Εμβρόντητοι οι συγγενείς των θυμάτων της πυρκαγιάς στο Μάτι άκουσαν την τελική ετυμηγορία του Τριμελούς Πλημμελειοδικείου Αθηνών για τους 21 κατηγορούμενους που κάθονται εδώ και ενάμιση χρόνο στο εδώλιο για τους 102 νεκρούς της 23ης Ιουλίου 2018. Εξι ολόκληρα χρόνια μετά την πρωτοφανή τραγωδία, χθες ήταν διάχυτη η οργή των συγγενών στην αίθουσα τελετών του Εφετείου, με τις ποινές «χάδι» που επιβλήθηκαν στους κατηγορούμενους που κρίθηκαν ένοχοι για την ανθρωποκτονία εξ αμελείας δεκάδων ανθρώπων.
Το δικαστήριο τελικά καταδίκασε 6 κατηγορούμενους, απαλλάσσοντας πλήρως από τις κατηγορίες τους υπόλοιπους 15. Από αυτούς, οι έξι ήταν παράγοντες της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, όπως η τότε περιφερειάρχης Αττικής Ρένα Δούρου, δήμαρχοι και αντιδήμαρχοι των πληγεισών περιοχών.
Απαλλακτική για τους περισσότερους από αυτούς ήταν και η εισαγγελική πρόταση, αφού ο εισαγγελέας της έδρας Παναγιώτης Μανιάτης εισηγήθηκε την ενοχή μόνο του Βάιου Θανασιά, τότε αντιδημάρχου Δήμου Μαραθώνα. Οι υπόλοιποι αθωωθέντες ήταν στελέχη της Πυροσβεστικής, όπως και ο τότε αξιωματικός της ΕΛ.ΑΣ. Χαράλαμπος Συρογιάννης και ο πρώην γ.γ. Πολιτικής Προστασίας Ιωάννης Καπάκης.
Ενοχή για 6
Στους Σωτήρη Τερζούδη, τότε αρχηγό του Πυροσβεστικού Σώματος, Ιωάννη Φωστιέρη, πρώην διοικητή του ΕΣΚΕ, Νίκο Παναγιωτόπουλο, τότε διοικητή της Πυροσβεστικής, και Χαράλαμπο Χιόνη, τότε διοικητή Πυροσβεστικών Υπηρεσιών Ανατολικής Αττικής, επιβλήθηκε ποινή φυλάκισης 111 ετών, με το δικαστήριο να τους κρίνει υπεύθυνους για τους 102 θανάτους που προκλήθηκαν από την πυρκαγιά εξαιτίας λανθασμένων επιχειρησιακών κινήσεων.
Στον Βασίλη Ματθαιόπουλο, τότε υπαρχηγό επιχειρήσεων της Πυροσβεστικής, επιβλήθηκε ποινή φυλάκισης 15 ετών, αφού οι δικαστές τον έκριναν υπαίτιο για εννέα θανάτους στη θάλασσα, επειδή δεν έδωσε εντολή για να κινηθούν τα πλοιάρια για τη σωτηρία όσων έπεσαν στη θάλασσα για να σωθούν. Ο έκτος ένοχος ήταν ο κάτοικος που κατηγορείται πως ξεκίνησε την πυρκαγιά, επειδή έκαψε ξερόχορτα στην αυλή του, στον οποίο επιβλήθηκε ποινή φυλάκισης 3 ετών.
Οσον αφορά τα επιχειρησιακά στελέχη που κρίθηκαν ένοχοι, εκτιτέα ποινή θεωρούνται μόνο τα 5 έτη. Και αυτό γιατί, ανεξαρτήτως των ετών που φτάνουν οι ποινές, το ανώτερο όριο είναι τα 5 χρόνια για αδικήματα που φτάνουν σε βαθμό πλημμελήματος.
Η ένταση στη δικαστική αίθουσα κορυφώθηκε όταν το δικαστήριο αποφάσισε οι ποινές να μετατραπούν σε χρηματικές, δηλαδή να δοθεί η δυνατότητα στους καταδικασθέντες να εξαγοράσουν την ποινή τους. Πρακτικά, αυτό σημαίνει πως κάθε ένας από τους κατηγορούμενους στους οποίους επιβλήθηκε ποινή φυλάκισης θα πρέπει να καταβάλει 10 ευρώ για κάθε μέρα που θα παρέμενε στη φυλακή.
«Το δικαστήριό σας είναι προσβολή στους νεκρούς, προσβολή στην αλήθεια», «Θα κάνετε Πάσχα με τις οικογένειές σας, εμείς όχι», «αν δεν ήμασταν εμείς, θα είχαμε 500 νεκρούς», φώναζαν οι συγγενείς των θυμάτων. Ενας από τους συγγενείς προσήχθη όταν, ξεσπώντας στο άκουσμα της απόφασης, πέταξε μια καρέκλα προς τον κατηγορούμενο Ματθαιόπουλο. «Αναλαμβάνω την ευθύνη της πράξης μου και είμαι ο μόνος σε αυτή την αίθουσα που αναλαμβάνει ευθύνη», δήλωσε αργότερα σε δημόσια ανάρτηση στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.
«Χαριστικές ποινές»
Ο ποινικολόγος Βασίλης Χειρδάρης τονίζει στην «Εφ.Συν.» πως «ο τρόπος με τον οποίο αποδόθηκαν από τους δικαστές οι ποινές στους κατηγορούμενους θα μπορούσε να χαρακτηριστεί «χαριστικός», αφού η επιβληθείσα ποινή εξαναγκάζει το δικαστήριο να μετατρέψει υποχρεωτικά την ποινή σε χρηματική». Και εξηγεί: «Σε ποινές μέχρι και 5 χρόνια φυλάκισης, υπάρχει η δυνατότητα μετατροπής τους σε χρηματικές. Στους κατηγορούμενους που επιβλήθηκε συνολικά ποινή 111 ετών, το δικαστήριο ουσιαστικά τους καταδίκασε σε δύο χρόνια για κάθε ανθρωποκτονία...».
Ωστόσο, αν οι δικαστές, όπως υπογραμμίζει, επέβαλλαν μία ποινή άνω των τριών ετών, «αυτό θα έδινε τη δυνατότητα να μην ανασταλεί και να μη μετατραπεί η ποινή σε χρηματική». Δηλαδή να οδηγηθούν στη φυλακή για να εκτίσουν έστω για κάποιο χρονικό διάστημα την ποινή τους όταν υπάρξει τελεσίδικη απόφαση.
Ποινικός υποβιβασμός
Χρόνιο αίτημα των συγγενών των θυμάτων ήταν να αναβαθμιστεί το κατηγορητήριο, υπογραμμίζοντας πως ήταν κακουργηματικές οι ευθύνες για τα σφάλματα και την κατάρρευση του κρατικού μηχανισμού. Τρεις φορές ο ανακριτής Θανάσης Μαρνέρης, ο οποίος είχε αναλάβει τη διερεύνηση της υπόθεσης, είχε αποστείλει έγγραφα αιτήματα προς την Εισαγγελία Πρωτοδικών Αθηνών με τα οποία ζητούσε να αναβαθμιστεί το κατηγορητήριο, εκτιμώντας πως κάποια αδικήματα φτάνουν σε βαθμό κακουργήματος για κάποιους από τους κατηγορούμενους.
Τον Απρίλιο του 2022, το βούλευμα του Συμβουλίου Πλημμελειοδικών υιοθετούσε την πρόταση του ανακριτή, όμως ο αρμόδιος εισαγγελέας Εφετών Παναγιώτης Μεϊδάνης άσκησε έφεση κατά του συγκεκριμένου βουλεύματος και έτσι η υπόθεση οδηγήθηκε στο Τριμελές Πλημμελειοδικείο.
Νομικοί κύκλοι σημειώνουν στην «Εφ.Συν.» πως το συγκεκριμένο δικαστήριο ήταν εξ αρχής αναρμόδιο για να κρίνει μιας τέτοια βαρύτητας υπόθεση: «Αν και το κατηγορητήριο κατέληξε να αφορά αδικήματα μόνο σε βαθμό πλημμελήματος, το δικαστήριο θα μπορούσε την ύστατη στιγμή να κρίνει εαυτόν αναρμόδιο και να παραπέμψει τους συγγενείς σε ανώτερους και εμπειρότερους δικαστές, προκειμένου αυτοί να θέσουν την υπόθεση στις πραγματικές της διαστάσεις».
Πλέον η μόνη νομική κίνηση που απομένει στους συγγενείς είναι να κάνουν αίτημα έφεσης επί της απόφασης προκειμένου η Εισαγγελία Εφετών να εξετάσει το αίτημα τόσο ως προς το σκέλος των αθωωθέντων όσο και των καταδικασθέντων. Ωστόσο, αν ασκηθεί έφεση, οι κατηγορούμενοι θα αντιμετωπίσουν το ίδιο κατηγορητήριο, δηλαδή μια πιθανή καταδίκη 5 ετών.
Ευθεία παρέμβαση στην ανεξαρτησία της Δικαιοσύνης
Με την ανακοίνωση της απόφασης του δικαστηρίου, ο υφυπουργός Δικαιοσύνης Γ. Μπούγας έσπευσε να προκαταβάλει τις δικαστικές εξελίξεις στην υπόθεση, λέγοντας πως «είναι σχεδόν βέβαιο ότι ο εισαγγελέας θα προχωρήσει στην έφεση», δήλωση που συνιστά ευθεία παρέμβαση στην ανεξαρτησία της Δικαιοσύνης. Σημείωσε ακόμη πως «ούτε η φυσική ηγεσία της Δικαιοσύνης ούτε το υπουργείο θα επιτρέψουν μια τέτοια υπόθεση να παραγραφεί πριν αποδοθεί δικαιοσύνη». Αργότερα το απόγευμα, διαρροές έκαναν λόγο για εντολές της προέδρου του Αρείου Πάγου Ιωάννας Κλάπα για επίσπευση των δικαστικών διαδικασιών πριν η υπόθεση φτάσει στο όριο της παραγραφής.
Αλλά και ο υπουργός Δικαιοσύνης Γ. Φλωρίδης, κατά τη συνήθη κυβερνητική τακτική, έσπευσε να επισημάνει (ΕΡΤ) πως «η δίκη έγινε με νομοθεσία που διαμορφώθηκε το 2019 από τον ΣΥΡΙΖΑ με διατάξεις ευμενέστερες για τους κατηγορούμενους». Είναι απορίας άξιο πώς ο υπουργός αγνοεί ότι η αλλαγή του Π.Κ. επί ΣΥΡΙΖΑ προέβλεπε πως σε πλημμελήματα με ποινή φυλάκισης άνω των τριών χρόνων επιβάλλεται υποχρεωτική έκτιση ποινής. Στην πραγματικότητα, ήταν το 2021, επί υπουργίας Τσιάρα, που καταργήθηκε η υποχρεωτική φυλάκιση σε πλημμελήματα με ποινές από 3 έως 5 χρόνια.
Αυτό που έμεινε ασχολίαστο ήταν η ευνοϊκή μεταχείριση κάποιων εκ των κατηγορουμένων από την παρούσα κυβέρνηση, που όχι μόνο παρέμειναν σε κρίσιμα διοικητικά πόστα αλλά και αναβαθμίστηκαν επί των ημερών της. Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα του καταδικασμένου πλέον Χαρ. Χιόνη, ο οποίος από αρχιπύραρχος το 2018 και διοικητής Πυροσβεστικών Υπηρεσιών Ανατολικής Αττικής έγινε υποστράτηγος το 2020. Προαγωγές κατηγορούμενων αξιωματικών, όπως για παράδειγμα του Στ. Κολοκούρη, που αποστρατεύθηκε ως αρχηγός Π.Σ. το 2022, οδήγησαν τη μάρτυρα κατηγορητηρίου Αθηνά Μουτάφη, που έχασε τον 25χρονο γιο της στη φονική πυρκαγιά στο Μάτι, να αποστείλει προσωπική επιστολή στον πρωθυπουργό, εκφράζοντας την «εύλογη οργή» των θυμάτων για «προαγωγές και διορισμούς ανθρώπων που κατείχαν καίριες θέσεις διαχείρισης της τραγωδίας».
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας