«Συνάντηση» Λεοντή - Νεγρεπόντη

Τη νύχτα της 21ης Απριλίου 1967 αστυνομικοί όρμησαν στο σπίτι του Νίκου Ξυνοτρούλια, γνωστού για την αγωνιστική του δράση, τον συνέλαβαν και τον οδήγησαν, μαζί με άλλους «αντεθνικώς δρώντες», αρχικά στην αστυνομία και στη συνέχεια στην εξορία.

Λίγο αργότερα, την ίδια νύχτα, οι αστυνομικοί επέστρεψαν στο ίδιο σπίτι και συνέλαβαν τον γιο του Ξυνοτρούλια, που είχαν… ξεχάσει.

Ηταν ο γνωστός με το ψευδώνυμο ποιητής Γιάννης Νεγρεπόντης, ο οποίος δεν είχε αντιληφθεί τη σύλληψη του πατέρα του (που έτσι κι αλλιώς κάθε τόσο τον έπιαναν).

Στην εξορία

Γυάρος, Λέρος, Παρθένι ήταν τα τρία νησιά που «φιλοξενήθηκε» επί τρία χρόνια ο Νεγρεπόντης, οπότε σε κάποιο από τα «γενναιόδωρα» χουντικά μέτρα απελευθερώθηκε.

Ηδη προδικτατορικά ήταν γνωστός για το ποιητικό του έργο και ειδικότερα για τους στίχους των τραγουδιών που είχε μελοποιήσει ο Μάνος Λοΐζος: «Το ακορντεόν» (που τελειώνει με το σύνθημα «δεν θα περάσει ο φασισμός») και τον «Τρίτο Παγκόσμιο».

Στην εξορία ο Νεγρεπόντης δεν έμεινε ανενεργός –εξακολουθούσε να γράφει. Κι εκεί, το 1968, προέκυψε το ποιητικό του έργο «Φυλάττειν Θερμοπύλας», το οποίο τρία χρόνια αργότερα, το 1971, κυκλοφόρησε με εξώφυλλο του χαράκτη Α. Τάσσου.

Εργο με σαφές αντιδικτατορικό περιεχόμενο (και ό,τι άλλο συναφές), έγινε γνωστό κυρίως από χέρι σε χέρι, εδώ και στο εξωτερικό. Ενα από αυτά τα χέρια ήταν και του Χρήστου Λεοντή, φίλου του Νεγρεπόντη.

Του άρεσε, τον ενέπνευσε και πάραυτα το γέμισε μελωδίες.

Μερικά κομμάτια, στα χρόνια που ακολούθησαν, είχαν παρουσιαστεί σε συναυλίες του Λεοντή. Οπου πριν από τέσσερα χρόνια, απαλλαγμένος από μουσικές υποχρεώσεις (κυρίως σε θεατρικά έργα), το ξαναδούλεψε και το ενορχήστρωσε υπό μορφήν ορατορίου.

Με αυτή τη μορφή θα το παρουσιάσει αύριο Κυριακή στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, συμπτωματικά πενήντα χρόνια από το «Αξιον Εστί» του Μίκη Θεοδωράκη, στον οποίο το αφιερώνει «για την όλη στάση της ζωής και του έργου του», καθώς και στα 71 χρόνια από την απελευθέρωση της Αθήνας από τους ναζί – «μέρα σημαδιακή για τον τόπο».

«Βρισκόμαστε σε μια περίοδο, που επιβάλλεται να υπερασπιστούμε την τιμή, την ελευθερία και την ανεξαρτησία μας» λέει ο συνθέτης.

Γόνιμη διαδρομή

Να θυμίσω συνοπτικά ότι ο Λεοντής, με λαμπρές σπουδές σε Αθήνα και Παρίσι, έχει διαγράψει μια διακριτική μεν, εντυπωσιακή δε μουσική διαδρομή.

Πρώτη εμφάνιση το 1962, μουσικές για αρχαίες τραγωδίες, ένα δισκάκι το 1963 σε στίχους Νικηφόρου Βρεττάκου και Μάνου Ελευθερίου, και τον ίδιο χρόνο παρουσιάζουν με τον Μάνο Λοΐζο τραγούδια τους στη «Μαγική πόλη» των Θεοδωράκη και Χατζιδάκι.

Το 1965 κυκλοφορεί την «Καταχνιά», την πρώτη μουσική μαρτυρία για την Αντίσταση σε στίχους Κώστα Βίρβου, με τους Στέλιο Καζαντζίδη, Μαρινέλλα και αφηγητή τον Δημήτρη Μυράτ.

Εκτοτε δίσκοι, μεταξύ των οποίων το «Καπνισμένο τσουκάλι», σε ποίηση Γιάννη Ρίτσου, με τη φωνή του Νίκου Ξυλούρη, «Αχ, έρωτα», σε ποίηση Λόρκα, απόδοση Λευτέρη Παπαδόπουλου, με τους Μανώλη Μητσιά και Τάνια Τσανακλίδου.

Και ακόμα μουσικές για ταινίες και θεατρικά έργα, κυρίως σε συνεργασία με το Θέατρο Τέχνης του Κάρολου Κουν, μια φεστιβαλική συναυλία στο Ηρώδειο το 2005, με μουσικές και τραγούδια από τις κωμωδίες του Αριστοφάνη, μουσικές και για άλλα ελληνικά και θεατρικά έργα, καθώς και περί τις 500 συναυλίες σε Ελλάδα και εξωτερικό.

Παράλληλα συνδικαλιστική δραστηριότητα μέσα από τις γραμμές της ΕΜΣΕ, διδασκαλία σε ελληνικά και ξένα ιδρύματα. Κι από βραβεία άλλο τίποτα. Και πολιτικά, σταθερά Αριστερά.

Το «Φυλάττειν Θερμοπύλας», έργο για συμφωνική ορχήστρα, βαρύτονο, μεσόφωνο, αναγνώστη, μεικτή και παιδική ορχήστρα, θα ερμηνεύσουν ο βαρύτονος Τάσης Χριστογιαννόπουλος, η μεσόφωνος Ιωάννα Φόρτη και ο ηθοποιός Κωνσταντίνος Κωνσταντόπουλος.

Συνοδεύουν η Συμφωνική Ορχήστρα και η Χορωδία της ΕΡΤ, η μεικτή χορωδία του Μετσόβιου Πολυτεχνείου, η παιδική χορωδία «Μανώλης Καλομοίρης». Διευθυντής ο μαέστρος Μιχάλης Οικονόμου.

Ο Γιάννης Νεγρεπόντης δεν θα είναι εκεί – έφυγε από τη ζωή τον Ιανουάριο του 1981 στα 61 του.

Θα είναι όμως ο διαχρονικός ποιητικός του λόγος, οι στίχοι από το «Φυλάττειν Θερμοπύλας», όπως αυτοί:

Πολλά μας βρήκαν / και τα χειρότερα / από τα μέσα. /Τ’ απόρθητα τα κάστρα / τα μεγάλα / ποτέ δεν πέφτουν / απ’ τα έξω / το λάλον ύδωρ / απερίσκεπτα / αφήσαμε να χαθεί…

Στο πλαίσιο

✎ Τελικά ποιος ήταν ο «ένοικος» του τύμβου της Αμφίπολης; Η επικεφαλής των ανασκαφών Κατερίνα Περιστέρη εκτιμά ότι ανήκει στον επιστήθιο του Μεγαλέξανδρου, Ηφαιστίωνα. Να όμως που συνάδελφοί της το αμφισβητούν. Κάποιοι μάλιστα υποστηρίζουν ότι δεν πρόκειται καν για μακεδονικό μνημείο. Ανάλογες αμφισβητήσεις υπήρξαν και για τον τάφο του Φιλίππου, εκεί όμως είχαμε αδιάσειστα στοιχεία. Εκείνο πάντως που είναι βέβαιο, τόσο για τη μια όσο και για την άλλη περίπτωση, ότι δεν πρόκειται για τον τάφο του Μεγαλέξανδρου. Αυτόν τον έχει τοποθετήσει η αρχαιολόγος Λιάνα Σουβαλτζή στην όαση της Σίβα.

✎ Η τιμή των εισιτηρίων είναι άραγε ο λόγος που μια μερίδα κόσμου δεν πηγαίνει στο θέατρο; Ναι, αν κρίνουμε από τα πλήθη που συνέρρευσαν στα δύο Θέατρα Τέχνης να επωφεληθούν της προσφοράς των τριών ευρώ για κάθε παράσταση. Κάτι ανάλογο -50 ευρώ για όλες τις φετινές του παραγωγές- και στο Θέατρο Πόρτα. Εκπτώσεις και στο Εθνικό Θέατρο. Προφανώς το οικονομικό πρόβλημα των θεάτρων δεν λύνεται με τόσο χαμηλό εισιτήριο –είναι όμως τονωτική ένεση. Κι ένα δέλεαρ να αποκολληθεί ένας κόσμος από τον καναπέ.

✎ Γνώριμη του Νίκου Καζαντζάκη, με διαλέξεις για το έργο του εδώ και στο εξωτερικό, η κρητικής καταγωγής Κλεοπάτρα Πρίφτη, με σπουδές νομικής, μουσικής και θεάτρου, δωρήτρια και γραμματέας του Μουσείου Νίκου Καζαντζάκη, έφυγε από τη ζωή στις 13 Αυγούστου σε ηλικία 100 ετών. Το πληροφορούμαι καθυστερημένα από το ενημερωτικό δελτίο Synthesis της Διεθνούς Εταιρείας Φίλων Νίκου Καζαντζάκη, του οποίου η Πρίφτη υπήρξε γραμματέας του Δ.Σ. στο ελληνικό τμήμα. Από τις αφανείς εξαιρετικές προσωπικότητες.

ΚΑΙ… Ακραία οικονομικά φαινόμενα.