Στον Συνήγορο του Πολίτη η πρόληψη βασανιστηρίων

Θυμάστε τις φωτογραφίες από τους δράστες της ληστείας στο Βελβεντό; Είδατε πουθενά κακοποίηση; Βασανιστήρια;

Πάντως ούτε η ΕΔΕ που έληξε 24 ώρες μετά αλλά ούτε και η εισαγγελική έρευνα που διατάχθηκε και για την οποία δεν μάθαμε τίποτα, οπότε βασίμως υποθέτουμε ότι αρχειοθετήθηκε, δεν βρήκαν το παραμικρό επιλήψιμο. Ισως υπό το βάρος τέτοιων γεγονότων, μόνο ελπίδες μπορεί να γεννά η νέα αρμοδιότητα του Συνηγόρου του Πολίτη ως «Εθνικού Μηχανισμού Πρόληψης των Βασανιστηρίων» σε κάθε είδους χώρους εγκλεισμού, που παρουσιάστηκε χθες. Με δεδομένη την εμπειρία του για τις παραβιάσεις των δικαιωμάτων των φυλακισμένων αλλά και των ψυχικά ασθενών, τις συνθήκες διαβίωσης στους χώρους εγκλεισμού, τις συνεχείς καταδίκες από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και τις αναφορές των διεθνών οργανισμών, έχει δώσει και δείγματα γραφής μέσα από τις δικές του εκθέσεις για μια σειρά ανησυχητικών καταστάσεων που αφορούν τη μεταχείριση σε φυλακές, ψυχιατρεία, αστυνομικά κρατητήρια και κάθε είδους κέντρα κράτησης. Εμπειρία που γεννά αξιώσεις αυξημένης ευθύνης και αποτελεσματικότητας.

Κυρίως επειδή φαίνεται να υπάρχει επίγνωση των δυσκολιών που έχει το εγχείρημα το οποίο περιγράφεται με μία λέξη: η ατιμωρησία των οργάνων που παρανομούν, κάτι που κατά συνέπεια φαίνεται πως υποθάλπει και διαιωνίζει τον φαύλο κύκλο της βίας που υπονομεύει την ίδια τη δημοκρατία.

Η χθεσινή παρουσίαση περιείχε και προτάσεις για τον εντοπισμό και τη λογοδοσία για τα «κρατικά εγκλήματα», καταδεικνύοντας φαινόμενα κρατικής εξαχρείωσης που έχουν καταστεί κανονικότητα. Οπως αποκάλυψε ο Μ. Σκανδάμης, ως γ.γ. Αντεγκληματικής Πολιτικής του υπουργείου Δικαιοσύνης είχε θεσμοθετήσει μητρώο τραυματισμού και κακοποιημένων κρατουμένων και παρά το γεγονός ότι είχε επιληφθεί του θέματος εισαγγελέας, στο 90% των περιπτώσεων η έρευνα δεν είχε αποτέλεσμα, γιατί, εξαιτίας του φόβου αντιποίνων, οι κρατούμενοι δεν αποκάλυπταν ποιος τους είχε χτυπήσει, ένστολος ή συγκρατούμενος. Ο Εθνικός Μηχανισμός Πρόληψης των Βασανιστηρίων (νόμος 4228/2014) προσβλέπει στη θεσμική θωράκιση της προστασίας των εγκλείστων: ο βοηθός Συνήγορος για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου Β. Καρύδης που αναλαμβάνει τη λειτουργία του, άφησε το αποτέλεσμα να κριθεί στο κατά πόσον θα υλοποιηθούν τα μέτρα προστασίας των δικαιωμάτων και της ανθρώπινης αξιοπρέπειας.

«[...] απευθύνω ανοιχτή πρόταση-έκκληση, αποκλειστικά ως δάσκαλος, για να του δοθεί η δυνατότητα με τη φυσική παρουσία του, να παρακολουθεί μαθήματα και εργαστήρια, με την συνοδεία μου. Είναι μια λύση εφικτή, γιατί και στο παρελθόν έχω συνοδεύσει επιτυχώς μαθητή μου, με ποινή μεγαλύτερη από αυτή του Νίκου», Πέτρος Δαμιανός, διευθυντής του Γυμνασίου-Λυκείου του Ειδικού Καταστήματος Κράτησης Νέων Αυλώνα.

Την ίδια διέξοδο ασφαλούς συνοδείας αλλά και βραχιολιού προκρίνει και ο πρώην γ.γ. στο υπουργείο Δικαιοσύνης Μ. Σκανδάμης. Στη χθεσινή παρέμβασή του, παρατήρησε ότι η τροπολογία του υπουργείου για εξ αποστάσεως φοίτηση έχει νομοτεχνικά προβλήματα, που μπορεί να υπονομεύσουν τα υπάρχοντα δικαιώματα των κρατουμένων και θα έπρεπε να αφορά αντί του άρθρου 58 (εκπαιδευτικές άδειες), το άρθρο 35 για την εκπαίδευση των κρατουμένων.

Η εγκληματολόγος Σοφία Βιδάλη χαρακτήρισε την υπόθεση πρωτίστως πολιτική, θεωρώντας ότι η μη χορήγηση του δικαιώματος συνιστά μάλλον «κατάχρηση εξουσίας» και πως θα έπρεπε να προέχει στη δικαστική κρίση η επανένταξη στο κοινωνικό πλαίσιο λόγω του νεαρού της ηλικίας του.

«Εκτός όλων των άλλων συνεπειών για την υγεία από την απεργία πείνας, υπάρχει και το γεγονός ότι από ένα χρονικό σημείο και μετά γίνονται εγκεφαλικές βλάβες μη επανορθώσιμες» είπε στην «Εφ.Συν.» ο Δ. Πλουμπίδης, πρόεδρος της Ελληνικής Ψυχιατρικής Εταιρείας, αν. καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Αθηνών.

«Για τα βασανιστήρια δεν θα πείτε λέξη; Για την προαγωγή του βασανιστή του Καρέλι; Για τον απεργό πείνας; Ντροπή σας», είπαν ανάμεσα σε άλλα μερικοί από τους παρευρισκόμενους στο ακροατήριο όταν έλαβε τον λόγο ο νυν γ.γ. του υπουργείου Δικαιοσύνης, Α. Τσιγκρής, που περιορίστηκε στο έργο του Συνηγόρου.