Ενας αναξιοποίητος θησαυρός

Η Αμυ Μιμς και το πολύτιμο αρχειακό υλικό της

«Στις 3 Αυγούστου 2018 κλείνουν 60 χρόνια από τότε που ρίζωσα στην Ελλάδα. Πίστευα ότι θα γιόρταζα την επέτειο με χαρά αλλά, παρά τα 12 βιβλία που εξέδωσα με εξαιρετικούς Ελληνες εκδότες και τους τρεις τόμους μιας τριλογίας που δούλεψα 7 ολόκληρα χρόνια, τα πράγματα δεν ήρθαν όπως τα περίμενα»…

Είναι η ιρλανδικής καταγωγής Αμυ Μιμς-Σιλβερίδη, γνωστή για το μεταφραστικό έργο Ελλήνων συγγραφέων στα αγγλικά - μεταξύ άλλων: τρία μυθιστορήματα του Νίκου Καζαντζάκη, τέσσερα ποιητικά και το 1.000 σελίδων «Εικονοστάσι Ανωνύμων Αγίων» του Γιάννη Ρίτσου (για το οποίο έλαβε Κρατικό Βραβείο Μετάφρασης) καθώς και είκοσι θεατρικά έργα.

Σύζυγος του Μίνου Αργυράκη, συνδημιουργοί της περίφημης «Κιβωτού» που έφερε το όνομά της στην Πλάκα, απ’ όπου πέρασαν και δημιούργησαν οι επιφανέστεροι πνευματικοί άνθρωποι (πριν από τη δικτατορία, οπότε διαλύθηκε και το ζευγάρι κατέφυγε στην Κύπρο), η οποία αντιμετωπίζει το μεγάλο πρόβλημα της αξιοποίησης του πολύτιμου αρχείου που έχει συγκεντρώσει στα 60 χρόνια της σχέσης της με την Ελλάδα.

Κι εκεί ήταν που ενδιαφέρθηκε ο διευθυντής του Μουσείου Μπενάκη, Αγγελος Δεληβορριάς, να πάρει και να αξιοποιήσει το εν λόγω υλικό, ο οποίος όμως ξαφνικά έφυγε από τη ζωή.

Οι θησαυροί

Στο αρχείο αυτό περιλαμβάνονται έργα και άλλα ενθυμήματα των: Ρίτσου, Θεοδωράκη, Χατζιδάκι, Τσαρούχη, Σωτήρη Σπαθάρη, Αργυράκη, Δανάης, Καζαντζάκη, Αλέκου Παναγούλη, Κέβιν Αντριους, Λέοναρντ Κοέν, Γκρέγκορι Κόρσο, Αλεν Γκίνσμπεργκ, Νεγρεπόντη, δικά της κείμενα για την αρχαία και τη σύγχρονη Ελλάδα, την Κύπρο, καθώς και οπτικοακουστικό υλικό.

Και ακόμη, θα μπορούσε να περιληφθεί ο περίφημος πίνακας του Μίνου Αργυράκη «Το περιβόλι τ’ ουρανού», που φιλοτέχνησε το 1965, έπειτα από παρότρυνση του Μάνου Χατζιδάκι, «για να εκφράσει την πεμπτουσία της Χατζιδακικής μουσικής». Το εν λόγω έργο ανήκει στον Δανό συλλέκτη Καρλ Γιόχαν Ρόζενκουις, ο οποίος δέχτηκε πρόθυμα να το χαρίσει μετά τον θάνατό του στο Μουσείο Μπενάκη.

Το ενθαρρυντικό είναι ότι, με πρόσφατη επιστολή της στη Μιμς, η βιβλιοθηκάριος του τμήματος Ελληνικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Χάρβαρντ, Ρέα Λεσάζ, πρότεινε να μεταφερθεί η αγγλική έκδοση της τριλογίας της (που έχει μεταφράσει η ίδια η Μιμς) σε e-book, «ώστε να ενισχυθεί το ενδιαφέρον της νέας γενιάς για τη μελέτη της σύγχρονης ελληνικής γλώσσας και του πολιτισμού».

Η εν λόγω τριλογία κυκλοφορεί ήδη στα ελληνικά, με τίτλους: «Ο Μίνωας - Μινώταυρος και η Δαίδαλα στον Εβδομο Λαβύρινθο», ο πρώτος τόμος, «Ο θησαυρός της Χέλεν Σάλιβαν και η Ελληνολάτρισσα Ιρλανδέζα», ο δεύτερος, και «Τα Κυπρογέννητα ταξίδια της Δαίδαλας και ο Κέβιν Αντριους» ο τρίτος (τα δύο πρώτα από τις εκδόσεις «Οδός Πανός», το τρίτο από τις εκδόσεις «Αλφειός»).

