Τέσσερις νέοι ψυχολόγοι με μεταπτυχιακές σπουδές διαφορετικών ειδικοτήτων και μία κοινωνιολόγος συνέστησαν την πρώτη, μοναδική προς το παρόν, Κοινωνική Συνεταιριστική Επιχείρηση που παρέχει υπηρεσίες ψυχοκοινωνικής ενδυνάμωσης και ψυχοθεραπείας διαβαθμισμένου κόστους, ανάλογα με τις ανάγκες και τις δυνατότητες του κάθε ανθρώπου.
Το «Από Κοινού», όπως ονομάζεται η κολεκτίβα εργασίας των πέντε νέων επιστημόνων, δεν έχει σκοπό να είναι απλώς ένας οικονομικά προσιτός χώρος ψυχολογικής υποστήριξης, χωρίς εκπτώσεις στην ποιότητα, αλλά πρεσβεύει μια διαφορετική κοινωνική φιλοσοφία, πέρα από τη στείρα «ψυχολογικοποίηση» και «ιατρικοποίηση» των προβλημάτων της καθημερινής ζωής.
Η κοινωνιολόγος Κατερίνα Χαραλαμπάκη και η ψυχολόγος Γεωργία Κορρέ, μέλη τού «Από Κοινού» μαζί με τις Δανάη Κοκορίκου, Ελεάνα Σταθοπούλου και Αλέξανδρο Παπατρέχα, μιλούν στην «Εφ.Συν.» για το πρωτότυπο συνεργατικό εγχείρημα που συμπληρώνει έναν χρόνο ζωής.
«Οι περισσότεροι γνωριζόμασταν από τα φοιτητικά μας χρόνια. Οι τέσσερις σπουδάσαμε στο Τμήμα Ψυχολογίας στο Ρέθυμνο και άλλη μία συνάδελφος είναι απόφοιτος του ΕΚΠΑ», μας λέει η Γεωργία, εξηγώντας πώς η ιδέα του συνεταιρισμού «ωρίμασε» σταδιακά από το 2015, όταν ξεκίνησαν τις πρώτες συναντήσεις τους ως ομάδα.
Τι σημαίνει «υπηρεσίες διαβαθμισμένου κόστους»;
«Είναι πολύ σημαντικό να συζητάμε με τον άνθρωπο που έρχεται σε επαφή με μας, το πόσο μπορεί να δώσει. Πόσο "αντέχει". Υπάρχει και κομμάτι ετήσιων συνδρομών για εκπαιδευτικά εγχειρήματα και για ενίσχυση της κολεκτίβας, ώστε να συνεχίσουμε να παρέχουμε υπηρεσίες χαμηλού κόστους σε περισσότερους ανθρώπους».
Γιατί επέλεξαν τη μορφή της ΚΟΙΝΣΕΠ;
«Δεν έχουμε απλώς μια τυπική συνεταιριστική μορφή. Λειτουργούμε ως κολεκτίβα εργασίας, είμαστε μέλη της Δικτύωσης Συνεργατικών Εγχειρημάτων Αθήνας, μαζί με το "Συν.Αλλοις", τις "Εκδόσεις των Συναδέλφων", το "Παγκάκι" και άλλες συλλογικότητες. Είχαμε πάντα επαφή με συνεργατικά εγχειρήματα, ήδη από το Ρέθυμνο. Είδαμε ότι ως μοντέλο λειτουργεί. Ειδικά σε κλάδους όπως η εστίαση. Αυτό που δεν είχαμε δει να λειτουργεί είναι στον δικό μας τον κλάδο. Γι' αυτό και αρχικά συναντήσαμε προκλήσεις πώς να το στήσουμε».
Οπως λέει το όνομά τους, αντιμετωπίζουν τις προκλήσεις από κοινού: «Λειτουργούμε με οριζόντιες διαδικασίες. Ενώ ως ΚΟΙΝΣΕΠ δεν υποχρεωνόμαστε να συνεδριάζουμε πάνω από μια φορά τον χρόνο, εμείς κάνουμε εβδομαδιαίες συνελεύσεις, αποφασίζουμε με συναίνεση. Δεν ψηφίζουμε. Στον εσωτερικό μας κανονισμό υπάρχει η συμφωνία ότι αν ένα μέλος διαφωνεί, πρέπει το θέμα να συζητηθεί ξανά».
Ακολουθώντας ένα μοντέλο πιο κοντά στην εργατική αυτοδιαχείριση παρά σε μορφές «κοινωνικής επιχειρηματικότητας», οι συνάδελφοι του «Από Κοινού» δεν περιορίζονται σε ψυχοθεραπευτικές υπηρεσίες.
Συνδιοργανώνουν βιωματικά εργαστήρια, προγράμματα σε κοινότητες, σε σχολεία, συνεργάζονται με εκπαιδευτικούς και συλλόγους γονέων, επιδίδονται σε αρθρογραφία και έρευνα, πέρα από «μια στενή ψυχολογική γλώσσα».
«Τα εργαλεία που χρησιμοποιούμε στα κοινοτικά προγράμματα είναι πάντα σε ένα ψυχοκοινωνικό πλαίσιο» μας λέει η Γεωργία, φέρνοντας ως παράδειγμα πρόσφατο εργαστήριο ενδυνάμωσης εκπαιδευτικών.
«Στεκόμαστε κριτικά σε ταμπέλες όπως το "μπούλινγκ". Είναι ένας όρος που συχνά "καπελώνει" άλλα πράγματα που κρύβονται πίσω μια βολική ετικέτα. Π.χ. ζητήματα ρατσισμού. Γι' αυτό και χρειάζεται μια αντιρατσιστική εκπαίδευση. Ο ρόλος της κοινωνιολόγου είναι κομβικός. Εχουμε όλοι μας μια κριτική θέση αναφορικά και με την ίδια μας την επιστήμη».
«Το ιδανικό για μας θα ήταν η ψυχική υγεία να ήταν αποκλειστικά δημόσια», λέει η Κατερίνα. «Να υπάρχουν πολλές δημόσιες δομές που να εξασφαλίζουν στον κάθε άνθρωπο δωρεάν ψυχολογική υποστήριξη. Αυτή τη στιγμή αυτό δεν υπάρχει. Η ψυχοθεραπεία θεωρείται προνόμιο μιας ελίτ. Οταν μια συνεδρία κοστίζει 50 και 60 ευρώ, πώς θα μπορέσει ένας άνθρωπος που ζορίζεται οικονομικά να την παρακολουθήσει; Πόσο μάλλον όταν δεν είναι μια απλή ιατρική επίσκεψη, όπως πας στον ορθοπεδικό, αλλά πρέπει να έχει συνέχεια. Είναι κρίμα να ξεκινά κάποιος ψυχοθεραπεία, να έχει γίνει μια σοβαρή ψυχοθεραπευτική δουλειά για ένα εξάμηνο και μετά ο άλλος να διακόπτει επειδή δεν έχει χρήματα. Για μας είναι προτεραιότητα να μη συμβαίνει αυτό. Δεν είναι πάντα εύκολο γιατί είμαστε κολεκτίβα εργασίας».
«Προσπαθούμε να επιβιώσουμε χωρίς να χάσουμε το κοινωνικό μας πρόσημο. Το σημαντικό για μας τώρα είναι ότι μπορούμε να καλύπτουμε τα έξοδά μας και να ανοίξουμε θέσεις εργασίας. Να αρχίσουμε να πληρωνόμαστε», συμπληρώνει η Γεωργία.
Το προφίλ των ανθρώπων που απευθύνονται στο «Από Κοινού» δεν είναι ενιαίο, αλλά όπως μας εξηγούν «μας προσεγγίζουν άνθρωποι με οικονομικά προβλήματα, με πολλά χρόνια ανεργίας ή επισφαλούς εργασίας. Υπάρχει επίσης το προφίλ των χρεών. Ενα μέρος του κόσμου που απευθύνεται σε μας είναι επιβαρυμένοι οικονομικά. Ισως γι' αυτό μας προτιμάει και ξέρει ότι μπορεί με μας να το διευθετήσει».
Το «Από Κοινού» συνεργάζεται με δομές αλληλεγγύης. Στην ιστοσελίδα τους παραπέμπουν τόσο σε συνεργατικά εγχειρήματα όσο και σε Κοινωνικά και Αλληλέγγυα Ιατρεία.
«Ερχονται σε μας άνθρωποι που έχουν σύνθετα προβλήματα. Προσπαθούμε να έχουμε σύνδεση με αλληλέγγυες δομές και υπηρεσίες δωρεάν υποστήριξης. Ομως η δική μας δουλειά δεν είναι να δώσουμε έτοιμες λύσεις. Πολλές φορές όταν μιλάμε για ανεργία ή χρέη έχουμε μια στερεοτυπική εικόνα του πώς είναι κάποιος άνθρωπος. Στην πραγματικότητα ο κάθε άνθρωπος θέλει να διατηρήσει την αξιοπρέπεια που του έχει απομείνει. Δεν έρχεται σε μας με το αίτημα "είμαι άνεργος, βρείτε μου δουλειά"».
Ποια είναι η διαφορά στις τιμές των υπηρεσιών τού «Από Κοινού» σε σχέση με ιδιώτες ψυχολόγους;
«Η ψυχοθεραπεία ξεκινάει από 10 ευρώ η συνεδρία. Από εκεί και πέρα το συζητάμε με κάθε άνθρωπο πώς μπορεί να αντεπεξέλθει. Οι ώρες με τις χαμηλότερες τιμές αυτή τη στιγμή έχουν συμπληρωθεί γιατί υπάρχει προτεραιότητα στους ανέργους. Είναι σημαντικό να παρέχεται ποιοτική δουλειά».
Η ψυχοθεραπεία όπως τη βλέπουν οι εργαζόμενοι στο «Από Κοινού» δεν είναι απλώς μια «φτηνή επίσκεψη στον ψυχολόγο». Είναι μια αμφίδρομη διαδικασία που απαιτεί δέσμευση και προσωπική δουλειά και πάνω απ' όλα αντιμετωπίζει κάθε άνθρωπο ξεχωριστά, στην ολότητά του, όχι ως «πελάτη», ούτε ως «ωφελούμενο».
Αυτή είναι και η διαφορά τού «Από Κοινού» με μορφώματα που κάτω από τον μανδύα του «κοινωνικού» ή του «μη κυβερνητικού» επιδιώκουν το κέρδος και τις πελατειακές σχέσεις.
► Πληροφορίες: «Από Κοινού», Θεοδωρήτου Βρεσθένης 9, Νέος Κόσμος, τηλ: 215 555 3805.
Γιώργος Βήχας - Μητροπολιτικό Κοινωνικό Ιατρείο Ελληνικού
«Δεν βλέπουμε σημάδια ανάκαμψης στην κοινωνία»
Εχει περάσει μία επταετία από τότε που ο καρδιολόγος Γιώργος Βήχας με μια αρχικά 6αμελή ομάδα και τη στήριξη του Δήμου Αργυρούπολης-Ελληνικού ίδρυσαν το Μητροπολιτικό Κοινωνικό Ιατρείο Ελληνικού.
Από το 2012 που ξεκίνησε η λειτουργία του, έχει προσφέρει τις υπηρεσίες του σε δεκάδες χιλιάδες συμπολίτες μας, ενώ το πλαισιώνουν πλέον «280 εθελοντές, από τους οποίους οι 115 είναι γιατροί, οδοντίατροι, φαρμακοποιοί, ψυχολόγοι και άλλοι θεραπευτές».
Ποια είναι η κατάσταση σήμερα, ειδικά στον χώρο της ψυχικής υγείας, ρωτήσαμε τον Γιώργο Βήχα:
«Παραμένει αμείωτη η λειτουργία της ψυχολογικής ομάδας στο ΜΚΙΕ. Ενώ έχουμε μειώσει τα άλλα ιατρικά τμήματα και παραπέμπουμε τους ασθενείς στο ΠΕΔΥ, η ψυχολογική υποστήριξη έχει την ίδια ζήτηση με όση είχε αρχικά και ακόμα μεγαλύτερη. Ο βασικοί λόγοι είναι δύο: Δεν υπάρχει δημόσια δομή σε πρωτοβάθμια φροντίδα υγείας. Δεύτερον, δυστυχώς ο αριθμός των ανθρώπων που θέλουν ψυχολογική στήριξη ολοένα μεγαλώνει, καθώς οι επιπτώσεις της οικονομικής κρίσης δεν έχουν πάψει να υφίστανται».
Δεν βλέπει σημάδια ανάκαμψης όπως διατυμπανίζουν οι κυβερνώντες;
«Σημάδια ανάκαμψης στην κοινωνία δεν βλέπουμε. Υπάρχουν βελτιώσεις σε σχέση με την κατάσταση που αντιμετωπίζαμε το '12 και το '13, ειδικά σε σχέση με τους ανασφάλιστους ασθενείς που έχουν πρόβλημα πρόσβασης στο δημόσιο σύστημα υγείας. Αυτό έχει ανακουφίσει ένα κομμάτι που τους επιβάρυνε. Ομως δεν έχουμε δει σημάδια ανάκαμψης σε ό,τι αφορά την εργασία, την ανεργία, τους χαμηλούς μισθούς».
Ποια είναι η πρόταση του ΜΚΙΕ για το θέμα της ψυχικής υγείας;
«Με τη μεταρρύθμιση των δομών πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας θα πρέπει να δοθεί βαρύτητα στον τομέα της ψυχικής υγείας Να υπάρχει πρόβλεψη στις ΤΟΜΥ (Τοπικές Μονάδες Υγείας) και σε ΠΕΔΥ. Να υπάρχει ενίσχυση σε ψυχολόγους, που απουσιάζουν, και σε ψυχιάτρους, με έμφαση όχι μόνο στην ψυχιατρική παρακολούθηση με φάρμακα, αλλά στην ψυχοθεραπεία».
Θόδωρος Μεγαλοοικονόμου - εθελοντής ψυχίατρος
«Δεν είναι μόνο οι ιατρικές ανάγκες· χρειάζεται μια σχέση με τον ασθενή»
Η ζήτηση για ψυχολογική υποστήριξη, μας λέει, δεν έχει μειωθεί:
«Εξακολουθεί να υπάρχει δυσκολία πρόσβασης στη δημόσια υγεία, όχι μόνο για ψυχολογική στήριξη αλλά και για ιατρικές υπηρεσίες. Ναι μεν μπορείς να πας ανασφάλιστος, αλλά περιμένεις έως 3 μήνες για ραντεβού. Το Κοινωνικό Ιατρείο δίνει άμεση προσβασιμότητα. Υπάρχει και το θέμα του φαρμάκου. Υπάρχουν άνθρωποι που δεν έχουν να φάνε, δεν μπορούν να δώσουν συμμετοχή, ακόμα και μικρή. Εκτελούν τις συνταγές τους στα κοινωνικά ιατρεία. Είναι και ο τρόπος προσέγγισης των ανθρώπων. Να μην έχει αποστασιοποιημένη αντίληψη ο γιατρός από τον ασθενή. Στα κοινωνικά ιατρεία όπου συμμετέχω λειτουργεί ομάδα που υποδέχεται, συζητάει, μαθαίνει τον άνθρωπο. Δεν είναι μόνο οι ιατρικές ανάγκες. Κάνει μια σχέση μαζί του. Κάποια στιγμή ο άνθρωπος αυτός κινητοποιείται για να διεκδικήσει τα δικαιώματά του. Δεν είναι παθητικός δέκτης. Προσπαθούμε να γίνονται συζητήσεις σε ευρύτερα θέματα, να υπάρχει κοινωνικοπολιτική ενεργοποίηση» μας λέει.
Ο ίδιος διαχωρίζει τα Κοινωνικά και Αλληλέγγυα Ιατρεία από μορφές φιλανθρωπίας, ΜΚΟ, ακόμα και συνεταιρισμούς:
«Οι ΚΟΙΝΣΕΠ συχνά χρησιμοποιούνται για βραχυπρόθεσμες μισθοδοτήσεις ευρωπαϊκών πραγμάτων. Οι ΚΟΙΝΣΠΕ ψυχικής υγείας υπάρχουν από το 1999, αλλά ποτέ δεν κάνανε αυτό για το οποίο έγιναν. Η προσδοκία για μόνιμες θέσεις εργασίας σε ψυχικά ασθενείς σε ελάχιστες περιπτώσεις πραγματοποιήθηκε. Δεν υπάρχει χρηματοδότηση για παραγωγικές δραστηριότητες. Επιπλέον στις ΚΟΙΝΣΠΕ δεν επιτρέπεται πρόεδρος και ταμίας να είναι ψυχικά ασθενείς. Υπάρχει ρατσισμός ακόμα και στον εσωτερικό κανονισμό των ΚΟΙΝΣΠΕ. Αυτό που προτείνει η Ευρωπαϊκή Κοινότητα, ήδη από το Πράσινο Βιβλίο του 2001, δεν είναι παρά προγράμματα πρόσκαιρης απασχόλησης, πυροσβεστικά, όπως τα σημερινά 8μηνα κοινωφελούς εργασίας».
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας