Εξευτελίζοντας το φεστιβάλ

Το αξέχαστο 1966 και οι «Ξεχασμένοι ήρωες»

Η ταινία «Ξεχασμένοι ήρωες» του Τζέιμς Πάρις (σε σκηνοθεσία του παραγκωνισμένου σκηνοθέτη Νίκου Γαρδέλη, αφού όλη τη... δόξα εισέπραξε ο παραγωγός της), τιμήθηκε, όπως έγραψα (ή, πιο σωστά, όπως μετέγραψα το περασμένο Σάββατο, από το βιβλίο του Νίκου Γκροσδάνη «Θυμάμαι...») με το βραβείο καλύτερης ταινίας στο 7ο Φεστιβάλ Ελληνικού Κινηματογράφου 1966. Και αυτό μολονότι η κριτική επιτροπή απαρτιζόταν από επιφανείς ανθρώπους της τέχνης, κάποιοι από τους οποίους, έπειτα από τα «γιούχα» του κοινού, έσπευσαν να διαχωρίσουν τη θέση τους.

Η χειρότερη

Γράφει ο Γκροσδάνης: «Ο Τσαρούχης έλεγε με αφοπλιστική ειλικρίνεια πως “βραβεύσαμε τη χειρότερη ταινία του φεστιβάλ”. Τα ίδια και η Λαμπέτη, λίγο πριν εξαφανιστεί, ενώ ο Χατζιδάκις μιλούσε για το παρασκήνιο και τόνιζε πως ήταν αμέτοχος. Εκείνος υποστήριζε πως η καλύτερη ταινία ήταν εκείνη του Δ. Κολλάτου “Ο θάνατος του Αλέξανδρου”. Εδώ ήταν ολοφάνερο ότι κάτι άλλο είχε γίνει. Δεν επρόκειτο απλώς για μια κακή ταινία αλλά για τον εξευτελισμό της ίδιας της πράξης της βράβευσης. Το κοινό (το κριτήριό του μερικές φορές αφοπλίζει) αντιδρούσε ακόμη σε μια νοοτροπία που είχε επιτρέψει στον Πάρις να πραγματοποιήσει τα αμερικανικού τύπου διαφημιστικά πυροτεχνήματα μ’ έναν τρόπο που το λιγότερο θα μπορούσε να χαρακτηριστεί σαν κακό χιούμορ. Κάποιος είπε ότι το φεστιβάλ “αυτοπυρπολήθηκε”. Γεγονός είναι ότι κλονίστηκε σοβαρά η εμπιστοσύνη του κοινού και των νέων, δηλαδή των πιο υγιών δυνάμεων του κινηματογράφου μας».

Και πιο κάτω: «Ο Μάνος Χατζιδάκις έδωσε μια συνέντευξη όπου αναλυτικά εξηγούσε όλα όσα διαδραματίστηκαν στο παρασκήνιο δημιουργώντας μεγάλη αναταραχή [...]. Ο χρόνος κατέγραψε τα πάντα κι αυτό που έμεινε τελικά ήταν οι θαυμάσιες ταινίες που καταχειροκροτήθηκαν, που παρέμειναν ολοζώντανες».

Kαι πώς να μην έχουν έτσι τα πράγματα, όταν στο φεστιβάλ συμμετείχαν ταινίες – σταθμοί στον ελληνικό κινηματογράφο –μεταξύ άλλων: «Εκδρομή» του Τάκη Κανελλόπουλου, «Μέχρι το πλοίο» του Αλέξη Δαμιανού, «Με τη λάμψη στα μάτια» του Πάνου Γλυκοφρύδη, «Πρόσωπο με πρόσωπο» του Ροβήρου Μανθούλη, «Ο θάνατος του Αλέξανδρου» του Δημήτρη Κολλάτου, «Δάφνις και Χλόη» της Μίρκας Ζαχαροπούλου, «Ο ζεστός μήνας Αύγουστος» του Σωκράτη Καψάσκη κ.ά. που πήραν κάποια βραβεία. Υπήρξαν όμως και μικρού μήκους, που ξεχώρισαν και βραβεύτηκαν δικαίως: «Τζίμης ο τίγρης» του Παντελή Βούλγαρη και το ντοκιμαντέρ «Πρέσπες» του Τάκη Χατζόπουλου.

Στην Αθήνα

Ολες ωστόσο οι ταινίες τους φεστιβάλ προβλήθηκαν και στην Αθήνα, στον τότε κινηματογράφο «Πάνθεον», στην οδό Πανεπιστημίου, με πρωτοβουλία της εφημερίδας «Δημοκρατική Αλλαγή» και παρουσιαστή τον κινηματογραφικό κριτικό της εφημερίδας Βασίλη Ραφαηλίδη, συνοδευόμενες από συζητήσεις μεταξύ του κοινού και των δημιουργών των ταινιών.

Στο πλαίσιο των προβολών αυτών, όντας καλλιτεχνικός συντάκτης της «Δημοκρατικής Αλλαγής», είχα πάρει συνεντεύξεις από πρόσωπα του φεστιβάλ, μεταξύ των οποίων και το Τζέιμς Πάρις (δυστυχώς δεν την έχω στα χαρτιά μου), με τον Ελληνοαμερικανό παραγωγό να επιμένει ότι δικαίως βραβεύτηκαν οι «Ξεχασμένοι ήρωες», ενώ, θέλοντας να φανεί γαλαντόμος με τους νεότερους κινηματογραφιστές, δήλωσε ότι θα χρηματοδοτούσε π.χ. πρόθυμα μια ταινία με σκηνοθέτη τον Παντελή Βούλγαρη.

Για να εισπράξει από τον... ευνοημένο Βούλγαρη, σε συνέντευξη στην ίδια σειρά, την απάντηση: «Βλέπουν ότι σπέρνεις όμορφα και σε φωνάζουν να... ξυρίσεις. Ε, όχι!»

«Το 7ο Φεστιβάλ Ελληνικού Κινηματογράφου, που ξεκίνησε με τόσες προσδοκίες, με τόσο καλές ταινίες, έμελλε να περάσει στην ιστορία σαν το χειρότερο φεστιβάλ απ’ όσα είχαν γίνει ως τότε», γράφει ο Γκροσδάνης.

Ο Πάρις υπερηφανευόταν ότι το υπουργείο Εθνικής Αμυνας (της κυβέρνησης των αποστατών) του είχε δώσει πρόθυμα τα τανκς και τον στρατό που χρειαζόταν για τις ανάγκες της ταινίας, πράγμα που έκανε τον Γιάννη Τσαρούχη να σχολιάσει: «Είναι απίστευτο, αν ζητούσα εγώ να μου δώσουν έναν μόνο στρατιώτη για να ποζάρει μια-δυο φορές για ένα έργο μου, θα μου αρνιόντουσαν ασφαλώς».

Την επόμενη χρονιά ήταν η χούντα στα πράγματα, οπότε, από τανκς και στρατό, άλλο τίποτα...

Σημ. Πράβι (νυν Ελευθερούπολη) Καβάλας και όχι Πρόβι, όπως έγραψα το περασμένο Σάββατο, ήταν το όνομα της γενέτειρας του Γκροσδάνη, με πληροφορεί αναγνώστης... «κάτι αιώνες τώρα», όπως σημειώνει.

Ο Μάης της άνοιξης και της χαράς, αλλά και των οδυνηρών συμβάντων, σ’ αυτό τον τόπο που ποτέ δεν ησυχάζει. Μάης του 1936, ο εργατικός ξεσηκωμός στη Θεσσαλονίκη και το φονικό που ενέπνευσε στον Γιάννη Ρίτσο τον «Επιτάφιο». Μάης του 1963, ξανά Θεσσαλονίκη, η δολοφονία του Γρηγόρη Λαμπράκη. Μάης του 1976, ο θάνατος του Αλέκου Παναγούλη, σ΄ένα περίεργο τροχαίο. Μάης του 1968 στη Γαλλία – ένας άλλος Μάης, της νιότης μας.

Πόλεμος Α.Ε., War S.A., ο εύγλωττος τίτλος της έκθεσης της Λέσχης Ελλήνων Γελοιογράφων, για τρίτη κατά σειρά χρονιά, από μεθαύριο Δευτέρα και για όλη την εβδομάδα στον εκθεσιακό χώρο Μετρό Συντάγματος. Στην έκθεση, αφιερωμένη στον γελοιογράφο Βαγγέλη Παυλίδη, που έφυγε πρόσφατα και θα εγκαινιάσει τη Δευτέρα στης 7 μ.μ., ο πρόεδρος της Βουλής Νίκος Βούτσης, θα παρουσιαστούν 180 έργα, συμπεριλαμβανομένων και καλλιτεχνών εκ Πορτογαλίας – μιας χώρας με γελοιογραφική παράδοση. Μεταξύ των υποστηρικτών της έκθεσης, και το Μορφωτικό Ιδρυμα ΕΣΗΕΑ.

Πορείες Ειρήνης, το θέμα της έκθεσης φωτογραφιών -μαγιάτικη κι αυτή- του Τσακιριάν Μπερτς, από 16-20 Μαΐου, στο πέτρινο Κτίριο Πολιτισμού και Αθλητικού Πάρκου «Στ. Κώτσης» (Θεμιστοκλέους και Σπάρτης 1), Αγ. Παρασκευή. Στα εγκαίνια της Τετάρτης 8 μ.μ. ομιλήτρια η πρόεδρος Γιατρών Κατά των Πυρηνικών Μαρία Αρβανίτη – Σωτηροπούλου.

Μακάριος λαός οι Βρετανοί, που πανηγυρίζουν με τους χλιδάτους γάμους και τα γεννητούρια των βασιλικών γόνων, υπό τη μακροημερεύουσα βασίλισσα, με την τεράστια περιουσία των μοχθούντων προγόνων της. Προφανώς οι άνθρωποι πιστεύουν ότι ζουν ακόμα στη Μεγάλη Βρετανία των αποικιών και των παραμυθιών. Η πριγκιπική επίσκεψη δείχνει τι χάσαμε.

ΚΑΙ… «Μακάριοι οι πεινώντες»...