Η διάψευση των οραμάτων...

Ενα μικρό παιδί, ξεφεύγοντας προφανώς από την προσοχή των δικών του, ισορροπεί χαμογελαστό πάνω σε μια καρέκλα, χωρίς να υπολογίζει ότι μπορεί κάποια στιγμή να ανατραπεί. Είναι η φωτογραφία που κοσμεί το εξώφυλλο του νέου βιβλίου του Φώτου Λαμπρινού «Παλαμηδίου 10» (εκδ. Καστανιώτη) – μια ευχάριστη εικόνα, που δεν έχει όμως σχέση με τα δεινά που βίωσε η οικογένεια του εν λόγω πιτσιρικά που δεν είναι άλλος από τον συγγραφέα του βιβλίου.

Ντοκιμαντέρ το χαρακτηρίζει ο Λαμπρινός, καθώς ίσως ως ντοκιμενταρίστας είναι περισσότερο γνωστός, με μια σειρά ταινιών, οι περισσότερες από τις οποίες έχουν σχέση με την Ιστορία της νεότερης Ελλάδας.

Ενδεικτικά: «100 ώρες του Μάη» (σε συνεργασία με τον Δήμο Θέο), σχετικά με τη δολοφονία του βουλευτή της Αριστεράς Γρηγόρη Λαμπράκη, «Μουσικό οδοιπορικό με τη Δόμνα Σαμίου» (για την ΕΡΤ), «Ο Πειραιάς τού Γιάννη Τσαρούχη», «Η ομορφιά θα σώσει τον κόσμο», «Χούντα είναι θα περάσει». Σκηνοθέτησε επίσης τις μεγάλου μήκους ταινίες: «Αρης Βελουχιώτης – το δίλημμα», «Δοξόμπους», «Γλέντι γενεθλίων ή Μια βουβή βαλκανική ιστορία», «Καπετάν Κεμάλ, ο σύντροφος», «Τhe Great Utopia».

Σε ξένα χέρια

Με κινηματογραφικές σπουδές (αριστούχος) στη Μόσχα (στο εργαστήρι του του Μιχαήλ Ρομ), αλλά και στην ελληνική Σχολή Σταυράκου, κριτικός κινηματογράφου, ο Φώτος Λαμπρινός έχει διδάξει «Σχέσεις κινηματογράφου και ιστορίας» στα Πανεπιστήμια Κρήτης, Θεσσαλίας και Πάντειο, υπεύθυνος για συμπαραγωγές της ΕΡΤ, για διεθνείς συμπαραγωγές ντοκιμαντέρ, δημοσιεύσεις κειμένων για το ελληνικό και βαλκανικό σινεμά, μεταφραστής βιβλίων...

Πριν όμως καταπιαστεί με όλα αυτά τράβηξε των παθών του, καθώς ο πατέρας του υπήρξε στέλεχος του ΚΚΕ (Μπαστουνόπουλος το πραγματικό του επώνυμο – το Λαμπρινός ήταν το αγωνιστικό του ψευδώνυμο, που κράτησε και ο Φώτος) και η μητέρα του για χρόνια εξόριστη σε ντόπια ξερονήσια και σε ναζιστικά στρατόπεδα. Με τον ίδιο από ίδρυμα σε ίδρυμα, από σπίτι σε σπίτι (με σημείο αναφοράς όμως πάντα την Παλαμηδίου 10 στον Κολωνό) και από μικροδουλειά σε μικροδουλειά για επιβίωση.

Ολα αυτά τα ιστορεί στις 400 σελίδες του βιβλίου του ο Λαμπρινός, που είναι και η ιστορία μιας Ελλάδας που πάσχιζε να σταθεί. Εκεί και οι αγωνιστές της Αντίστασης (μεταξύ των οποίων και πολλοί καλλιτέχνες και άνθρωποι του πνεύματος), καθώς και οι ξένοι και ντόπιοι κατακτητές και συνεργάτες. Και από κοντά συμβάντα και εικόνες από την καθημερινότητα μιας Αθήνας, μιας Ελλάδας, που αναγνωρίζουμε πλέον μόνο σε κάποιες παλιές φωτογραφίες – και πού να πρωτοσταθείς σε μια απλή παρουσίαση όπως η παρούσα...

Η ήττα

Θα αρκεστώ στη μεταφορά δύο χαρακτηριστικών αποσπασμάτων από το βιβλίο τού Λαμπρινού. Το πρώτο αναφέρεται στην ήττα του κινήματος:

«Η ήττα του κινήματος, στο τέλος του 1949, υπήρξε καθοριστική στη ζωή μου, όχι μόνο για τη διάψευση των οραμάτων και των ελπίδων, αλλά γιατί άκουσα την προφητεία του Πατατζή [του γνωστού συγγραφέα Σωτήρη Πατατζή], ότι με τα εγκληματικά λάθη και την ανικανότητα της ηγεσίας του Κόμματος, το αριστερό κίνημα στην Ελλάδα υπέστη μια ήττα από την οποία ήταν αμφίβολο εάν ποτέ θα κατόρθωνε να απαλλαγεί και να ορθοποδήσει. Το έλεγε με εμφανή πόνο όσο και σιγουριά, που με έκανε να σκεφτώ πως μάλλον είχε δίκιο.

Οπότε: Μήπως πράγματι το Κόμμα έκανε εγκληματικά λάθη και επέδειξε πλήρη ανικανότητα; […] Και εντάξει, τον Στάλιν δεν μπορούσε ακόμα να τον αγγίξει κανείς. Τον Ζαχαριάδη όμως; Δεν άργησε το 1956, με το 20ό Συνέδριο και την αποσταλινοποίηση που επεχείρησε ο Χρουστσόφ, και όλες αυτές οι αμφιβολίες έγιναν βεβαιότητα και μάλιστα με τη βούλα του Κόμματος! Πάει ο Στάλιν, πάει και ο Ζαχαριάδης! Μήπως είχε δίκιο, και μάλιστα απόλυτο ο Πατατζής;».

Το δεύτερο αφορά τον πατέρα τού Φώτου Λαμπρινού, που είχε εισπράξει και μια διαγραφή από το Κόμμα:

«Η διαγραφή ακολούθησε τον πατέρα μου στα επόμενα χρόνια, μέχρι το τέλος της ζωής του, ενώ δεν έλειψαν και οι ανάλογες συμπεριφορές στελεχών απέναντι σε μένα αλλά και στη μητέρα μου πολλά χρόνια αργότερα. Τέλος, το 2016, ζήτησα από το ΚΚΕ να με πληροφορήσει αν έχει και τυπικά αποκατασταθεί ο πατέρας μου. Μέχρι σήμερα δεν έχω λάβει καμία απάντηση».

Στη σελίδα ωστόσο 365 του βιβλίου του Λαμπρινού υπάρχει δημοσίευμα του ελληνικού στρατού που αναφέρεται σε «στελέχη εξοντωθέντα – συλληφθέντα από 15-6-49 μέχρι 8-7-49», όπου αναγράφεται και το όνομα του Λαμπρινού με την ένδειξη «πρώην συντάκτης του Ρίζου».