Μια γυναίκα - μια ηθοποιός με δίψα ζωής

Είχα δει –κι είχα χαρεί– σε πολλές παραστάσεις τη Λήδα Τασοπούλου, αλλά συγκρατώ περισσότερο την εμφάνισή της ως Ηλέκτρα, στην ομότιτλη τραγωδία του Σοφοκλή, σε μια μεγάλη περιοδεία, τον Οκτώβριο του 1995, που συμπεριελάμβανε Μόσχα και Πεκίνο.

«Ας το πούμε από την αρχή: Αν το μοσχοβίτικο θεατρόφιλο κοινό φάνηκε να απολαμβάνει την “Ηλέκτρα” του Σοφοκλή, που παρουσίασε το “Αμφι-Θέατρο” του Σπύρου Ευαγγελάτου στη ρωσική πρωτεύουσα, το αντίστοιχο κοινό του Πεκίνου έδειξε να τη ζει στο μεδούλι του», έγραφα, επιστρέφοντας, στην «Ελευθεροτυπία».

Γόνιμη συνύπαρξη

Πρωταγωνίστρια στα καλύτερά της η Λήδα Τασοπούλου, με την επιβλητική παρουσία και την άψογη άρθρωση – στα 42 της τότε. Δέκα χρόνια αργότερα, 12 Σεπτεμβρίου (σαν σήμερα) 2005, έφευγε από τη ζωή, στα 52 της, χτυπημένη από καρκίνο, που την ταλάνισε επί 7 χρόνια.

Και φαινόταν σαν να τον αγνοούσε, αφού συνέχισε να εργάζεται, σχεδόν ώς τα τελευταία της, πάντα με τον Σπύρο Ευαγγελάτο – από τα πιο ταιριαστά και γόνιμα ζευγάρια, στην τέχνη και στη ζωή. Γιατί, πέρα από τη σκηνή, η Λήδα ήταν μια ευγενική, μια γενναιόδωρη ψυχή (διατηρώ κάποια σημειώματα που έστελνε, κυρίως για κάτι που γράψαμε για τις επιδόσεις της – που της το οφείλαμε άλλωστε).

Από τα είκοσί της στο θέατρο, με γερή παιδεία: μουσική (φλάουτο και βιολί), κλασικός χορός, Δραματική Σχολή Εθνικού Θεάτρου. Από εκεί και η γνωριμία με τον Σπύρο Ευαγγελάτο – μέντορα, σκηνοθέτη, συνδημιουργό του «Αμφι-Θεάτρου», σύντροφο, σύζυγο, πατέρα των δύο παιδιών τους (της σκηνοθέτιδας Κατερίνας Ευγγελάτου και του μουσικού Αντίοχου Ευαγγελάτου, που έφυγε αναπάντεχα από τη ζωή το 2010, στα 23 του – ένα ακόμη οδυνηρό χτύπημα για τον Σπύρο).

Τριάντα χρόνια στους πιο απαιτητικούς ρόλους, από ντόπιο και ξένο ρεπερτόριο. «Ευτύχησε να ενσαρκώσει ό,τι κάθε ηθοποιός ονειρεύεται. Τραγικούς ρόλους, κωμικούς, ρομαντικούς, συμβολικούς, ηθογραφικούς, εξπρεσιονιστικούς, νατουραλιστικούς, ειρωνικούς», γράφει ο Κώστας Γεωργουσόπουλος στο κεφάλαιο που της αφιερώνει στο βιβλίο του «Προσωπολατρία» (εκδ. Νόηση). Και πιο κάτω: «Η Λήδα ήταν μια γυναίκα με δίψα ζωής, άπληστη σε εμπειρίες, είχε αυτό που ο Ιψεν ονόμαζε χαρά της ζωής».

Ανά τον κόσμο

Πρωταγωνίστρια, δίπλα σε εκλεκτούς ομότεχνους, αλλά και, όταν χρειαζόταν, απλή βωβή παρουσία. Κι από θεατρικούς χώρους, πλην του «Αμφι-Θεάτρου»: Ηρώδειο, Επίδαυρος, άλλοι αρχαιολογικοί χώροι, συμμετοχή σε διεθνή (περί τα 30) φεστιβάλ και των πέντε ηπείρων. Συν καθηγήτρια υποκριτικής στο Εργαστήριο Τέχνης του «Αμφι-Θεάτρου», στα Πανεπιστήμια Αθηνών, Πελοποννήσου, αλλά και στο εξωτερικό, ενώ είχε δοκιμαστεί και στη σκηνοθεσία. Είχε πει όχι στην τηλεόραση και ναι σε μία μόνο ταινία, τις «Ιστορίες μιας κερήθρας» του Νίκου Βεργίτση. Επαθλο «Μαρίκα Κοτοπούλη» και από την Εταιρεία Ελλήνων Θεατρικών Συγγραφέων για τις επιδόσεις της.

