Η αποδόμηση της λιτότητας

Την ανάγκη να λογοδοτήσουν όσοι σχεδίασαν και εφαρμόζουν τις πολιτικές λιτότητας που πλήττουν θεμελιώδη δικαιώματα στην Ελλάδα και την υπόλοιπη Ευρώπη (όχι μόνο η ελληνική κυβέρνηση, αλλά και η Ε.Ε. και οι οργανισμοί που απαρτίζουν την τρόικα), επισημαίνει η Διεθνής Ομοσπονδία για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου, σε μια έκθεση-κόλαφο για τις πολιτικές διαχείρισης της κρίσης, που παρουσιάστηκε χτες στο Πνευματικό Κέντρο του Δήμου Αθηναίων.

Η έκθεση, με τον εύγλωττο τίτλο «Υποβαθμίζοντας τα δικαιώματα: το κόστος της λιτότητας στην Ελλάδα», αποδομεί το κεντρικό επιχείρημα όσων επιχειρούν να δικαιολογήσουν το τεράστιο κόστος που συνεπάγονται οι «μεταρρυθμίσεις», ιδίως για τις πιο ευάλωτες κοινωνικές ομάδες: ότι τα δικαιώματα αποτελούν μια αναπόφευκτη παράπλευρη απώλεια, ενδεχομένως προσωρινή, μπροστά στον κύριο και μόνιμο στόχο της αναδιάρθρωσης των οικονομικών μεγεθών και της εξυπηρέτησης του χρέους.

Η έκθεση αμφισβητεί και τις τρεις παραδοχές του επιχειρήματος:

1 Αμφισβητεί ότι οι πολιτικές λιτότητας μπορούν να επιτύχουν τον διακηρυγμένο στόχο τους, την έξοδο από την κρίση. «Δεν αποτελούν ούτε τη μοναδική εφικτή απάντηση στην κρίση, αλλά ούτε -τουλάχιστον σε ορισμένες περιπτώσεις- την πιο αποτελεσματική. Μια τέτοια προσέγγιση δημιουργεί τον κίνδυνο περαιτέρω εμβάθυνσης της κρίσης», αναφέρει αντιθέτως η έκθεση.

2 Αμφισβητεί, επίσης, τον προσωρινό χαρακτήρα των μέτρων και επισημαίνει τη διαιώνιση μιας κατάστασης εξαίρεσης από το κράτος δικαίου, μια εκτροπή μη αναστρέψιμη «στον βαθμό που προοιωνίζεται μια νέα “ομαλότητα”, στην οποία πράγματα που θεωρούνταν αδιανόητα λίγα μόνο χρόνια πριν, γίνονται τώρα αποδεκτά με προθυμία».

3 Κυρίως, αμφισβητεί ότι η επιλογή να πληγούν στον πυρήνα τους τα κοινωνικά και οικονομικά δικαιώματα, όπως και τα πολιτικά και ατομικά δικαιώματα, είναι σύμφωνη με τους κανόνες του διεθνούς δικαίου, που υποχρεώνουν τα κράτη να σέβονται τα δικαιώματα στο μέγιστο δυνατό και να αιτιολογούν και να δικαιολογούν κάθε υποβάθμισή τους. «Ο τρόπος, με τον οποίο υιοθετήθηκαν και εφαρμόστηκαν οι ασκούμενες πολιτικές, δεν σεβάστηκε, από τη σκοπιά των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, τα διεθνή πρότυπα, ακόμα και υπό το φως των εξαιρετικών περιστάσεων που χαρακτηρίζουν τη χρηματοπιστωτική κρίση», αναφέρει η έκθεση.

Περί «μονοδρόμου»

«Λένε ότι δεν υπήρχε άλλος δρόμος. Το ζήτημα όμως είναι ότι δεν τον ψάξαμε τον άλλο δρόμο. Δεν έγινε ποτέ μια ουσιαστική επεξεργασία πολιτικών που θα εξασφάλιζαν ότι η διαχείριση της κρίσης θα είχε την ελάχιστη επίπτωση στα δικαιώματα. Κατά τη διάρκεια της έρευνας για την έκθεση, συναντηθήκαμε με υψηλόβαθμο αξιωματούχο της Task Force στην Αθήνα. Μας είπε ότι τα ζητήματα που του θέσαμε σχετικά με το δικαίωμα στην εργασία, την υγεία, την παιδεία, δεν άπτονται των δικαιωμάτων. Ο κυρίαρχος πολιτικός λόγος στην Ευρώπη σήμερα αντιλαμβάνεται την έννοια των δικαιωμάτων με τη στενότερη ερμηνεία του όρου κατά τη διάρκεια του 20ού αιώνα», είπε στην παρουσίαση ο αντιπρόεδρος της Διεθνούς Ομοσπονδίας, Δ. Χριστόπουλος.