Αισιοδοξία…

Ο χώρος δεν επιτρέπει να αναφερθώ εκτενέστερα στο πλούσιο αρχείο της Μιμς. «Τώρα πια συζητώ ρεαλιστικά να το διαθέσω σ’ ένα ίδρυμα που θα εκτιμήσει τους εκλεκτούς καλλιτέχνες», λέει η Μιμς. Ενισχυτικά, γράφει σε επιστολή του ο Χατζιδάκις: «Η Αμυ είναι φίλη μου, γιατί υπήρξε από την αρχή μοναδική στη χρήση της ελληνικής γλώσσας και των ονείρων.

Η Αμυ έγινε Ελληνίδα. Λιγάκι πιο φανατισμένη απ’ ό,τι αντέχουν οι καιροί… Γι’ αυτό παραμένω φίλος και θαυμαστής της». Και ο Θεοδωράκης: «Μπορείς να χρησιμοποιήσεις τη μουσική μου [εννοεί το cd και τα dvd που συνοδεύουν την τριλογία] με την βεβαιότητα ότι μου δίνεις μεγάλη χαρά και ικανοποίηση».

Και βέβαια, η μεγάλη φίλη τής Μιμς, Δανάη, στην οποία οφείλει το δεύτερο επίθετό της Σιλβερίδη, την προσφώνηση Δαίδαλα και, κυρίως, την παρότρυνση: «Οποιος δεν είναι αισιόδοξος είναι ηλίθιος».

Καλοκαίρι κι αυτό… Και μπήκαμε στον Αύγουστο. Και σαν να μην έφταναν οι φονικές, οι καταστροφικές πυρκαγιές, προέκυψε κι αυτό το κύμα με νεροποντές και πλημμύρες... Και σκεφθείτε αυτούς που λείπουν - τι μπορεί να βρουν επιστρέφοντας. Αλλά, εν πάση περιπτώσει, από το νερό μπορείς να σωθείς, από τη φωτιά… (θυμηθείτε αυτούς τους έρμους, στους δίδυμους πύργους της Νέας Υόρκης, που από τη φωτιά προτίμησαν το κενό). Πώς δεν χρέωσε η αντιπολίτευση και αυτή τη θεομηνία στην κυβέρνηση;

Οχι, δεν αρκεί η ανάληψη της πολιτικής ευθύνης του πρωθυπουργού και οι παραιτήσεις που δεν έγιναν αποδεκτές. Επρεπε η κυβέρνηση να ζητήσει γονυπετώς συγγνώμη, να ταπεινωθεί, να αυτοχειριαστεί, να παραιτηθεί. Επειδή για όλα τα δεινά που προέκυψαν ευθύνονται οι κυβερνώντες τα τρία τελευταία χρόνια. Γιατί έχουμε κι αυτό το παράδοξο: Να επαινούνται πυροσβέστες, αστυνομία, λιμενικό, στρατός, εθελοντές, αλλά να λοιδορείται η κυβέρνηση (που δεν σημαίνει ότι δεν έχει ευθύνες, αλλά τόση άρνηση;).

Να φύγουν, λοιπόν, οι νυν για να έρθουν ποιοι; Αυτοί που ήταν πριν. Λες και δεν γνωριζόμαστε, λες και επί των ημερών τους δεν είχαμε ακραία καιρικά φαινόμενα -και πώς τα αντιμετώπιζαν-, καταπατήσεις, μπαζώματα, άναρχη δόμηση - όλον αυτόν τον αχταρμά που αποτέλεσμά του είναι η συμφορά που βιώνουμε. Αυτοί δεν οφείλουν -αφού το αξιώνουν από τους νυν- έστω μία συγγνώμη για το παρελθόν τους;

Κι επειδή ο θάνατος καλά κρατεί, πάει και ο Νίκος Βαρδιάμπασης – που και τι δεν ήταν: γιατρός, καθηγητής, ιστορικός, γλωσσολόγος, δημοσιογράφος. Και πάνω απ’ όλα, άνθρωπος με χιούμορ και της προσφοράς.

ΚΑΙ… Εχεις δίκιο, φταίνε όλοι οι άλλοι.