Απόφαση-καταπέλτης για την τηλεκπαίδευση

«Διαπιστώνεται ότι το υπουργείο Παιδείας έχει παραβιάσει...» Ετσι θα μπορούσε να τιτλοφορείται η απόφαση 50/2021 της Αρχής Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα (ΑΠΔΠΧ) που αφορά την εφαρμογή της τηλεκπαίδευσης στα σχολεία της περίοδο της πανδημίας.

Μετά τη σχετική γνωμοδότηση (4/2020) όπου η Αρχή εντόπιζε πάμπολλες παραλείψεις και έδινε περιθώριο τριών μηνών στο υπουργείο Παιδείας να συμμορφωθεί με όσα ορίζει ο νόμος περί προσωπικών δεδομένων, έρχεται τώρα και με την οριστική της απόφαση επιπλήττει το υπουργείο για παραβιάσεις σωρείας άρθρων του Γενικού Κανονισμού για την Προστασία των Δεδομένων (ΓΚΠΔ), δίνοντας παράλληλα ρητή εντολή, εντός συγκεκριμένου χρονικού διαστήματος, το ΥΠΑΙΘ να καταστήσει σύμφωνες με τις διατάξεις του ΓΚΠΔ τις πράξεις επεξεργασίας των προσωπικών δεδομένων μαθητών, γονέων και εκπαιδευτικών από την ιδιωτική εταιρεία CISCO και τη δυνατότητα εμπορικής αξιοποίησής τους.

Για ακόμη μία φορά η υπουργός Παιδείας Νίκη Κεραμέως εκτίθεται για τις πρακτικές που εφαρμόζει στην εκπαίδευση, πρακτικές οι οποίες έχουν κριθεί και απορριφθεί στην πράξη από την ίδια την εκπαιδευτική κοινότητα. Σαν να μην έφταναν, λοιπόν, τα δυσαναπλήρωτα εκπαιδευτικά κενά που άφησε η πολύμηνη εφαρμογή της τηλεκπαίδευσης στα –εντελώς απροετοίμαστα ελλείψει επιμόρφωσης αλλά κυρίως λόγω ανεπάρκειας ή και παντελούς έλλειψης τεχνολογικού εξοπλισμού– σχολεία και νοικοκυριά, έρχεται τώρα η ΑΠΔΠΧ και εντοπίζει σκανδαλώδεις παρατυπίες σε βάρος, ουσιαστικά, ανήλικων παιδιών.

Η πολυσέλιδη απόφαση εντοπίζει πέντε βασικές παραβιάσεις ως προς τον τρόπο που εφαρμόστηκε η τηλεκπαίδευση:

1. Ολόκληρες κατηγορίες δεδομένων/μεταδεδομένων έτυχαν παράνομης επεξεργασίας, καθώς για ορισμένους τύπους δεδομένων θα έπρεπε να ζητείται συγκατάθεση από τα φυσικά πρόσωπα, ενώ άλλοι τύποι δεν θα έπρεπε να τύχουν καθόλου επεξεργασίας.

2. Τα υποκείμενα της επεξεργασίας δεν ενημερώθηκαν σαφώς και με διαφάνεια από το υπουργείο αναφορικά με την επεξεργασία των προσωπικών τους δεδομένων. «Οι παρεχόμενες πληροφορίες είναι λιγότερες από όσες επιβάλλει ο ΓΚΠΔ», αναφέρει η απόφαση της ΑΠΔΠΧ και προσθέτει: «Οι πληροφορίες δεν είναι σε κατανοητή και εύκολα προσβάσιμη μορφή και δεν χρησιμοποιείται σαφής και απλή διατύπωση, λαμβάνοντας ιδίως υπόψη και ότι πρόκειται για πληροφορία που απευθύνεται και σε παιδιά».

3. Ανεπάρκεια των μέτρων ασφαλείας και των μέτρων για την ικανοποίηση των δικαιωμάτων των φυσικών προσώπων.

4. Τα φυσικά πρόσωπα ουδέποτε ρωτήθηκαν για την επεξεργασία των προσωπικών τους δεδομένων, όπως προβλέπει ο ΓΚΠΔ.

5. Η επεξεργασία των προσωπικών δεδομένων από την εταιρεία Cisco είναι παράνομη. «Είναι σαφές ότι η εταιρεία Cisco (εν προκειμένω ο όμιλος και οι εταιρείες του) υπόκειται στο δίκαιο των ΗΠΑ, συνεπώς, κατ’ αρχήν, δεν εξασφαλίζεται επαρκές επίπεδο προστασίας προσωπικών δεδομένων», τονίζει η Αρχή, λέγοντας ουσιαστικά ότι τα δεδομένα των χρηστών της πλατφόρμας τηλεκπαίδευσης πωλήθηκαν παράνομα στις ΗΠΑ, ότι η εταιρεία συνέλεγε με την ανοχή του υπουργείου πλήθος δεδομένων/μεταδεδομένων μαθητών, γονέων και εκπαιδευτικών για εμπορικούς λόγους που δεν έχουν σχέση με την προσφορά της εξ αποστάσεως εκπαίδευσης.

Η απόφαση αυτή δικαιώνει τις εκπαιδευτικές ομοσπονδίες που είχαν προσφύγει στην Αρχή και οι οποίες με αναφορές τους είχαν επισημάνει τα προβληματικά σημεία της εφαρμογής της εξ αποστάσεως εκπαίδευση και πώς αυτός θέτει σε κίνδυνο τα προσωπικά δεδομένα χιλιάδων χρηστών ακόμη και ανήλικων παιδιών, από τη στιγμή μάλιστα που εμπλέκεται ένας ιδιωτικός τεχνολογικός κολοσσός.