«Μπλοκαρισμένοι στο σύστημα»

Εδώ και έξι μήνες, μόνο τρεις κατηγορίες προσφύγων μπορούν να καταγράψουν το αίτημά τους για άσυλο στην ενδοχώρα, όσοι καταγραφούν στο Κέντρο Υποδοχής και Ταυτοποίησης στο Φυλάκιο του Εβρου, όσοι είναι ευάλωτοι και όσοι είναι κρατούμενοι. Κι αυτό θεωρητικά. Στην πράξη, και στις τρεις διαδικασίες παρεμβάλλονται ανυπέρβλητα εμπόδια και σοβαρές παραβιάσεις της διαδικασίας εκ μέρους των Αρχών.

Τα στοιχεία που αποκαλύπτει η έκθεση «Μπλοκαρισμένοι στο σύστημα» («Βlocked in the system») της οργάνωσης Mobile InfoTeam, η δεύτερη έκθεση της οργάνωσης για το θέμα, αναδεικνύουν τη διάλυση του συστήματος καταγραφής των αιτημάτων ασύλου στην ενδοχώρα μετά τις εγκυκλίους που υπέγραφαν στα τέλη Νοεμβρίου ο γενικός γραμματέας Μετανάστευσης Πάτροκλος Γεωργιάδης και ο διοικητής της Υπηρεσίας Ασύλου Μάριος Καλέας. Οι εξαγγελίες τους ότι το πρόβλημα θα λυθεί σύντομα αποκαλύπτουν την αναξιοπιστία των ίδιων και της κυβέρνησης και, το χειρότερο, εκθέτουν χιλιάδες πρόσφυγες σε μεγάλη ανασφάλεια και προβλήματα επιβίωσης.

«Η έλλειψη πρόσβασης στη διαδικασία ασύλου στην ενδοχώρα στερεί από τους ανθρώπους τη στήριξη κοινωνικών υπηρεσιών, το οικονομικό βοήθημα, την πρόσβαση στην αγορά εργασίας, στο σύστημα υγείας και σε στέγαση. Αυτό το περιβάλλον εγκυμονεί εκμετάλλευση, καθώς οι άνθρωποι αναγκάζονται να βρουν άλλους τρόπους για να επιζήσουν. Επιπλέον, ζουν σε συνεχή φόβο για την αστυνομία, ιδίως σε ό,τι αφορά τις επαναπροωθήσεις και την κράτηση. Αυτές οι συνθήκες μπορούν να έχουν καταστροφικές επιπτώσεις στην ψυχική και τη σωματική υγεία των ανθρώπων», υπογραμμίζει η έκθεση.

Βασίστηκε σε 18 συνεντεύξεις προσφύγων, συμπεριλαμβανομένων δύο από τις τρεις Καμερουνέζες που είχαν περιγράψει στην «Εφ.Συν.» τους κινδύνους επιβίωσης που αντιμετώπιζαν στην Αθήνα («Χωρίς δικαίωμα για αίτημα ασύλου», 11/4/2022). Το 80% των ερωτηθέντων έχουν μείνει άστεγοι ή φιλοξενούνταν σε σπίτια άλλων, πάνω από 60% έχουν υποστεί εκμετάλλευση, 60% έχουν προβλήματα ψυχικής ή σωματικής υγείας και δεν έχουν δεχτεί ιατροφαρμακευτική περίθαλψη, 50% φοβάται την αστυνομία μήπως επαναπροωθηθεί, κρατηθεί ή απελαθεί.

Μολονότι δεν θα αποτελούσε λύση η δυνατότητα πρόσβασης στο άσυλο σε μόνο τρεις κατηγορίες προσφύγων, τα πράγματα είναι χειρότερα, καθώς είναι εξαιρετικά επισφαλής η πρόσβαση και γι’ αυτές τις κατηγορίες.

Σε ό,τι αφορά την καταγραφή του αιτήματος ασύλου στο ΚΥΤ του Φυλακίου, πρόκειται για «ανασφαλή και μη βιώσιμη επιλογή», όπως επισημαίνει η έκθεση, λόγω των εκτεταμένων παράνομων επιχειρήσεων επαναπροώθησης στην περιοχή, μέχρι και μέσα στο ΚΥΤ.

Η έκθεση παραθέτει αναλυτικά την ανατριχιαστική ιστορία ενός ζεύγους Κουβανών, άνω των 50 ετών, που πήγαν στο ΚΥΤ του Φυλακίου για να ζητήσουν άσυλο, αλλά επαναπροωθήθηκαν στην Τουρκία. Το ζεύγος έφτασε αρχικά στη Θεσσαλονίκη τον περασμένο Οκτώβριο και πήγε σε δικαστήριο για να ζητήσει άσυλο. Ενας αστυνομικός τούς υπέδειξε να ταξιδέψουν στο ΚΥΤ του Φυλακίου. Το ζεύγος ζήτησε τη συμβουλή δικηγόρου, ο οποίος τους πρότεινε να περιμένουν μήπως αλλάξει ο νόμος. Εντέλει ταξίδεψαν στο Φυλάκιο τον Ιανουάριο με ΚΤΕΛ και με ταξί και ζήτησαν άσυλο από αξιωματικό του ΚΥΤ. Αντί για βοήθεια, η αστυνομία τούς αφαίρεσε κινητά και τσάντες, τους κράτησε για λίγες ώρες και τους επαναπροώθησε στην Τουρκία μαζί με ομάδα περίπου 30 ατόμων.

Η έρευνα της οργάνωσης δείχνει τις δυσκολίες να εντοπιστεί η ευάλωτη κατάσταση των ανθρώπων, γεγονός που καθιστά τη διαδικασία χρονοβόρα και αβέβαιη. Σημειώνει ότι από τις περιπτώσεις που μελέτησε, δεν μπόρεσαν να καταγράψουν το αίτημά τους για άσυλο πολλοί ευάλωτοι, μεταξύ των οποίων θύματα βασανιστηρίων, σεξουαλικής και έμφυλης βίας και ένα άτομο με ακρωτηριασμένα μέλη.

Τέλος, η έκθεση επισημαίνει ότι το 67% των κρατούμενων προσφύγων που προσέγγισαν την οργάνωση δεν μπόρεσε να πάρει από την αστυνομία το σημείωμα με το οποίο θα μπορούσαν να παρουσιαστούν στην Υπηρεσία Ασύλου για να καταγράψουν το αίτημά τους, ενώ σε άλλους η Υπηρεσία δεν κατέγραψε το αίτημα, παρότι διέθεταν το σημείωμα.