Εδώ τυπώνουμε ευρώ

Βρίσκεται στο επίκεντρο των σχολίων των εγχώριων τρομολάγνων, που προσπαθούν να πείσουν τους πολίτες ότι έρχεται η δραχμή και μαζί η οικονομική καταστροφή. Στην πραγματικότητα, στο συγκρότημα της λεωφόρου Μεσογείων εξακολουθούν να τυπώνονται ευρώ.

Το κτίριο αποτελεί τον τελευταίο σταθμό των συνεχών «μετακομίσεων» που ξεκίνησαν από την Αίγινα, αφού ήταν μία από τις πρώτες δημόσιες υπηρεσίες και αποτέλεσε την απόλυτη προτεραιότητα του κυβερνήτη Ιωάννη Καποδίστρια

Η επίσημη ονομασία του είναι Ιδρυμα Εκτύπωσης Τραπεζογραμματίων και Αξιών (ΙΕΤΑ) και στην πραγματικότητα είναι ένας εργασιακός χώρος υψίστης ασφαλείας, όπου τυπώνονται οι επιταγές και τα άλλα αξιόγραφα της Τραπέζης της Ελλάδος, η οποία είναι ανώνυμη εταιρεία που ιδρύθηκε τον Δεκέμβριο του 1927. Είναι εισηγμένη στο Χρηματιστήριο και σήμερα διαθέτει περισσότερους από 19.000 μετόχους. Από το 2001, που εκπροσωπεί το ελληνικό τραπεζικό σύστημα στην Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, αποτελεί τον θεματοφύλακα της εφαρμογής της κοινοτικής πιστωτικής πολιτικής στη χώρα μας.

Το ΙΕΤΑ ιδρύθηκε τον Ιούνιο του 1938 με απόφαση του γενικού συμβουλίου της Τραπέζης της Ελλάδος με σκοπό, μεταξύ άλλων, να εκδίδει όλα τα χαρτονομίσματα του Δημοσίου, καθώς και τους τίτλους που κατά καιρούς έχει ανάγκη η κυβέρνηση της χώρας. Εκτός από την πολύπλευρη διαδικασία που εξασφαλίζει τη γνησιότητα, τα νομίσματα, χάρτινα και μεταλλικά, αποτελούν έργα τέχνης και προϊόν σημαντικών προσπαθειών από ομάδα σπουδαίων καλλιτεχνών της χαρακτικής τέχνης.

Η παραγωγή του

Στις υπερσύγχρονες και υψηλών προδιαγραφών εγκαταστάσεις του Νομισματοκοπείου, δίπλα στην ομώνυμη στάση του μετρό, εκδίδονται τα κέρματα του ενός ευρώ και των υποδιαιρέσεών του, καθώς και τα χαρτονομίσματα των πέντε, δέκα και είκοσι ευρώ. Τα μεγαλύτερης αξίας νομίσματα, των 50, 100, 200 και 500 ευρώ, δεν τυπώνονται στην Ελλάδα -εισάγονται από άγνωστη ευρωπαϊκή χώρα που δεν ανακοινώνεται για προφανείς λόγους.

Οσοι επιχειρούν να σπείρουν τον τρόμο στους πολίτες, αλλά και οι λιγοστοί που ονειρεύονται επιστροφή στη δραχμή, πρέπει να γνωρίζουν ότι απαιτείται προετοιμασία 4-6 μηνών για να γίνουν οι απαραίτητες αλλαγές στα μηχανήματα, να τεσταριστούν και να ξεκινήσει η εκτύπωση νέου νομίσματος.

Η επίσκεψη στις εγκαταστάσεις των 19.000 τετραγωνικών δεν επιτρέπεται ακόμη και σε ήρεμες πολιτικές εποχές. «Δεν θα βρείτε δραχμή, παρά μόνον σε κάποιες αναμνηστικές προθήκες», μας εξήγησαν οι αρμόδιοι. Μας περιέγραψαν τις θωρακισμένες πόρτες ασφαλείας, που έχουν διαφορετικό κωδικό εισόδου για λόγους ασφαλείας, αλλά και τον «Θόλο», τον ειδικό χώρο στο κέντρο του κτιριακού συγκροτήματος όπου τυπώνονται τα ευρώ.

Η κατασκευή του στιβαρού, χωρίς ιδιαίτερες αρχιτεκτονικές εξάρσεις, κτιρίου ξεκίνησε το 1938 και ολοκληρώθηκε το 1941, οπότε εγκαταστάθηκαν τα πρώτα μηχανήματα του Νομισματοκοπείου. Στη διάρκεια της γερμανικής Κατοχής έμεινε σε αχρηστία και η πρώτη εκτυπωτική εργασία ξεκίνησε το 1947 με την έκδοση του καφέ χιλιάρικου, που ανήκε στην Δ' έκδοση -η κοπή του πρώτου κέρματος χρειάστηκε μεγαλύτερο χρόνο και ξεκίνησε το 1972. Ο αρχιτέκτονάς του δεν είναι γνωστός, αλλά το κτίριο έχει πολλές ομοιότητες με το κεντρικό κτίριο της Τραπέζης της Ελλάδος στην οδό Πανεπιστημίου, που φέρει την υπογραφή του Νικόλαου Ζουμπουλίδη (1888-1969). Επικεφαλής των τεχνικών υπηρεσιών της από το 1930, συνέδεσε τη μακρόχρονη παρουσία του με την κατασκευή των πιο σημαντικών κτιρίων της τράπεζας.

Η αρχή έγινε στην Αίγινα

Εχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον η προϊστορία του θεσμού. Η δημιουργία του Εθνικού Νομισματοκοπείου αποτελεί έργο του Ιωάννη Καποδίστρια και ήταν βασικό μέλημά του πριν αναλάβει τα καθήκοντα του πρώτου κυβερνήτη του νεοσύστατου ελληνικού κράτους, με βασικό στόχο την αντιμετώπιση της έλλειψης ρευστότητας. Η απόφαση είχε ληφθεί από τον Απρίλιο του 1827 από την Γ΄ Εθνοσυνέλευση που είχε συνεδριάσει στην Τροιζήνα. Χρειάστηκε να περάσει αρκετός χρόνος για να τυπωθεί στις 31 Ιουλίου 1829 το πρώτο ελληνικό νόμισμα στις εγκαταστάσεις της Αίγινας, που τότε ήταν η προσωρινή έδρα της κυβέρνησης. Ο χώρος δεν είναι γνωστός, αφού οι αναφορές της εποχής κάνουν λόγο για το Κυβερνείο, αλλά θεωρείται δύσκολο να λειτουργούσε ένα μικρό εργοστάσιο μέσα στο σπίτι που διέμενε ο Καποδίστριας. Πιθανόν να στεγάζονταν κάποια τμήματά του, αλλά όχι το χυτήριο.

Πρώτος έφορος ορίστηκε ο Αλέξανδρος Κοντόσταυλος, ο οποίος εξασφάλισε με άγνωστο τίμημα μηχανήματα κοπής από τη Μάλτα, που αποδείχτηκε ότι ήταν σε αχρηστία για μια τριακονταετία. Ακολούθησαν αποκαλύψεις για καταχρήσεις, με αποτέλεσμα να παυθεί από τα καθήκοντά του σε σύντομο χρονικό διάστημα. Εχει ενδιαφέρον ότι το Νομισματοκοπείο συνέχισε να λειτουργεί στην Αίγινα και μετά τη μεταφορά της πρωτεύουσας στο Ναύπλιο.

Συμπτώσεις

Το 1833, με την επιλογή της Αθήνας ως πρωτεύουσας του ελληνικού κράτους, ιδρύθηκε το Βασιλικό Νομισματοκοπείο και Σφραγιστήριο, που στεγαζόταν στο νεοσύστατο υπουργείο Οικονομικών, στη σημερινή πλατεία Κλαυθμώνος, η οποία τότε ονομαζόταν πλατεία Νομισματοκοπείου.

Το κτίριό του κατασκευάστηκε από τον Γερμανό Εντουαρτ Σάουμπερτ (1804-1870), ο οποίος μαζί με τον Σταμάτη Κλεάνθη εκπόνησε το πρώτο πολεοδομικό σχέδιο της πρωτεύουσας. Ακολούθησε παραγγελία νέων μηχανημάτων από το Μόναχο, ενώ πρώτος διευθυντής -και έως το 1844- ορίστηκε ο Βαυαρός Χριστόφορος Ράιχενμπαχ, που κατά τύχη είναι συνεπώνυμος με τον σημερινό επικεφαλής της περίφημης Task Forse, ο οποίος μας ήρθε μαζί με τα Μνημόνια.

Εχει επίσης ενδιαφέρον ότι στην αρχή η χώρα μας τύπωνε μόνον χάλκινα νομίσματα, ενώ έγιναν πολλές διαπραγματεύσεις για να δοθεί το 1843 η άδεια των Γάλλων συμμάχων μας για την κοπή αργυρών. Δικαίωμα κοπής νομίσματος είχαν τότε και ιδιώτες για δική τους χρήση, αρκεί να προσκόμιζαν στο Βασιλικό Νομισματοκοπείο τον απαιτούμενο άργυρο που μπορούσε να έχει οποιαδήποτε μορφή (ακατέργαστο ορυκτό, ξένα νομίσματα κ.λπ.). Οι σημαντικότερες εγκαταστάσεις στεγάζονταν σε γειτονικό κτίριο, ενώ αναφέρεται ότι οι κλίβανοι είχαν κατασκευαστεί από πυρίμαχο υλικό με προέλευση από τη Θήβα.

1. Ο φοίνικας

Μπορεί κάποιοι να ονειρεύονται επιστροφή στη δραχμή, αλλά για την ιστορία το πρώτο επίσημο νόμισμα του νεότερου ελληνικού κράτος ήταν ο φοίνικας, το μυθικό πουλί, που ήταν το σύμβολο της Φιλικής Εταιρείας. Αντικατέστησε το οθωμανικό νόμισμα με ισοτιμία έξι φοίνικες προς ένα κουρούτς. Κυκλοφόρησε από το 1828 έως το 1833 και ο πρώτος σφραγιδοποιός ήταν ο Αναγνώστης Λιναρδόπουλος.

2. Το αθηναϊκό Νομισματοκοπείο

Νομισματοκοπείο λειτουργούσε και στην αρχαία Αθήνα. Σύμφωνα με τους μελετητές, ο χώρος βρισκόταν σε μεγάλο μέρος του κάτω από την εκκλησία των Αγίων Αποστόλων, στα δυτικά της Παναθηναϊκής Οδού, στην καρδιά της αρχαίας Αγοράς. Από τις ανασκαφές της δεκαετίας του 1950 προκύπτει ότι οι χώροι του λειτουργούσαν από την ελληνιστική περίοδο έως και τον 2ο μ.Χ. αιώνα.

3. Η ακύρωση των σχεδίων

Οι περισσότεροι θεωρούν ότι το Νομισματοκοπείο βρίσκεται στα διοικητικά όρια του Χολαργού, αλλά στην πραγματικότητα ανήκει στον Δήμο Χαλανδρίου. Στα τέλη του 2008 είχαν εκπονηθεί μεγαλόπνοα σχέδια για την κατασκευή μεγάλου συγκροτήματος για τη στέγαση του υπουργείου Οικονομικών σε οικόπεδο 33 στρεμμάτων που ανήκει στο Δημόσιο και βρίσκεται έξω από την περίφραξη. Το έργο θα γινόταν με συμμετοχή ιδιωτών, που θα έπαιρναν ως αντιπαροχή μέρος του κτιρίου, αλλά τα σχέδια ματαιώθηκαν έπειτα από κινητοποιήσεις των φορέων της περιοχής.