Εχω ασχοληθεί και στο παρελθόν με την Αμυ Μιμς, συγγραφέα, μεταφράστρια (για το οποίο έχει βραβευτεί με κρατικό βραβείο) και σύζυγο του ζωγράφου και σκιτσογράφου Μίνου Αργυράκη, δημιουργοί αμφότεροι της «Κιβωτού», που έφερε τ’ όνομά της, στην Πλάκα –δεκαετία του ’60–, έδρα λογίων και καλλιτεχνών της εποχής.
Ωσπου ενέσκηψε η χούντα κι έγιναν όλα ρημαδιό. Διασώθηκε όμως και βρίσκεται στην κατοχή της Μιμς ένα πολύτιμο αρχείο, που περιλαμβάνει έργα και άλλα ενθυμήματα, και αναζητάει τον άνθρωπο, τον φορέα, που θα τα περιθάλψει και θα τα αξιοποιήσει.
Πρόκειται για ένα αρχείο με Ρίτσο, Θεοδωράκη, Χατζιδάκι, Τσαρούχη, Σωτήρη Σπαθάρη, Αργυράκη, Δανάη, Καζαντζάκη, Αλέκο Παναγούλη, Κέβιν Αντριους, Αλεν Γκίνσμπεργκ, Νεγρεπόντη, καθώς και δικά της βιβλία και κείμενα για την αρχαία Ελλάδα, την Κύπρο, συν οπτικοακουστικό υλικό.
Τη φορά αυτή, ανταποκρινόμενος σε ακόμη μία έκκλησή της, ζήτησα από τη Μιμς να συντάξει η ίδια ένα κείμενο σχετικό με το θέμα, από το οποίο θα αντλήσω –ενισχύοντάς το, όπου εκτιμώ πως χρειάζεται– ό,τι χωράει, λόγω της έκτασής του, στην παρούσα σελίδα. Και ιδού:
Ο Δεληβορριάς
«Πριν πολλά χρόνια, ο Πάτρικ Λη Φέρμορ είχε γράψει μια σχεδόν δισέλιδη παρουσίαση σχετικά με το έργο μου στην Ελλάδα. Μέσα σε όλα τα άλλα, βαθυστόχαστα ενδιαφέροντά του, ξεχώριζε ο ίδιος ο κορυφαίος ελληνιστής. Είχα λοιπόν ακόμη αισιοδοξία ώστε να παλέψω καθημερινά για τα όνειρά μου. Παρά τις διάφορες δυσκολίες, είχαμε καταφέρει να ιδρύσουμε στην “Κιβωτό” ένα μικρό θεατράκι.
Υστερα είχαμε ζήσει την επταετία, με συνεχείς προσπάθειες για αντίσταση ενάντια στη χούντα. Και ο Μίνως είχε καταφέρει [έπειτα από παρότρυνση του Μάνου Χατζιδάκι] να ολοκληρώσει εκείνο τον μεγάλο πίνακα, “Το περιβόλι του Ουρανού”, διαστάσεων 100x120.
»Πέρασε ο καιρός, και στο μεταξύ ο Πάτρικ Λη Φέρμορ πέθανε… Ηξερα ότι ήταν ανάγκη να βιαστώ για την επιστροφή του θεσπέσιου αυτού πίνακα στην Ελλάδα. Και ζήτησα, με επιστολή στον διευθυντή του Μουσείου Μπενάκη Αγγελο Δεληβορριά, αν δεχόταν τον πίνακα που ο Ελβετός συλλέκτης ήταν διατεθειμένος να χαρίσει μετά τον θάνατό του.
Η θετική απάντησή του ενθουσίασε τον Ελβετό συλλέκτη. Ομως τρία χρόνια αργότερα ακολούθησε ο θάνατος του Δεληβορριά, που είχε την ικανότητα να συνεργάζεται με λογιών καλλιτέχνες, σε μια μεγάλη συνύπαρξη [και προφανώς η επιθυμία του δεν είχε συνέχεια από τους διαδόχους του].
Το αρχείο
»Παραλίγο να απελπιστώ… Ευτυχώς όμως θυμήθηκα εκείνο το ρητό της σοφής μου Δανάης: “Οποιος δεν είναι αισιόδοξος είναι ηλίθιος!”. Και την ίδια νύχτα, είδα το πιο αισιόδοξο όνειρο της ζωής μου: Τον παλιό φίλο από την παλιά γειτονιά, σε απόσταση αναπνοής από την Ακρόπολη και το παλιό Πανεπιστήμιο, Νίκο Βάλτερ-Βασιλείου, να τραγουδάει για τα λουλούδια!
Ηταν αυτός που είχε γράψει πάνω σε μια ξύλινη ταμπέλα στην αυλή του:” Ο Αγαπών τα Ανθη αγαπάει τον Θεόν”… Mάλιστα εκεί ο Βάλτερ άρχισε να γράφει ποιήματα για όλους τους λαμπρούς καλλιτέχνες, που έβλεπε να μπαίνουν στην “Κιβωτό της Αμυ”– αρχίζοντας από τον Τσαρούχη, τον Μάνο Χατζιδάκι και τον Οδυσσέα Ελύτη, μέχρι τον γερο-καραγκιοζοπαίχτη Σωτήρη Σπαθάρη… Ομως δεν περιορίστηκε σε ποιητικούς στίχους ο Βάλτερ. Επειδή του άρεσε να τραγουδάει, ένα βράδυ που τραγουδούσε ο Τσαρούχης κάτι παλιά τραγούδια που αγαπούσε η Μαρίκα Κοτοπούλη, ακούστηκε και ο Βάλτερ να τραγουδάει ντουέτο μαζί του…
»Ομως τώρα –52 χρόνια αργότερα– μετά τον σκληρό αγώνα μας να φτιάξουμε, πέτρα πέτρα, το αρχείο της γενναίας εκείνης εποχής, παρακαλώ ολόψυχα τον Θεό, “που αγαπάει τα λουλούδια”, όπως έλεγε ο Βάλτερ, να μην πεταχτεί το αρχείο με τα τόσα ελληνικά τεκμήρια. Και να δοθούν σε καλά χέρια τα 15 βιβλία που έγραψα, με τόση αγάπη και τόσες δεκαετίας δουλειάς. Οσο για το “Περιβόλι του Ουρανού”, εάν δεν γυρίσει τώρα στην Ελλάδα, ας ευχηθούμε ότι θα το φέρουν κάποτε οι νεότερες γενιές».
♦
Το θέμα στο οποίο αναφέρομαι παραδίπλα αφορά και άλλες περιπτώσεις αρχείων και γενικά ντοκουμέντων που οι κάτοχοί τους (εάν δεν ενδιαφέρεται κάποιος από το οικογενειακό περιβάλλον) αναζητούν αυτόν (φορέα ή πρόσωπο) που θα τα περιθάλψει και θα τα αξιοποιήσει. Ασφαλώς και δεν είναι όλα μοναδικά και πολύτιμα όσο νομίζουν οι κάτοχοί τους. Κάποια όμως δεν είναι για τα σκουπίδια – γιατί εκεί δυστυχώς καταλήγουν.
Μια και ο λόγος: Εφηβος όντας και βιβλιόφιλος, μη έχοντας το απαιτούμενο βαλάντιο, προμηθευόμουν βιβλία από παλαιοβιβλιοπωλεία, τα οποία δεν υπάρχουν πλέον. Ηταν τότε τα παλαιοβιβλιοπωλεία-ντουλάπες: στις «ράχες» της νυν Δημοτικής Πινακοθήκης, στην πλατεία Κουμουνδούρου, της Νομικής Σχολής, στον νυν πεζόδρομο μεταξύ Ακαδημίας και Σόλωνος, και, κυρίως, το καρότσι-παλαιοβιβλιοπωλείο του κυρ Γιώργη στο Μοναστηράκι.
«Πόσο κάνει, κυρ Γιώργη;» «Δώσε δέκα δραχμές και πάρ’ το!». Δίναμε πέντε ή και δύο και το παίρναμε. «Πού έβρισκες αυτά τα βιβλία;», τον είχα ρωτήσει σε συνέντευξη για την «Ελευθεροτυπία», όταν πλέον το καροτσάκι είχε γίνει ένα τεράστιο υπόγειο παλαιοβιβλιοπωλείο – πάντα στο Μοναστηράκι: «Από τους κληρονόμους και την αντιπαροχή. Στην αρχή μάλιστα τους έδινα και κάτι, σιγά σιγά όμως έφταναν να με πληρώνουν για να ξεφορτωθούν!...».
Με τον καιρό ο κυρ Γιώργης (που έχει πλέον φύγει από τη ζωή και το παλαιοβιβλιοπωλείο έχει κλείσει) έμαθε να ξεχωρίζει τα σπάνια βιβλία, έκανε μια πλούσια συλλογή. Αλλά καθώς δεν έβρισκε ενδιαφερόμενο στην Ελλάδα, την αγόρασε κάποιος Κύπριος συλλέκτης…
ΚΑΙ… Νόμπελ Ειρήνης στον τέως πρωθυπουργό; Μα πού ζει ο Ποντίφικας;
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας