Τιμώντας το ελληνικό χιούμορ

Ο ΚΥΡ, η βράβευση και το λεύκωμα του 2017

Οσο ζούσε ο Φρέντυ Γερμανός, ήταν αυτός που κάθε χρόνο, τέτοιες μέρες, παρουσίαζε από τις στήλες της «Ελευθεροτυπίας» το ετήσιο χιουμοριστικό ημερολόγιο του ΚΥΡ. Με τους ευρηματικούς τίτλους και τα σατιρικά σκίτσα της χρονιάς που πέρασε, ενισχυμένα με νεότερα, ειδικά φτιαγμένα για το λεύκωμα.

Οταν ο Γερμανός έφυγε από τη ζωή (1999), τον ρόλο αυτό ανέλαβα εθελούσια ελόγου μου, λόγω της εκτίμησης προς τον καλλιτέχνη και άνθρωπο ΚΥΡ, με τον οποίο συγκατοικήσαμε τρεις και, δημιουργικές και ωραίες, δεκαετίες στη (μακαρίτισσα πλέον) «Ελευθεροτυπία».

Ο ΚΥΡ τα τελευταία χρόνια δεν είναι σε έντυπο - πέρασε στο διαδίκτυο και με το cite i-kyr.gr, καλημερίζει καθημερινά τους αναγνώστες του μ’ ένα επίκαιρο χιουμοριστικό σκίτσο– αντιπολιτευτικό εννοείται, ως είθισται (διαφορετικά τι νόημα θα είχε;).

Εν τω μεταξύ, τις ημέρες αυτές, κυκλοφόρησε τo ετήσιo (του 2017 δηλαδή) λεύκωμά του (ευπρόσδεκτο και απολαυστικό πάντα πεσκέσι), που φέρει τον τίτλο «Πρώτη φορά πουθενά», πιο κάτω τη γνωστή ΠΑΣΟΚική ρήση: «Η Ελλάδα ανήκει στους Ελληνες» και παραδίπλα το απαραίτητο σχόλιο ενός εκ των λαϊκών ηρώων του: Καημένη Ελλάδα! Την πάτησες (εκδ. Διόπτρα).

…Χρυσωμένος

Στις 20 Σεπτεμβρίου ο ΚΥΡ τιμήθηκε από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας Προκόπη Παυλόπουλο με το παράσημο του Χρυσού Σταυρού του Τάγματος του Φοίνικος, «για το σύνολο του έργου του». Απευθυνόμενος στον τιμώμενο ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας επισήμανε ότι με τα σκίτσα του και τα κείμενα που τα συνοδεύουν «έχει αποδείξει ότι εκείνο που τον χαρακτηρίζει πρωτίστως και διαχρονικώς είναι το χιούμορ στην αυθεντική του έκφραση».

Και αφού χαρακτήρισε το χιούμορ βασικό στοιχείο της παιδείας και του πολιτισμού μας, πρόσθεσε: «Δικαίως συγκαταλέγεστε μεταξύ των κορυφαίων γελοιογράφων της χώρας. Είναι και ο λόγος που σας απονέμεται το παράσημο του Χρυσού Σταυρού του Τάγματος του Φοίνικος».

Με τη σειρά του ο ΚΥΡ ευχαρίστησε τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας και εκ μέρους των συναδέλφων του, διότι «με τη βράβευση αυτή βραβεύεται το χιούμορ, το ελληνικό χιούμορ, το οποίο πάντοτε στάθηκε στο ύψος του και αντάξιο όλης της ελληνικής παιδείας».

Και αφού υπενθύμισε μια φράση της Ελένης Βλάχου, η οποία έλεγε: «Δείξτε μου τις γελοιογραφίες μιας χώρας και θα σας πω τι πολίτευμα έχει», απευθυνόμενος στον Πρόεδρο σχολίασε χιουμοριστικά: «Δεν είναι οξύμωρο σε μια χώρα ανέργων ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας να λέγεται Προκόπης;»

Δεν είναι το πρώτο βραβείο που απονέμεται στον ΚΥΡ. Προϋπήρξαν το Α’ Βραβείο στην Παγκόσμια Εκθεση Χιούμορ στο Μόντρεαλ του Καναδά το 1981 και η βράβευσή του από την Ακαδημία Αθηνών το 2001.

Και ως… Mac Papa

Γεννημένος στην Αθήνα από γονείς Μικρασιάτες, με σπουδές Καλών Τεχνών στην Ιταλία, όπου πρωτοδημοσίευσε σκίτσα του, ο ΚΥΡ, άρχισε την ελληνική διαδρομή του από την προδικτατορική «Μεσημβρινή» της Ελένης Βλάχου, η οποία και του… κόντυνε το όνομα – από Γιάννης Κυριακόπουλος σε ΚΥΡ.

«Απογευματινή», «Ελευθεροτυπία», «Βήμα», «Εικόνες», «Ταχυδρόμος», «Γυναίκα», «Επίκαιρα», είναι τα έντυπα με τα οποία συνεργάστηκε, ενώ συνυπήρξε και με τον Γερμανό στην τηλεοπτική εκπομπή «Αλάτι και πιπέρι». Στην περίοδο της χούντας έστελνε αντιδικτατορικά σκίτσα στο περιοδικό Hellenic Review, που εξέδιδε η αυτοεξόριστη Ελένη Βλάχου, με το ψευδώνυμο Mac Papa (από τα αρχικά Μακαρέζος Παπαδόπουλος Παττακός).

Και περνάω ενδεικτικά σε μερικές γλυκόπικρες ατάκες από τα χαρακτηριστικά σκίτσα του (που βέβαια δεν περιγράφονται), με λαϊκούς τύπους, αμφοτέρων των φύλων, που σχολιάζουν την επικαιρότητα:

● Δυο τύποι σ’ ένα παγκάκι: «Το ελληνικό κράτος είναι μπορντέλο», ο ένας. Και ο άλλος: «Ε… Οχι και κράτος…»

● Δυο περιπατητές έξω από τη Βουλή, με τον ένα να σχολιάζει: «Ο πατέρας μου είχε δώσει μια συμβουλή: ”Παιδί μου… Οποιο κόμμα κι αν ψηφίσεις είναι το ίδιο με αυτό που δεν ψήφισες”».

● Διάλογος μεταξύ δυο ανδρών: «Είχα πάει να πάρω τη σύνταξή μου.. και βλέπω ότι την είχανε περικόψει! Γυρίζω έξαλλος στο σπίτι… Και τι να δω; Την γυναίκα μου στην αγκαλιά του κουμπάρου!» ο ένας. Και ο άλλος: «Δεν υπάρχει κράτος».

● Ενα ζευγάρι: «Ερχεται φοροκαταιγίδα! Τι θα κάνουμε;» η γυναίκα. Και ο άντρας: «Δυο λύσεις υπάρχουν! Ή πληρώνουμε τους φόρους… Ή πάμε εκλογές και ξαναβγαίνει ο Τσίπρας».

Και του χρόνου!

Στο πλαίσιο

Γκαγκάριν είναι το όνομα του πρώτου κοσμοναύτη. «Gagarin 205» ήταν το όνομα του μαγαζιού του Νικόλα Τριανταφυλλίδη, που έφυγε πρόωρα από τη ζωή. «Γκαγκάριν – ο κόσμος από χαμηλά», είναι ο τίτλος του νέου βιβλίου του Πέτρου Τατσόπουλου (εκδ. Οξύ). Ενα non fiction novel, όπως αυτοπροσδιορίζεται, που «αναλαμβάνει να μας αφηγηθεί την ιστορία της μεταπολεμικής Ελλάδας, όπως δεν θα τη διδαχτούμε ποτέ στα σχολεία». Οπου, εκτός των άλλων, συναντάμε εμβληματικά πρόσωπα, από τον Μάνο Χατζιδάκι έως τον Κώστα Γκουσγκούνη.

Είμαι ήδη στις σελίδες του – πολύ περισσότερο μετά τη γλαφυρή παρουσίαση και από τον ίδιο τον Τατσόπουλο, στο Κέντρο Τέχνης και Πολιτισμού του Μαρουσιού.

Ενας ακόμη Βασίλης Βασιλικός – όχι από τον ίδιον, αλλά για τον ίδιον: «Τα αμαρτύρητα - Σχέδιο βιογραφίας του Βασίλη Βασιλικού» (εκδ. Οδός Πανός), διά χειρός Γιάννη Βασιλακάκου, συγγραφέα, καθηγητή Νεοελληνικών Σπουδών σε πανεπιστήμια της Μελβούρνης.

Aποκαλυπτική συνομιλία – εξομολόγηση του συγγραφέα τού «Ζ» για τη ζωή και το έργο του στο Παρίσι το 2003. Μια ατάκα του Βασιλικού: «Πιστεύω ότι όλα τα ελληνικά μυθιστορήματα που ’χω διαβάσει θα μπορούσαν να είναι πιο σημαντικά αν ήταν μικρότερα».

Εκτενές αφιέρωμα στον πρόωρα εκλιπόντα τραγουδοποιό Νίκο Παπάζογλου, συμπεριλαμβανομένης και εκτενούς συνέντευξής του, στο νέο τεύχος του περιοδικού «Μετρονόμος». Στο ίδιο τεύχος: «Πώς να ζήσει τη ζωή του ένας άνθρωπος ή μια χώρα αν δεν έχει όραμα;

Κάτι άλλο ακόμα: αν δεν έχει πολιτικούς;» αναρωτιέται ο Σταύρος Ξαρχάκος σε συνέντευξή του στον Θανάση Νιάρχο, με τίτλο «Η τέχνη είναι ο καθρέφτης της εποχής μας».

ΚΑΙ… Νέα, ωραία, κομψή, αλλά μόλις είδε τι διάβαζε, του το χάλασε.