Η ελπίδα και η απελπισία

Μια ορατή συνέπεια της εσπευσμένης προκήρυξης των εκλογών και της μικρής διάρκειας της προεκλογικής περιόδου είναι τα περιορισμένα αποτυπώματα της ιστορικής αυτής αναμέτρησης στους τοίχους των αστικών κέντρων. Μία μόνο βδομάδα πριν από την ψηφοφορία της 25ης Ιανουαρίου, στις περισσότερες γειτονιές της Αθήνας είναι πιθανότερο να δεις εμπορικές αφίσες για φτηνό πετρέλαιο θέρμανσης παρά προεκλογικά υλικά κάποιου κόμματος, ιδίως κυβερνητικού.

Αν οι κομματικοί μηχανισμοί του ΣΥΡΙΖΑ, του ΚΚΕ, της ΑΝΤΑΡΣΥΑ, της ΟΚΔΕ και των συνασπισμένων μ-λ ανταποκρίθηκαν σχετικά νωρίς στις στοιχειώδεις απαιτήσεις μιας ευπρόσωπης καμπάνιας, το ΠΑΣΟΚ μόλις και μετά δυσκολίας στήνει κάποια περιφερειακά περίπτερα, ενώ ακόμη εντυπωσιακότερη είναι η ουσιαστική εξαφάνιση της Ν.Δ. από τις συνοικιακές πλατείες της πρωτεύουσας.

Αντί για τη χαρτογράφηση της τρέχουσας αφισοπαραγωγής, θα περιοριστούμε έτσι σήμερα στην υπενθύμιση της αντίστοιχης διαδρομής των δύο μονομάχων κατά τις τελευταίες πέντε εκλογές – από την τελευταία κάλπη προ Μνημονίου μέχρι το σημερινό ντέρμπι. Διαδρομή διαφωτιστική για την εκατέρωθεν προσαρμογή των μηνυμάτων στις εκάστοτε συγκυρίες, αλλά και για τις διαχρονικές σταθερές του αντίστοιχου κομματικού λόγου.

Για προφανείς λόγους, μεγαλύτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η εξέλιξη του ΣΥΡΙΖΑ. Τον Οκτώβριο του 2009 το μικρό τότε κόμμα της ριζοσπαστικής Αριστεράς έβγαινε τραυματισμένο από την πρόσφατη κρίση στα ηγετικά του κλιμάκια και πολλοί αμφέβαλλαν ακόμη και για την εκλογική επιβίωσή του. Παρά τους «αισιόδοξους» τόνους, το μήνυμά του απευθυνόταν κυρίως σε όσους θα έχαναν από μια ενδεχόμενη έκλειψή του: τον κόσμο των κοινωνικών κινημάτων που τα προηγούμενα χρόνια είχε δώσει αλλεπάλληλες μάχες ενάντια στη δεξιά πολιτική, προσδίδοντάς του τον τιμητικό τίτλο του «κόμματος των κουκουλοφόρων».

Τρία χρόνια μετά, αυτή η αγωνιστική παρακαταθήκη είχε πια μπολιάσει τους μαζικούς αγώνες κατά του Μνημονίου, επιτρέποντας στον ΣΥΡΙΖΑ να διεκδικήσει τον Μάιο του 2012 την πολιτική εκπροσώπηση αυτών των τελευταίων, σε μετωπική αντιπαράθεση με τα τότε κόμματα εξουσίας (φωτογραφία 1).

Δεύτερο κόμμα πλέον, τον Ιούνιο της ίδιας χρονιάς, προβάλλει έτσι ως φορέας ελπίδας, υποσχόμενος ότι θα «κάνει τα μνημόνια παρελθόν» (φωτογραφία 2).

Δυόμισι χρόνια αργότερα, με τα λαϊκά στρώματα γονατισμένα από τις καταστροφικές πολιτικές των μνημονίων και τα κοινωνικά κινήματα να φυλλορροούν, αυτό που διεκδικείται είναι η εκπροσώπηση όχι της αντίστασης αλλά της απελπισίας (φωτογραφία 3)·

... δευτερευόντως επιστρατεύεται η επίκληση μιας μεσοπρόθεσμης πανευρωπαϊκής ανατροπής (φωτογραφία 4)...

... ενώ μάλλον περιθωριακά προβάλλονται μηνύματα όπως η αντίσταση στις επιταγές του Βερολίνου (φωτογραφία 5)...

... η ρητή αντιμνημονιακή δέσμευση (φωτογραφία 6)...

... ή η σχέση με τα κοινωνικά κινήματα (φωτογραφία 7).

Η τάση αυτή επικρατεί πλήρως κατά τις τωρινές εκλογές, με το μήνυμα της ελπίδας, δίχως περιττά συμφραζόμενα, να επισκιάζει κάθε συγκεκριμένη πρόταση (φωτογραφία 8).

Απέναντι σ’ αυτή την πολυσημία, τα αντίστοιχα μηνύματα της Ν.Δ. χαρακτηρίζονται διαχρονικά από απίστευτη σημειολογική φτώχεια. Εν έτει 2009, η καμπάνια της εστιάστηκε σχεδόν αποκλειστικά στη -δημοφιλή -υποτίθεται- φιγούρα του Κώστα Καραμανλή (φωτογραφία 9).

Εν έτει 2012, πάλι, αντί για τη φάτσα του Αντώνη Σαμαρά προτιμήθηκε η κομματική ιδιοποίηση του εθνικού συμβόλου (φωτογραφία 10).

Ακόμη πιο αμήχανο σύνθημα υιοθετήθηκε το 2014 (φωτογραφία 11), ενώ φετινή αφίσα της Ν.Δ. δεν βρέθηκε πουθενά, ούτε καν στο κεντρικό περίπτερο του Συντάγματος.