Γιώργος Ξ. Ματζουράνης, ο συγγραφέας των «γκασταρμπάιτερ»
Υπήρξε μια πολυσχιδής προσωπικότητα ο Γιώργος Ξ. Ματζουράνης, που έφυγε από τη ζωή πριν από ένα χρόνο (26 Αυγούστου 2017), στα 82 του, καταθέτοντας σημαντικό έργο: δημοσιογράφος–ερευνητής, λογοτέχνης, κριτικός βιβλίου – μα, πάνω απ’ όλα ειλικρινής, έντιμος, διακριτικός.
Με σπουδές στο Πάντειο και στη Γερμανία, πολυταξιδεμένος, πολυβραβευμένος και πολυμεταφρασμένος – άνθρωπος κατά τα πάντα χρήσιμος και πρωτοπόρος, κυρίως σε θέματα σχετικά με τη μετανάστευση σε Γερμανία και Αφρική.
Η δικτατορία τον βρήκε στη Γερμανία. Επιστρέφοντας το 1974 έπιασε δουλειά στην «Αυγή» ως υπεύθυνος βιβλίου, καθώς και σε ραδιοφωνικές και τηλεοπτικές εκπομπές.
Παράλληλα γράφοντας κι ο ίδιος βιβλία (περί τα δέκα) που είχαν μεγάλη απήχηση. Μερικοί τίτλοι: «Σημείον επαφής» (διηγήματα), εκδ. Κοχλίας 1964, «Uhurou – Eλευθερία» (διηγήματα), εκδ. Κέδρος 1974, «Ελληνες εργάτες στη Γερμανία γκασταρμπάιτερ» (έρευνα – αποκάλυψη), εκδ. Gutenberg 1974, «Μας λένε γκασταρμπάιτερ» (μαρτυρίες), εκδ. Θεμέλιο 1977, «Τα παιδιά του Νότου» (έρευνα – μαρτυρίες), εκδ. Gutenberg 1990, «Ανάμεσα σε δυο κόσμους» (έρευνα), εκδ. Καστανιώτη 1995, «Οπου κι αν είμαι, ξένος» (ιστορίες των γκασταρμπάιτερ), εκδ. Καστανιώτη 2000.
Ευγνώμονες…
Θα συνεχίσω με αυτούς που δημιούργησαν, μετά τη συντριβή του ναζισμού, το γερμανικό «θαύμα», όπως τα καταγράφει ο Ματζουράνης μ’ ένα απόσπασμα από τον πρόλογο του βιβλίου του «Ελληνες εργάτες στη Γερμανία (γκασταρμπάιτερ)»:
«Το μεγάλο γεγονός του έτους 1965 στη Γερμανία: Η άφιξη του εκατομμυριοστού ξένου εργάτη. Υποδοχή στο σιδηροδρομικό σταθμό. Λόγοι, δώρα, αναμνηστικό μετάλλιο (μπρούτζινο). Ο εκπρόσωπος της κυβέρνησης: Οι ξένοι εργαζόμενοι συμβάλλουν αποφασιστικά στο γερμανικό οικονομικό θαύμα.
»Το έτος 1970 συμπληρώνεται το δεύτερο εκατομμύριο ξένων εργατών. Πάλι γεγονός μέγα. Πάλι υποδοχή στο σταθμό, λόγοι, δώρα. Ο εκπρόσωπος της κυβέρνησης: Οι ξένοι συμβάλλουν αποφασιστικά στην ευημερία της Γερμανίας. Εχουν την ευγνωμοσύνη μας και τους θεωρούμε ισότιμους συμπολίτες.
»Το έτος 1973 ακόμα πεντακόσιες χιλιάδες ξένοι εργάτες. Μαζί με τα μέλη των οικογενειών τους ξεπερνούν τα τρία εκατομμύρια. Ο εκπρόσωπος της κυβέρνησης: Οι ξένοι συμπολίτες είναι απαραίτητοι για την οικονομία μας. Χωρίς αυτούς θα αντιμετωπίζαμε την καταστροφή. Τους ευγνωμονούμε.
»365 μέρες το χρόνο αφίξεις νέων μεταναστών. 365 μέρες το χρόνο οι αρμόδιες υπηρεσίες υποδέχονται, καταγράφουν και διανέμουν αυτό το ανέλπιστο δώρο των μεσογειακών χωρών προς τη Δ. Γερμανία. Δεν είναι μετανάστες, όπως εκείνοι που φεύγουν στις υπερπόντιες χώρες. Δεν είναι μετακινούμενοι εργάτες, όπως εκείνοι των χωρών της Κοινής Αγοράς που αλλάζουν χώρα εργασίας όπως εμείς γειτονιά. Δεν έχουν μόνιμη διαμονή, μόνιμη εργασία, πολιτικά δικαιώματα. Είναι δημιούργημα των υψηλότερων κατακτήσεων του καπιταλισμού. Είναι οι “γκασταρμπάιτερ”.
Χωρίς δικαιώματα
»Που σημαίνει: Ερχονται από το Νότο. Είναι φτωχοί και πειθαρχικοί. Τους είναι αρκετό ένα συμβόλαιο ταχτικό με μεροκάματο για να εγκαταλείψουν την πατρίδα τους, να ’ρθουν στη Γερμανία. Να εγκαταλείψουν το σπίτι τους για να χωθούν σ’ ένα κοινόβιο. Να εγκαταλείψουν την οικογένειά τους, τους συγγενείς και φίλους και να βρεθούν, ξένοι, ανάμεσα σε 60 εκατομμύρια ξένους. […] Προσφέρονται φτηνότερα από τα λαχανικά, τα φρούτα και τα καπνά. Ταξιδεύουν τράνζιτο, χωρίς τελωνειακό έλεγχο. Προσφέρουν τα πάντα χωρίς να δικαιούνται τίποτα.
»Ανάμεσα στις χώρες που εφοδιάζουν τη Γερμανία με εργατικά χέρια η Ελλάδα σε σχέση με τον πληθυσμό της κατέχει μόνιμα το προβάδισμα και με σημαντική διαφορά απ’ όλες τις άλλες στην εξαγωγή αυτού του προϊόντος»…
*Με αφορμή τη συμπλήρωση ενός χρόνου από τον θάνατο του Ματζουράνη, ο Πολιτιστικός Σύλλογος του Δήμου Σίφνου, απ’ όπου καταγόταν, θα πραγματοποιήσει το ερχόμενο Σάββατο 18 Αυγούστου, ώρα 20.30, τιμητική εκδήλωση στο Πολιτιστικό Κέντρο «Μαριάνθη Σίμου» στον Αρτεμώνα, με ομιλητές τους: Μήτσο Κασόλα, συγγραφέα, Ελένη Τορόση, δημοσιογράφο – συγγραφέα, Νίκη Αϊντενάιερ – Αναστασιάδη, επίτιμη διδάκτορα του Τμήματος Γερμανικής Γλώσσας και Φιλολογίας του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, Χανς Αϊντενάιερ, καθηγητή της Μεσαιωνικής και Νεοελληνικής Φιλολογίας (φιλέλληνας και συνιδρυτής με τη σύζυγό του, του εκδοτικού οίκου Ρωμιοσύνη, με σκοπό τη διάδοση της ελληνικής γλώσσας στον γερμανόφωνο χώρο).
...στο πλαίσιο
«Οπως έγραψε ο Γ. Π. Σαββίδης το 1973, η έλλειψη διεξοδικών μελετών για τον Παπατσώνη “δείχνει τη στάθμη των κριτικών μας, και η παράτασή της βαραίνει εξ ολοκλήρου τη μεροληψία ή την αδράνεια των νεοελληνιστών”» διαβάζω στο πρώτο άρθρο του εκτενούς αφιερώματος στον -όντως «ριγμένο»- ποιητή Τ. Κ. Παπατσώνη του νέου τεύχους (Ιούλιος 2018) του περιοδικού «Φρέαρ». Ενα οφειλόμενο αφιέρωμα–κατάθεση.
«Για το ιστορικό “υπόβαθρο” της λογοτεχνίας», ο τίτλος του νέου βιβλίου του καθηγητή της Φιλοσοφίας Παναγιώτη Νούτσου (εκδ. Παπαζήση). Το περιεχόμενο του οποίου δεν είναι δυνατόν να συνοψιστεί. Αφ’ ενός λόγω του πολλαπλού ενδιαφέροντος περιεχομένου του, καθώς «πρόκειται για ερευνητική πρόταση εγκεκριμένη σε διεθνή “διαγωνισμό” φιλοσοφίας». Και αφ’ ετέρου, λόγω του όγκου του (654 σελ.) Αξιοδιάβαστο.
Πάνε 26 χρόνια από τότε (1992) που κυκλοφόρησε από τον «Κέδρο» ο τρίτος τόμος της «Ιστορίας του ελληνικού τραγουδιού» του συνθέτη και ερευνητή Κώστα Μυλωνά, που αναφέρεται στη δεκαετία 1970-1980. Εκτοτε, μολονότι αναζητείται από ενδιαφερόμενους, δεν υπάρχει στην αγορά, με τον Μυλωνά να αναρωτιέται γιατί είναι τόσο δύσκολο να επανεκδοθεί, σε περιορισμένο έστω αριθμό αντιτύπων, από την εκδότρια εταιρεία. Με την ευκαιρία, να προσθέσω ότι ο τίτλος του τελευταίου βιβλίου του Μυλωνά είναι «Το θείο ψέμα της τέχνης» (εκδ. Δρόμων) και όχι κάποιος άλλος που… μυστηριωδώς προέκυψε σε προηγούμενο σημείωμά μου.
Η χαρισματική Ρίκα Βαγιάνη –νέα, ωραία, ταλαντούχα– η απώλεια των τελευταίων ημερών, στα μόλις 56 της χρόνια. Και τι να πει κανείς στον αγαπητότατο Γιάννη Διακογιάννη;
ΚΑΙ… Πολιτικός λόγος ανωτέρας υποστάθμης.
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας