της Ιστορίας.

Ομως κάτι από το πνεύμα και τη θεματολογία τους επιβιώνει στα περιοδικά δρόμου και ας έχει αντικατασταθεί η άλλοτε ριζοσπαστική ιδεολογία (το Ηοbo News είχε στενούς δεσμούς με την αναρχοσυνδικαλιστική ομοσπονδία των Wobblies) από χορηγούς και διαφημίσεις της περίφημης «κοινωνικής εταιρικής ευθύνης».

Κυρίως αυτό που επιβιώνει είναι ο τρόπος πώλησής τους από τους ίδιους τους άστεγους ή άπορους, ενώ συνήθως το 50% της τιμής πηγαίνει στους πωλητές που ανήκουν σε ευάλωτες ομάδες.

Πάνω από 120 περιοδικά δρόμου κυκλοφορούν σήμερα σε όλο τον πλανήτη, με ονόματα που παραπέμπουν στον δρόμο ή στην περιπλάνηση, όπως Curbside Chronicle («Τo Χρονικό του Ρείθρου του Πεζοδρομίου», Οκλαχόμα-ΗΠΑ), Asphalt («Ασφαλτος», Ανόβερο-Γερμανία), το θρυλικό πλέον «Big Issue» («Το Μεγάλο Θέμα») που ξεκίνησε πριν από 25 χρόνια στη Μ. Βρετανία και κυκλοφορεί πλέον σε εννιά χώρες και τέσσερις ηπείρους.

⤊ Το Big Issue είχε την τιμητική του στα βραβεία περιοδικών δρόμου, καθώς τα ομότιτλα αδελφάκια του σε Αφρική, Ασία και Αυστραλία σάρωσαν τις διακρίσεις. Το βραβείο για το καλύτερο δημοσιογραφικό ρεπορτάζ-αφιέρωμα (feature-story), απονεμήθηκε στο Big Issue Nότιας Κορέας, με θέμα τις απίθανες ιστορίες 4 γυναικών που κατάφεραν να αυτομολήσουν από τη Βόρεια Κορέα του Κιμ Γιονγκ Ουν και να ξεκινήσουν μια νέα ζωή στη Νότια Κορέα του καπιταλιστικού ονείρου.

Στον αστερισμό των περιοδικών δρόμου ανήκει από τον Φεβρουάριο του 2013 και η δική μας «Σχεδία», που πρόσφατα φιλοξένησε τα δεκάδες πολύγλωσσα αδελφάκια της στο 20ό Συνέδριο Περιοδικών Δρόμου στην Αθήνα.

Το συνέδριο, που ολοκληρώθηκε την περασμένη εβδομάδα, διοργανώθηκε από το Διεθνές Δίκτυο Περιοδικών Δρόμου (International Νetwork of Streetpapers), στο οποίο συμμετέχουν 112 περιοδικά που κυκλοφορούν σε 35 χώρες, τυπώνονται σε 24 γλώσσες και απευθύνονται σε ένα διεθνές κοινό που ξεπερνά τα 5,6 εκατομμύρια αναγνώστες.

Το παγκόσμιο συνέδριο των περιοδικών δρόμου επιφύλαξε μια ξεχωριστή θέση στην «Εφημερίδα των Συντακτών», αφού προσκάλεσε τον διευθυντή της Νικόλα Βουλέλη να εκφωνήσει την κεντρική ομιλία της τελευταίας ημέρας παρουσιάζοντας το συνεταιριστικό δημοσιογραφικό εγχείρημα σε ένα πολυεθνικό, δημοσιογραφικό -και όχι μόνο- ακροατήριο.

Ο διευθυντής της «Εφ.Συν.» παρουσίασε αναλυτικά την ιστορία, τον χαρακτήρα και τον τρόπο λειτουργίας της εφημερίδας μας, δίνοντας έμφαση στις διαφορές της από τον κατεστημένο Τύπο και στην ιδιαιτερότητά της ως ανεξάρτητης, πολυφωνικής και συνεταιριστικής εφημερίδας.

Στη συνέχεια αναφέρθηκε στα ζητήματα των δομών αλληλεγγύης και των κοινωνικών οργανώσεων, στις πρωτοβουλίες και τις δράσεις που αναλάβαμε, την ενότητα «Κοινωνική και Αλληλέγγυα Οικονομία», που καθιερώσαμε, καθώς και τις μορφές συνεργασίας που μπορούμε να συμφωνήσουμε με το περιοδικό δρόμου «Σχεδία».

Τέλος, απάντησε σε ερωτήσεις των συνέδρων που επικεντρώθηκαν κυρίως στον τρόπο λειτουργίας της «Εφ.Συν.» και στα προβλήματα που αντιμετωπίζει μια ανεξάρτητη εφημερίδα.

⤊ Ένας από τους πέντε φιναλίστ για την καλύτερη φωτογραφία στα Βραβεία Περιοδικών Δρόμου, ο Γκάρι πωλητής του Curbside Chronicle της Οκλαχόμα (Tα χρονικά του Πεζοδρομίου). Γι'αυτόν προσκέφαλο, κομοδίνο και εικονοστάσι είναι το παρμπρίζ του ακινητοποιημένου αυτοκινήτου που έχει κάνει σπίτι του.

Στις πλούσιες εκδηλώσεις του τριημέρου ξεχώρισε μια τελετή βράβευσης αλλιώτικη από τις άλλες, τα Παγκόσμια Βραβεία Περιοδικών Δρόμου.

Τα βραβεία απένειμε διεθνής κριτική επιτροπή στην οποία συμμετείχαν στελέχη μεγάλων δημοσιογραφικών οργανισμών, όπως το διεθνές ειδησεογραφικό πρακτορείο Thompson Reuters και ο εκδοτικός όμιλος Herald-Times.

⤊ H φωτογραφία του Δημήτρη Κουτσομύτη για το νορβηγικό περιοδικό Oslo/Norge, από δεκασέλιδο αφιέρωμα - οδοιπορικό στη Λέσβο της προσφυγικής κρίσης. Μια οικογένεια προσφύγων, που μόλις διασώθηκαν, με τη μόλις επτά μηνών κόρη τους. «Αυτή η ιστορία είχε αίσιο τέλος. Το επόμενο λεπτό το κοριτσάκι χαμογελούσε!», λέει ο Δημήτρης 

Τα «Πούλιτζερ» των αστέγων φέτος είχαν και άρωμα Ελλάδας, καθώς το 1ο βραβείο Design απονεμήθηκε στον Ελληνα καλλιτεχνικό διευθυντή του νορβηγικού περιοδικού «Οslo/Norge», Δημήτρη Κουτσομύτη, που ήταν και φιναλίστ στα βραβεία φωτογραφίας.

Η «Εφ.Συν.» παρουσιάζει ενδεικτικά τους νικητές, που δεν μοιράστηκαν χρυσοποίκιλτα αγαλματίδια, αλλά την ικανοποίηση ότι η δημοσιογραφία του δρόμου που υπηρετούν έχει όχι μόνο τη δική της ιστορία, αλλά και τη δική της σημαντική συμβολή στη μάχη ενάντια στη φτώχεια και την αστεγία.