Η έρευνα αναφέρεται αναλυτικά στην υποβάθμιση του δικαιώματος στην εργασία και στην υγεία, όπως απορρέουν από το Διεθνές Σύμφωνο για τα Οικονομικά, Κοινωνικά και Πολιτιστικά Δικαιώματα, που έχει κατοχυρωθεί στο ελληνικό Σύνταγμα. Αναφέρεται επίσης στην υποβάθμιση των πολιτικών και ατομικών δικαιωμάτων που θεωρούνται αλληλένδετα με τα πρώτα: ελευθερία της έκφρασης, της διαδήλωσης, του συνέρχεσθαι, του συνεταιρίζεσθαι, της δίκαιης δίκης, που πλήττονται με την έξαρση της αστυνομικής βίας και της κατάχρησης εξουσίας, όπως και εμμέσως με την άνοδο του νεοναζισμού.

«Ζούμε πλέον σ’ ένα αυταρχικό σύστημα»

Για τις ανάγκες της έκθεσης, αντιπροσωπεία της Διεθνούς Ομοσπονδίας, συνοδευόμενη από μέλη της Ελληνικής Ενωσης για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου, επισκέφτηκαν την Ελλάδα πέρσι τον Ιανουάριο για δέκα ημέρες, όπου είχαν συναντήσεις και συνομιλίες μεταξύ άλλων με κυβερνητικούς αξιωματούχους, υψηλόβαθμα στελέχη τραπεζών, εκπροσώπους της τρόικας και μέλη κοινωνικών και επαγγελματικών ομάδων που πλήττονται από την κρίση.

«Οι εκπρόσωποι της αποστολής με έκπληξη διαπίστωσαν ότι οι προσπάθειες των αρχών επικεντρώθηκαν σχεδόν αποκλειστικά στους οικονομικούς και δημοσιονομικούς στόχους, παραβλέποντας τις κοινωνικές επιπτώσεις των παρεμβάσεων αυτών καθώς και τις επιπτώσεις στα ανθρώπινα δικαιώματα. Κατά τη διάρκεια πολυάριθμων συζητήσεων με εκπροσώπους των ελληνικών αρχών, η απασχόληση δεν τέθηκε ούτε μία φορά ως πρωταρχικός στόχος των πολιτικών που υιοθετήθηκαν για την αντιμετώπιση της κρίσης», αναφέρει η έκθεση.

«Ζούμε πλέον σ’ ένα αυταρχικό σύστημα όπου η δέσμευση από τον κανόνα δικαίου υποχωρεί υπό το βάρος της όποιας πολιτικής απόφασης, η οποία αγνοεί τα δικαιώματα. Λένε ότι τα δικαιώματα κοστίζουν, όμως η παραβίασή τους κοστίζει περισσότερο, γιατί πλήττει το ανθρώπινο δυναμικό της χώρας και διαβρώνει τον δημοκρατικό χαρακτήρα της ιδιότητας του πολίτη ως υποκείμενο διεκδίκησης δικαιωμάτων», είπε ο Κωνσταντίνος Τσιτσελίκης, πρόεδρος της ΕΕΔΑ.

Τις ομοιότητες των πολιτικών διαχείρισης της κρίσης μεταξύ Ελλάδας και Ιρλανδίας επισήμανε η αντιπρόεδρος της Διεθνούς Ομοσπονδίας, Νελίν Μπλάκγουελ, και επισήμανε πως τα δικαιώματα δεν μπορούν να περιμένουν να μεταρρυθμιστεί πρώτα η οικονομία, καθώς η παραβίασή τους σημαίνει καταστροφή της κοινωνίας. Στις ευθύνες της Ελλάδας, της Ε.Ε. και των οργανισμών που απαρτίζουν την τρόικα, καθώς δεσμεύονται από το διεθνές δίκαιο για τα δικαιώματα, αναφέρθηκε ο πρόεδρος της Ομοσπονδίας Καρίμ Λαχίντζι, που επισκέφτηκε πρώτη φορά τη χώρα μας.

Η κυβέρνηση αντιμετώπισε με χαρακτηριστική απαξίωση τη Διεθνή Ομοσπονδία. Κανένα υπουργείο δεν απάντησε στο αίτημα μιας συνάντησης, για να παραλάβει την έκθεση, εκτός του υπουργού Μεταρρύθμισης, Κυριάκου Μητσοτάκη, που είχε μια εθιμοτυπική συνάντηση και του υπουργού Δημόσιας Τάξης, Βασίλη Κικίλια, ο οποίος παρέπεμψε στον γενικό γραμματέα Αθ. Ανδρεουλάκο. Η αντιπροσωπεία συναντήθηκε χτες με τον Αλέξη Τσίπρα και του παρουσίασε τα βασικά ευρήματα της έκθεσης (το πλήρες κείμενο της έκθεσης, στην ιστοσελίδα μας, efsyn.gr).

Διαβάστε: Οι πολιτικές λιτότητας καταστρατήγησαν τα δικαιώματα στην Ελλάδα