Aνιχνεύοντας το «φαινόμενο Καχτίτσης»

«Η ενασχόλησή μου με τον Καχτίτση (που άρχισε το 1988, δεν έχει τελειώσει ακόμη, και ίσως να μην τελειώσει ποτέ...) υπήρξε απ’ τις συναρπαστικότερες περιπέτειες της ζωής μου. Αυτή η μακρόχρονη περιπλάνησή μου σ’ έναν ομότεχνο και, τηρουμένων των αναλογιών, ομοιοπαθή συγγραφέα της διασποράς, όσο γοητευτική κι αν ήταν, δεν υπήρξε εντελώς ανέφελη.

»Οπως όλοι οι μεγάλοι έρωτες είχε τα high και τα low της, τα πάνω και τα κάτω της, και, ασφαλώς, ένα καθόλου ευκαταφρόνητο τίμημα (προσωπικό, οικογενειακό, ψυχολογικό). Το ερώτημα είναι: άξιζε τον κόπο ή μήπως ήταν “πολύ κακό για τίποτα”; Η απάντηση, προφανώς, είναι αυτονόητη και μόνο από την ύπαρξη του ανά χείρας βιβλίο».

Είναι ο Γιάννης Βασιλακάκος (με τον οποίο η σελίδα έχει ασχοληθεί και στο παρελθόν) και το νέο του βιβλίο «Νίκος Καχτίτσης, Ενας κυκλοθυμικός ήρωας του Κάφκα» (εκδ. Οδος Πανός), από τους Ελληνες πνευματικούς ανθρώπους της διασποράς (Αυστραλία), με ισχυρούς δεσμούς με την Ελλάδα.

Με διδακτορικό στη Νεοελληνική Λογοτεχνία από το Πανεπιστήμιο της Μελβούρνης. Bachelor of Letters από το Πανεπιστήμιο της Νέας Αγγλίας και δίπλωμα διερμηνείας και μετάφρασης από το Πανεπιστήμιο RMIT. Οντας νεοελληνιστής, ο Βασιλακάκος, δίδαξε επί 30 χρόνια σε δύο πανεπιστήμια της Μελβούρνης, ενώ υπήρξε επικεφαλής του Προγράμματος Ελληνικών στον Τομέα Διερμηνείας και Μετάφρασης.

Παράλληλα είναι συγγραφέας 20 βιβλίων (μυθοπλασία, θέατρο, ποίηση, βιογραφίες, δοκίμια, μελέτες), που έχουν μεταφραστεί σε ξένες γλώσσες και διδάσκονται σε λύκεια και πανεπιστήμια.

Ο Καχτίτσης, που κατά τον Βασιλακάκο εκτιμάται ως κορυφαίος απόδημος Ελληνας συγγραφέας, υπήρξε και το αντικείμενο της διδακτορικής του διατριβής που υπέβαλε στο Πανεπιστήμιο της Μελβούρνης το 1994, με τίτλο «Οι αφηγηματικές τεχνικές στο πεζογραφικό έργο του Νίκου Καχτίτση», καθώς και μια βιογραφία του.

Στο Μόντρεαλ

Ελαχε να γνωρίσω τον Καχτίτση, που γεννήθηκε το 1926 στη Γαστούνη και πέθανε, έχοντας ζήσει πολλά χρόνια στο εξωτερικό, χτυπημένος από καρκίνο, το 1970 στην Πάτρα, σε ηλικία μόλις 44 ετών. Ηταν στα χρόνια της χούντας που βρισκόμουν, όπως κι αυτός, στο Μόντρεαλ του Καναδά. Τον συναντούσα σ’ ένα πρακτορείο ελληνικών εφημερίδων, συν βιβλιοπωλείο, όπου και το μυθιστόρημά του «Ο ήρωας της Γάνδης».

Στα αζήτητα, καθώς στην ελληνική παροικία ήταν περισσότερο γνωστός ως μεταφραστής σε δίκες. Μεταξύ άλλων σε μια Ελλήνων αντιχουντικών και χουντικών, με τους δεύτερους να κατηγορούν τους πρώτους, οι οποίοι σε δοξολογία για την επέτειο της 25ης Μαρτίου διαμαρτυρήθηκαν που ο Ελληνας πρόξενος σε λόγο του για την εθνική επέτειο παραλλήλιζε την επανάσταση του ’21 με την... επανάσταση της 21ης Απριλίου.

Εκεί έπεσε και κάμποσο ξύλο. Τελικά οι άνθρωποι αθωώθηκαν. (Περισσότερα για τον Καχτίτση γνώριζε ο συνάδελφος Παντελής Τρωγάδης, μακαρίτης κι αυτός, που τότε ζούσε στο Μόντρεαλ και συνδεόταν με φιλία με τον συγγραφέα κι έχει γράψει σχετικά).

Σαν παζλ

Διαβάζω στο βιβλίο του Βασιλακάκου για τον Καχτίτση:

«Οπως ο μυστηριώδης συγγραφέας του “Ηρωα της Γάνδης” δεν γνώρισε την πραγματική Γάνδη ή κάποιους πολυαγαπημένους φίλους αλληλογράφους του, παρομοίως κι εγώ δεν γνώρισα προσωπικά τον ίδιο.

»Από το 1988 έως σήμερα (2019) δεν είναι λίγες οι φορές που αναρωτήθηκα αν θα ήταν προτιμότερο να τον είχα γνωρίσει προσωπικά ή καλύτερα έτσι όπως τον φαντάζομαι και τον ανασυνθέτω κομματάκι κομματάκι σαν παζλ, μέσα απ’ τα ίδια του τα κείμενα και τις αφηγήσεις φίλων, αλληλογράφων κι ομοτέχνων του. Δύσκολη η απάντηση αφού ακόμη και οι κοντινότεροι σ’ αυτόν άνθρωποι ισχυρίζονται ότι ποτέ δεν τον γνώρισαν καλά.

»Σήμερα, μετά από σχεδόν σαράντα πέντε χρόνια περιπλάνησης μαζί του και μια ογκωδέστατη διδακτορική διατριβή πεντακοσίων σελίδων, έχω την αίσθηση ότι μόνο τη μια όψη του νομίσματος γνωρίζω απ΄αυτή την “ιδιάζουσα περίπτωση”. Διότι το “φαινόμενο Καχτίτσης” συνεχίζει να παραμένει αινιγματικά μυστηριώδες, κάτι σαν τη “μαγική εικών” χωρίς εικόνα με την οποία του άρεσε να παίζει μικρός.

»Για όλους τους παραπάνω λόγους όμως, φιλοδοξία τού ανά χείρας βιβλίου είναι να αποκαλύψει, μέσα απ’ τις ανάλογες υπόγειες διαδρομές, αυτή η αθέατη πλευρά, την άλλη, τη σκοτεινή όψη του “φαινόμενου Καχτίτση”».