Δύο χρόνια μετά την εκδημία της, ο σύντροφός της κυκλοφόρησε το λεύκωμα «Λήδα Τασοπούλου… προς ύστατον φως» (εκδ. Ergo), με δικά του και άλλων κείμενα, καθώς και πλούσιο φωτογραφικό υλικό. «Η αφήγηση αυτή δεν προβάλλει λογοτεχνικές αξιώσεις. Την έγραψα σα να απευθύνομαι σε φίλους που μου ζήτησαν να τους μιλήσω για τη θεατρική πορεία της Λήδας, την κοινή μας ζωή, τις χαρές και τις πίκρες μας», γράφει ο Σπύρος Ευαγγελάτος.

Επιστρέφοντας στην εμπειρία της Μόσχας και του Πεκίνου, να προσθέσω ότι είχε οργανωθεί από τον Θόδωρο Κρίτα (1914-2002), το γραφείο του οποίου επί χρόνια υπήρξε καλλιτεχνικός τροφοδότης των ελληνικών φεστιβάλ και γενικά «εισαγωγέας» σε ό,τι καλύτερο παρουσιαζόταν ανά τον κόσμο, ενώ παράλληλα «εξήγε» ό,τι καλύτερο δικό μας – όπως η παράσταση της «Ηλέκτρας».

Η οποία παράσταση είχε ξεκινήσει το καλοκαίρι του 1991 από το αρχαίο θέατρο Αινιάδων (Μεσολόγγι), για να συνεχίσει σε Επίδαυρο, Ηρώδειο, Δημήτρια Θεσσαλονίκης και μετά, στα χρόνια που ακολούθησαν: Ιταλία, Ουγγαρία, Αίγυπτος, Χιλή, Αργεντινή, Ρωσία, Κίνα, για να καταλήξει στην Αλβανία. Κι ας αναρωτηθούμε, ποιες παραστάσεις -και γιατί δεν- κάνουν στις μέρες μας τέτοιες διαδρομές…

Στο πλαίσιο

Προεκλογική περίοδος (ευτυχώς όχι μακρά, αλλά άκρως μελαγχολική), με «πολεμικά ανακοινωθέντα» από υποψήφιους και ΜΜΕ: «Ανεβαίνει το πολιτικό θερμόμετρο», «Σφοδρή αντιπαράθεση», «Ολομέτωπη επίθεση» (με πιο οδυνηρά τα συντροφικά). Κι από κοντά οι αλλεπάλληλες δημοσκοπήσεις: «Ντέρμπι», «Στήθος με στήθος», «Γρίφος η ψήφος των αναποφάσιστων». Ενώ το ζητούμενο, πλην αντιμνημονιακών, αντιευρωπαϊστών, δραχμιστών, είναι ποιος ή ποιοι και πώς θα διαχειριστούν καλύτερα το τρίτο και φαρμακερότερο μνημόνιο, που υπερψήφισαν, και πώς θα βγούμε από την κρίση.

Η πραγματική ωστόσο πολεμική ζώνη (η παρηγοριά από το τρισχειρότερο) βρίσκεται στις χώρες που οι κάτοικοί τους εγκαταλείπουν αλλόφρονες, με τους αδίστακτους δουλέμπορους να τους στοιβάζουν σε σκυλοπνίχτες, χωρίς, όσοι επιβιώσουν, το μαρτύριό τους να σταματήσει. Συγκλόνισε η φωτογραφία με το αγοράκι (αχ το καημένο), που μαζί με το αδελφάκι του και τη μάνα τους έχασαν τις ζωές τους στα νερά του Αιγαίου, που έχει μεταβληθεί σε υγρό κοιμητήριο.

Πάνω από 10.000 τα παιδιά, εκτός από τους ενήλικες, διαβάζω, τα θύματα της τραγικής εξόδου – και τι να κάνουν χώρες όπως η δική μας (που ξέρει από προσφυγιά και μετανάστευση), με την κρίση και τις ανύπαρκτες υποδομές. Κάτι πονεσιάρικο μασάνε οι κατέχοντες, που για τα συμφέροντά τους συντηρούν τις συρράξεις, χωρίς για την ώρα κάτι αποφασιστικό - να σταματήσει το κακό. (Γιατί το θέμα δεν είναι να αδειάσουν εκείνες οι χώρες από τους κατοίκους τους, και να γίνουν φτηνά εργατικά χέρια αλλού, αλλά να παραμείνουν στις εστίες τους.)

ΚΑΙ… Η «βαριά βιομηχανία» του πολιτισμού, και πάλι απόβλητη από τα ντιμπέιτ.