Τα παιδιά είναι κι αυτά από τα θύματα των συρράξεων. Το βλέπουμε πλέον καθημερινά, καθώς καταφτάνουν - όσα επιζούν από τους σκυλοπνίχτες των δουλεμπόρων. Γνωστές και επαναλαμβανόμενες τραγικές εικόνες, και ο τόπος μας, που έχει δοκιμαστεί από συμφορές, κάνει τα αδύνατα, αλλά πόσο να αντέξει - με τη συνεχιζόμενη κρίση, τα απρόοπτα καιρικά φαινόμενα, τους επιθετικούς γείτονες και τους αδιάφορους «συμμάχους»;
Ο ΟΗΕ έχει βέβαια καθιερώσει την 11η Δεκεμβρίου ως Ημέρα του Παιδιού - μια μέρα ωστόσο πάντα επίκαιρη, που θα ’πρεπε να είναι καθημερινή.
Η λογοτεχνία και οι κινηματογράφος έχουν αναδείξει αρκούντως ιστορίες με παιδιά. Ενδεικτικά ο διαχρονικός «Ολιβερ Τουίστ» του Ντίκενς, που έχει περάσει και στο σινεμά κι έχει γίνει ακόμα και μιούζικαλ. Και τα δικά μας πεζογραφήματα (ενδεικτικά κι εδώ) «Η κόλαση των παιδιών» της Λιλίκας Νάκου και το «Μεγάλοι αγώνες για μικρή ζωή» της Ελλης Αλεξίου.
Με «ήρωες», και τα δύο βιβλία, παιδιά της Κατοχής. Αλλά, μέρα που είναι μεθαύριο, θα σταθώ περισσότερο στην υπέροχη ταινία του Γκρεγκ Τάλλας «Το ξυπόλυτο τάγμα» (που έχω δει αρκετές φορές). Οπου εδώ πλέον τα παιδιά αναδεικνύονται πραγματικοί ήρωες, αφού πολεμούν με τον δικό τους τρόπο τον κατακτητή.
Κατοχή
Είμαστε λοιπόν στην Κατοχή, στη Θεσσαλονίκη, με τους Γερμανούς να αδειάζουν δημόσια κτίρια για να εγκατασταθούν οι ίδιοι. Μεταξύ αυτών κι ένα ορφανοτροφείο, από το οποίο πετάνε τα παιδιά. Οπότε μερικά από αυτά αποφασίζουν να οργανωθούν. Αφού βρίσκουν ένα καταφύγιο και βολεύονται, αρχίζουν να δρουν, με «καταδρομές» σε γερμανικά φορτηγά που κουβαλάνε τρόφιμα και φάρμακα και σε μαυραγορίτες. Οπλα τους, η σωστή πληροφόρηση, η εξυπνάδα και η ταχύτητα.
Οχι μόνο για να επιβιώσουν τα ίδια, αλλά και πάσχουσες οικογένειες. Η ταινία –ασπρόμαυρη– γυρίστηκε στη Θεσσαλονίκη, σε ερημωμένες περιοχές, σε χρόνια άγριας λογοκρισίας βέβαια, αλλά πέρασε –προφανώς– επειδή δεν έθιγε τους τότε κρατούντες, τα παιδιά, μεταξύ άλλων, είχαν αναλάβει υπό την προστασία τους έναν Αμερικανό αεροπόρο, ενώ ο σκηνοθέτης είχε αμερικανικό όνομα.
Γρηγόρης Θαλασσινός το πραγματικό όνομα του Γκρεγκ Τάλλας (1909-1993), ο οποίος γύρισε και άλλες ταινίες σε Ελλάδα και Αμερική. Μια δεύτερη ταινία, με την οποία έγινε γνωστός, ήταν η «Αγιούπα, το κορίτσι του κάμπου» με πρωταγωνιστές τον Μιχάλη Νικολινάκο και την ηθοποιό (στον κινηματογράφο και το θέατρο) Αννα Μπράτσου (1929-2011), που υπήρξε και σύζυγος του Τάλλας.
Επιστρέφοντας στο «Ξυπόλυτο τάγμα», να προσθέσω ότι τη σχετική ιστορία με τα παιδιά έκανε γνωστή στον Τάλλας ο ηθοποιός Νίκος Κατσιώτης, σ’ ένα ταξίδι του στην Αμερική. Ο Τάλλας εντυπωσιάστηκε και αποφάσισε να την κάνει ταινία. Βρέθηκαν τα παιδιά, που ήταν και οι πρωταγωνιστές, όπως και άλλοι, με μοναδικούς επαγγελματίες ηθοποιούς τον Νίκο Φέρμα και τη Μαρία Κωστή. Κατσιώτης και Τάλλας έγραψαν το σενάριο, οπερατέρ ο Μιχαήλ Γαζιάδης, μουσική –με διεύθυνση της Κρατικής Ορχήστρας Αθηνών- ο Μίκης Θεοδωράκης (που τότε δεν είχε γίνει ακόμα ευρύτερα γνωστός).
Υμνοι
Η ταινία έλαβε μέρος και σε ξένα φεστιβάλ και βραβεύτηκε με «Χρυσή Δάφνη» στο Διεθνές Κινηματογραφικό Φεστιβάλ Εδιμβούργου (1955). Και έτυχε ιδιαίτερης υποδοχής στην Αμερική, με εγκωμιαστικότατα σχόλια όπως αυτά (δανείζομαι από την ιστοσελίδα «Νεανικό Πλάνο»):
● «Σπανίως έρχονται ελληνικές ταινίες στην Αμερική, κι εκείνες που έρχονται είναι αξιοθρήνητα ασήμαντες, χωρίς έννοια, απρόσεκτες κατασκευές των γελωτοποιών της μόδας. […] Επήλθε όμως μια αλλαγή. Μας ήρθε και μια ταινία που βγαίνει από την καρδιά και συγκινεί την καρδιά… Το “Ξυπόλυτο τάγμα” είναι μια ταινία άξια του κινηματογράφου στον οποίο προβάλλεται». «Sunday Times», 30.5.1954.
● «Μέχρι τώρα ο ελληνικός κινηματογράφος δεν είχε παρουσιάσει τίποτα που να συγκρίνεται με την “Ανοχύρωτη πόλη” [του Ρομπέρτο Ροσελίνι] και τον “Κλέφτη ποδηλάτων” [του Βιτόριο ντε Σίκα], αλλά το “Ξυπόλητο τάγμα” είναι συγκινητικό όσο και τα ιταλικά νεορεαλιστικά φιλμ». Αλφρεντ Χίτσκοκ «Cityzen News», (Xόλιγουντ), 12.6.1954.
● Και ο Βιτόριο ντε Σίκα: «Οταν είδα το “Ξυπόλυτο τάγμα” στο Φεστιβάλ Εδιμβούργου, είπα στον Γκρεγκ Τάλλας: “Αν είχες γυρίσει το “Ξυπόλυτο τάγμα” προτού γυρίσω εγώ τον “Κλέφτη ποδηλάτων”, τότε θα ήσουν εσύ ο Βιτόριο ντε Σίκα».
♦
«Το απέραντο πέλαγος για αλίευση ήταν πάντα και παντού τα κείμενα των μαθητών. Είναι εν μέρει δικαιολογημένα, ίσως στις κατώτερες τάξεις. Από κει και πάνω όμως είναι θλιβερό το θέαμα και τεράστιες οι ευθύνες όλων», γράφει ο Θανάσης Φωτιάδης στο βιβλίο του «Το λιβάδι με τους μαργαρίτες» (εκδ. Γρηγόρη, 1964), στο οποίο έχω αναφερθεί και στο παρελθόν. Από εκεί αλιεύω με τη σειρά μου δυο «μαργαριτάρια», από εκθέσεις μαθητών της Β’ Γυμνασίου, με θέμα την (μεθαυριανή) επέτειο της 28ης Οκτωβρίου:
«Ελαμψε σαν ήλιος και φέτος η 28η Οκτωβρίου. Ετσι έλαμψε και η επανάστασις του 1940-41. Νύχτα υπέστη τελεσίγραφο από τον Ιταλό πρεσβευτή. Δύσκολες θέσεις κατέλαβε την καρδιά του Πρωθυπουργού μας. Η προθεσμία ήταν τόσο μικρά ώστε ούτε θα προλάβαινες να ουρήσεις. Τα κανόνια των Ιταλών μπαν, τα κανόνια των Ελλήνων πιφ. Είναι ντροπή για μια τόσο μεγάλη αυτοκρατορία. Γι’ αυτό οι καρδιές των Ελλήνων γεμίζουνε από ευχαρίστηση και αγαλίαση. Είναι ημέρα προσελκύσεως».
«Οι Ιταλοί κυρίευαν τη μια χώρα μετά την άλλη ώσπου μπήκαν μέσα στην Αλβανία. Οι Ελληνες όμως που είχαν μάθει από κάτι αλβανικές εφημερίδες ότι είχαν σκοπό να κηρύξουν και πόλεμο εναντίον των Ελλήνων άρχισαν να κάνουν οχυρώματα. Και ενώ τα ελληνόπουλα βρισκόταν στο μέτωπο ο Ιταλός βασιλιάς και ο Ελλην βασιλιάς εγλεντούσαν και έλεγαν πως θα είναι αδελφωμένοι και εκεί που εκοιμούνταν ο βασιλιάς πήγε ο Ιταλός πρέσβυς να φέρει τα δέοντα να ανοίξουν τα σύνορα να περάσει ο στρατός είπε ο βασιλιάς: Δεν ξέρω τι να σου πω, πάντος όχι…».
ΚΑΙ… H τηλεόραση πάντως προστατεύει τα παιδιά από τα «ακατάλληλα»…
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας