Τα δισέγγονα του στρατηγού Λουντ

Φαινόμενο ορατό στον προσεκτικό παρατηρητή των αθηναϊκών τοίχων: τα τελευταία χρόνια, μια αξιοσημείωτη μερίδα των χειρόγραφων συνθημάτων του αντιεξουσιαστικού χώρου επικεντρώνει τη συνθηματολογία της όχι στον στιγματισμό συγκεκριμένων αυταρχικών εκτροπών, την εκδήλωση αλληλεγγύης σε διωκόμενους συντρόφους ή την επαγγελία ενός διαφορετικού -και σε μεγάλο βαθμό ουτοπικού- μέλλοντος, αλλά στην καταγγελία της βιομηχανικής ανάπτυξης και του βιομηχανικού πολιτισμού εν γένει (1-6), ακόμη και της προόδου αυτής καθ’ εαυτήν (7).

Ο αριθμός και η πυκνότητα των σχετικών αναγραφών δεν προδικάζουν φυσικά αυτόματα ούτε το μέγεθος ούτε τον βαθμό οργάνωσης της συλλογικότητας που τις παράγει, πόσο μάλλον την εμβέλειά της στον ευρύτερο πολιτικοϊδεολογικό χώρο· αποτελούν, όμως, μια ένδειξη δυναμισμού που ο εξωτερικός παρατηρητής δεν μπορεί να αγνοήσει.

Από μια πρώτη ματιά, το ρεύμα αυτό θα μπορούσε να εκληφθεί ως συνιστώσα του νεολουδιτισμού, του κινήματος δηλαδή που εμφανίστηκε τη δεκαετία του 1990 ως η πιο προωθημένη μορφή εχθρότητας προς την τρίτη Βιομηχανική Επανάσταση και τις αρνητικές επιπτώσεις που η γενικευμένη εισαγωγή της πληροφορικής στην παραγωγή είχε για εκατομμύρια ανθρώπους σε όλο τον πλανήτη (βλ. «Ιός» 2/5/1999).

«Λουδίτες», από το όνομα του φανταστικού στρατηγού Νεντ Λουντ που υπέγραφε τις προκηρύξεις τους, αποκαλούνταν, ως γνωστόν, η πρώιμη εκείνη μορφή εργατικής κινητοποίησης που εμφανίστηκε στην Αγγλία τη δεκαετία του 1810 και προσπάθησε απεγνωσμένα να αποτρέψει την εκμηχάνιση της υφαντουργίας (που επέφερε την εξαθλίωση και λιμοκτονία μεγάλων εργατικών μαζών), καταστρέφοντας τις ίδιες τις μηχανές.

Ομως οι λουδίτες, ως συλλογικό κίνημα αντίστασης που αγκάλιαζε ολόκληρες κοινότητες απειλούμενων παραγωγών, δεν εκλάμβαναν τις μηχανές ως υποστασιοποίηση κάποιου απρόσωπου κακού· το ιδανικό που προασπίζονταν ήταν η δυνατότητα βιοπορισμού χιλιάδων ανθρώπων, όχι κάποια εξιδανικευμένη οντότητα πέρα και πάνω από την ανθρώπινη κοινωνία.

Το φαινόμενο που μελετάμε σήμερα αναγορεύει, αντίθετα, τη «φύση» και τα (υπόλοιπα) έμβια όντα σε φορείς ενός αφηρημένου καλού, που καταστρέφεται από την εκμετάλλευση και την «εξημέρωση» (8-9).

Στην καλύτερη περίπτωση, οι άνθρωποι εξισώνονται με τα υπόλοιπα ζώα (10)· στις πιο τραβηγμένες, ως φορείς του δικαιώματος στην ελευθερία ανακηρύσσονται όλα τα «έμβια όντα», ορισμός που καλύπτει αντικειμενικά ακόμη και ζωντανούς μικροοργανισμούς όπως τα μικρόβια (11), ή ακόμη και άψυχα στοιχεία του φυσικού περιβάλλοντος (13).

Η αντίθεση στον βιομηχανικό πολιτισμό αποκτά έτσι ανορθολογικά χαρακτηριστικά, ως σύζευξη της ακραίας ζωοφιλίας και της φονταμενταλιστικής οικολογίας με κάποιες μισανθρωπικές τάσεις που ευδοκιμούν στον ευρύτερο «μηδενιστικό» -κυρίως- χώρο.

Εστω κι αν, σε αντίθεση μ’ αυτόν τον τελευταίο, όπου η αγωνιστική αυτοπραγμάτωση αναγορεύεται σε ύψιστο (ατομικό) αγαθό, το εξιδανικευμένο είδωλο δεν είναι εδώ η αντανάκλαση του επαναστατικού εγώ αλλά μια φανταστική μητέρα Φύση δίχως εγγενείς αντιθέσεις, όπου μόνο η κακότητα του πολιτισμού εμποδίζει την ισορροπημένη συμβίωση των έμβιων συνιστωσών της (13-14).