Σε μικρή ηλικία, όντας κινηματογραφόφιλος (απ’ τις ελάχιστες ψυχαγωγικές επιλογές τα χρόνια εκείνα), ένας από τους ηθοποιούς που θαύμαζα, πέρα από κάποιους δικούς μας, ήταν ο Γάλλος Ζεράρ Φιλίπ.
Ούτε θυμάμαι πόσες φορές είχα δει την ταινία «Ο ιππότης και η τσιγγάνα», όπου συμπρωταγωνιστούσε με την πανέμορφη Τζίνα Λολομπρίτζιτα (το 2003 ξανάγινε ταινία με την Πενέλοπε Κρουζ στον ρόλο της τσιγγάνας και τον άγνωστό μου Βενσάν Περέζ στον ρόλο του ιππότη). Αναφέρομαι βέβαια στα χρόνια που κυριαρχούσαν ο γαλλικός και ο ιταλικός κινηματογράφος πριν ενσκήψει ο αμερικάνικος και τα σαρώσει όλα...
Ωσπου ξαφνικά μαθαίνουμε ότι ο Ζεράρ Φιλίπ πέθανε - 25 Νοεμβρίου 1959 (πριν από 60 χρόνια), στα 36 του από καρκίνο. Ηταν μια μεγάλη απώλεια, όχι μόνο για τη γαλλική, αλλά και για την ευρωπαϊκή τέχνη. Κάτι ανάλογο με τον θάνατο στην Αμερική, το 1955, του Τζέιμς Ντιν, από τροχαίο, στα 24 του.
Και στην Ελλάδα
Ο Zεράρ Φιλίπ γεννήθηκε στις Κάνες, με τον πατέρα του να έχει καταδικαστεί ως συνεργάτης των Γερμανών κατακτητών και να δραπετεύει στη φασιστική Ισπανία.
Ο Ζεράρ, με διαφορετική πορεία, δραστηριοποιείται στη γαλλική Αντίσταση. Εν τω μεταξύ, από νεαρή ηλικία παίρνει μαθήματα υποκριτικής, που συνεχίζει στη Δραματική Σχολή του Ωδείου των Παρισίων Το 1943, σε ηλικία 19 ετών, κάνει την πρώτη του εμφάνιση στο θέατρο της Νίκαιας με το έργο του Ρουσέν «Μια μεγάλη κοπέλα, εντελώς απλοϊκή».
Εκεί ωστόσο που αποκαλύπτεται το ταλέντο του είναι στον ρόλο του Καλιγούλα, στο ομότιτλο έργο του Καμί, που ανέβηκε στο παρισινό θέατρο Εμπερτό. Από εκεί κι έπειτα ακολουθεί μια αλματώδη πορεία με τα καλύτερα έργα, τα θέατρο και τα φεστιβάλ στη Γαλλία και σε άλλες χώρες.
Εν τω μεταξύ είχε παντρευτεί τη βελγικής καταγωγής δημοσιογράφο Αν Φιλίπ (1917-1990), με την οποία απέκτησε δύο παιδιά και η οποία του αφιέρωσε δύο βιβλία. Το ελληνικό θεατρόφιλο κοινό είχε την ευκαιρία να απολαύσει τον Φιλίπ κατά την εμφάνισή του στην Αθήνα, στον ρόλο του Σιντ, στο ομότιτλο έργο του Κορνέιγ, τον Απρίλιο του 1955.
Παράλληλα διαγράφει λαμπρή πορεία και στον κινηματογράφο. Μερικοί τίτλοι από τις ταινίες όπου είχε συμμετάσχει: «Ο ηλίθιος», σε σκηνοθεσία Ζορζ Λαμπέν, «Διάβολος στη σάρκα» του Κλοντ Οτάν – Λαρά, «Το μοναστήρι της Πάρμας» του Κριστιάν Ζακ, «Το κόκκινο και το μαύρο», κι αυτό του Κλοντ Οτάν – Λαρά, «Οι ωραίες της νύχτας» του Ρενέ Κλερ, «Επικίνδυνες σχέσεις» του Ροζέ Βαντίμ, «Ο πυρετός ανεβαίνει στο Ελ Πάσο» του Λουίς Μπουνιουέλ... «Δάνεισε» επίσης τη φωνή του (στην κινηματογραφική μεταφορά τους) στα γνωστά αναγνώσματα «Ο Μικρός Πρίγκιπας» και «Ο Πέτρος και ο λύκος».
H Kαρέζη
Ο Ζεράρ Φιλίπ ήταν κι ένας από τους άντρες που θαύμαζε η Τζένη Καρέζη, όντας 25 χρόνων, όπως είχε εξομολογηθεί σε εκτενή συνέντευξή της στο περιοδικό «Φαντασία» το 1961 (οι άλλοι τέσσερις ήταν ένας αδελφός της μητέρας της, ο ηθοποιός Γιώργος Παππάς, ο επίσης ηθοποιός και σκηνοθέτης Αλέξης Μινωτής και ο Ιταλός σκηνοθέτης Λουκίνο Βισκόντι).
«Τον θαύμαζα», είπε για τον Φιλίπ, «σαν ηθοποιό πάνω απ’ όλα, και σαν άντρα. Σχεδόν αρνήθηκα να πιστέψω τον θάνατό του». Η Καρέζη είχε συναντήσει τον Φιλίπ κατά την έλευσή του στην Αθήνα και πιθανότατα τον είδε στον «Σιντ», γιατί υπάρχει και φωτογραφία που τους εικονίζει..
Eνα από τα δύο βιβλία που είχε αφιερώσει στον σύζυγό της η Αν Φιλίπ, με τίτλο «Οσο κρατάει ένας στεναγμός», είχε κυκλοφορήσει το 1988 και στα ελληνικά, σε μετάφραση του Στρατή Τσίρκα, απ’ τις εκδόσεις «Θεμέλιο» (το είχα στην κατοχή μου, αλλά το είχα δανείσει – από τα δανεικά που δεν επιστρέφονται).
Διαβάζω, ωστόσο, και μεταγράφω ένα μικρό απόσπασμα από μια τρυφερή παρουσίαση στην ιστοσελίδα anagnostria: «Δεν είναι θρήνος, δεν είναι κραυγή απελπισίας, ούτε οργή, ούτε αγανάκτηση αυτό που κυριαρχεί στη γραφή της. Πηγαινοέρχεται από τις αναμνήσεις ενός έρωτα και μιας ευτυχισμένης ζωής σε πλήθος σκέψεις γύρω από τη ζωή και τον θάνατο [...] Αναλογίζεται μια νύχτα που χιόνιζε και οι δυο τους, έχοντας βγει από το θέατρο, περπατούσαν πιασμένοι από το χέρι. “Πρέπει λοιπόν να δεχτώ ένα μέλλον απ’ όπου εσύ απουσιάζεις”, είναι η απελπισμένη της σιωπηλή κραυγή».
♦
«Κάθε συγγραφέας έχει αναρωτηθεί πολλές φορές γιατί γράφει, για ποιον γράφει, τι έχει να πει και πώς αυτό μπορεί να εκφραστεί», διαβάζω σε εισαγωγικό σημείωμα του νέου τεύχους του ανθεκτικού περιοδικού «Το Δέντρο», που είναι αφιερωμένο στην «Τέχνη του γράφειν». «Το ανά χείρας αφιέρωμα πιστεύουμε ότι δίνει ορισμένες βασικές απαντήσεις στα προηγούμενα ερωτήματα μέσα από τις σκέψεις παλαιότερων και νεότερων φωνών της λογοτεχνίας», αναγράφεται στο ίδιο σημείωμα. «Συμμετέχουν» πολλοί δικοί μας και ξένοι συγγραφείς.
Ενας φρέσκος Γιάννης Ξανθούλης, πρωτότυπος απολαυστικός, διαβαστερός. «Βιβλικοί ήρωες», ο τίτλος του νέου του βιβλίου – λευκώματος (εκδ. Ελληνικά Γράμματα), με τον ίδιο –σε σκίτσο του Θανάση Δήμου, που εικονογραφεί όλο το βιβλίο- ως άλλο Μωυσή με δύο «βιβλικές» εντολές ανά χείρας: «Ο Σώτος και ο Ασωτος» η μια και «Η κατάρα της γαλοπούλας» η άλλη. Ενα βιβλίο που δεν περιγράφεται – διαβάζεται.
«Στης μεταπολίτευσης τα χρόνια», ο τίτλος του βιβλίου του δημοσιογράφου Μωυσή Λίτση (εκδ. Τόπος). «Ο αναγνώστης θα μεταφερθεί σε χρόνια επαναστατικού ενθουσιασμού, αλλά και φανατισμού και αντιπαραθέσεων για το ποιος είναι ο σωστός δρόμος για να φτάσεις στον... παράδεισο της κοινωνικής χειραφέτησης». Το συνοδεύει πλούσιο υλικό από το αρχείο του συγγραφέα. Το βιβλίο θα παρουσιαστεί μεθαύριο Δευτέρα 2 Δεκεμβρίου ώρα 7μ.μ. στην αίθουσα εκδηλώσεων της ΕΣΗΕΑ, Ακαδημίας 20, με ομιλητές τους δημοσιογράφους Τάσο Κωστόπουλο, Λήδα Μοσχονά, Γιάννη Παντελάκη και τον συγγραφέα. Συντονίζει ο Βασίλης Καλαμαράς.
ΚΑΙ... Το καλοκαίρι καταστροφικές πυρκαγιές, τον χειμώνα (και είμαστε στην αρχή) σαρωτικές βροχοπτώσεις και καταιγίδες με όνομα. Κι από κοντά ατέρμονη άφιξη προσφύγων και μεταναστών που στέλνει ο απέναντι «σύμμαχος»... Είναι θαύμα που υπάρχει ακόμα αυτός ο τόπος.
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας